ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

گفتمان بخشش و حکومت قانون

<p>نیلوفر شیدمهر - در ماه&zwnj;های اخیر، تلاش&zwnj;های بسیاری در مسیر واکاوی رویدادهای&nbsp;۳۳ ساله&zwnj; گذشته و شروع یک روند دادرسی و بازپرسی بین&zwnj;المللی برای مجازات عاملان و آمران جنایت&zwnj;ها و نقض&zwnj;های فاحش و مستمر حقوق بشر در ایران صورت گرفته است.</p> <!--break--> <p>ازجمله&zwnj; این موارد می&zwnj;توان به تلاش&zwnj;های وسیع سازمان &quot;عدالت برای ایران&quot; اشاره کرد. خانم&zwnj;ها شادی صدر و شادی امین نیز به تازگی نخستین بخش از نتیجه تحقیق خود در خصوص شکنجه و آزار جنسی زنان در زندان&zwnj;های جمهوری اسلامی را با نام پروژه&zwnj; &quot;جنایت بی&zwnj;عقوبت&quot; منتشر کرده&zwnj;اند.</p> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">از دیگر این نمونه&zwnj;ها، می&zwnj;توان به فعالیت&zwnj;های آقای ایرج مصداقی، زندانی پیشین اشاره کرد که پی&zwnj;گیرانه موارد نقض حقوق بشر در ایران را دنبال می&zwnj;کند. در آخر، خبری که در همین هفته&zwnj;های گذشته مطرح شد: آقای رضا پهلوی نیز بنا دارد شکایت&zwnj;نامه&zwnj;ای علیه علی خامنه&zwnj;ای، رهبر جمهوری اسلامی به استناد &quot;جنایت علیه بشریت&quot; در مراجع و نهاد&zwnj;های بین&zwnj;المللی پی بگیرد<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در برابر این تلاش&zwnj;ها، برای بار دیگر دکتر عبدالکریم سروش در نامه&zwnj;&zwnj;ای خطاب به رهبر جمهوری اسلامی ایران که به تازگی منتشر شده است، به نوعی هم برای او و هم برای خود تقاضای &quot;بخشش&quot; می&zwnj;کند. سروش در بخشی از این نامه می&zwnj;نویسد: &quot;بار خدایا تو گواه باش، من که عمری درد دین داشته&zwnj;ام و درس دین داده&zwnj;ام از بیداد این نظام استبداد، آئین برائت می&zwnj;جویم و اگر روزی به سهو و خطا، اعانتی به ظالمان کرده&zwnj;ام از تو پوزش و آمرزش می&zwnj;طلبم.&quot;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">سروش در نامه خود، &quot;جنایت&quot; رهبری جمهوری اسلامی را نخست به &quot;خطا&quot; کاهش داده است و در مرتبه بعدی آن را &quot;گناه&quot; می&zwnj;خواند. وی جوری می&zwnj;نویسد که انگار این جنایت می&zwnj;تواند با پوزش خواستن از مردم و طلب آمرزش از خدا بخشیده شود. این دعوت همچنین انعکاسی از دعوت دو استاد دانشگاه در آمریکای شمالی، رامین جهانبگلو و پیمان وهاب&zwnj;زاده است که هرکدام در مقاله&zwnj;هایی مردم را به &quot;بخشش و آشتی ملی&quot; فرا خواندند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در این مقاله، این نوع از &quot;بخشش&quot; به چالش گرفته می&zwnj;شود و اشاره خواهد شد که چنین &quot;بخششی&quot; با &quot;خواست عدالت&quot; که یکی از کلیدی&zwnj;ترین خواست&zwnj;های مردم ایران است در تضاد قرار دارد. خواست به عدالت که یکی از محوری&zwnj;ترین معضل کنونی جامعه ایران است، از &quot;فقدان حکومت قانون&quot; سرچشمه می&zwnj;گیرد؛ خواسته&zwnj;ای که در صدر مطالبات مردم ایران قرار دارد.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">تامین آزادی&zwnj;های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، شکل دادن به جامعه&zwnj; مدنی واقعی و استقرار دموکراسی و نظم اجتماعی مدرن، بدون حکومت قانون میسر نیست. &quot;حکومت قانون&quot;، پیش&zwnj;شرط هر نوع دگرگونی اساسی در ساختار سیاسی- حقوقی یک جامعه است. به منظور ایجاد حکومت قانون، رابطه&zwnj; شهروندان با دستگاه سیاسی از هر نوع آن باید به شکل قانونی، در قالب قرارداد اجتماعی قابل فسخ تعریف شود. حفظ و تقویت نظامی که تن به قانون نمی&zwnj;دهد، فقط می&zwnj;تواند به ادامه&zwnj; روند تولید و عمیق شدن روابط خشونت&zwnj;زا در جامعه کمک کند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در این یادداشت، نشان می&zwnj;دهیم که چرا بخشش و گذشت پیشنهادی سروش، جهانبگلو و وهاب&zwnj;زاده در نهایت چیزی جز کور کردن گره خشونت و بازتولید آن، ارمغان دیگری برای جامعه ایران نخواهد داشت. این&zwnj;طور به نظر می&zwnj;رسد که گفتمان سروش، جهانبگلو و وهاب&zwnj;زاده از بار&quot;عاطفی&quot; واژه&zwnj;هایی نظیر &quot;بخشش&quot; و &quot;آشتی&quot; که به آن چاشنی&quot;عدم خشونت&quot; نیز اضافه شده است سود می&zwnj;جوید تا به طرح کلی، مشروعیت عام اخلاقی دهد. در این یادداشت تلاش می&zwnj;شود این مشروعیت اخلاقی از دیدگاهی معطوف به عدالت و حکومت قانون به پرسش گرفته شود<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>چرا سروش، جهانبگلو و وهاب&zwnj;زاده دعوت به بخشش می&zwnj;کنند و مخاطب آنان کیست؟</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">دکتر سروش از این روی به رهبری نامه می&zwnj;نویسد که دستگاه &quot;جور جمهوری اسلامی&quot; را در حال سقوط می&zwnj;بیند و به قول خودش، &quot;بخت از رژیم برگشته است&quot;. این سقوط احتمالی می&zwnj;تواند افرادی مانند او را که زمانی در زمره&zwnj; خادمان رژیم دینی بوده&zwnj;اند با سئوال مواجه سازد. این نگرانی در جمله&zwnj;ای که در ابتدای مقاله از دکتر سروش آوردم به خوبی نمایان است. وی حتی دلیل موعظه&zwnj; خود به رهبر را تبری جستن از گناهان او اعلام می&zwnj;کند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><img align="left" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/corbis-42-20021233.jpg" />از سویی دیگر، جهانبگلو و وهاب&zwnj;زاده، دلیل آغاز بحث و دعوت به بخشش یا آشتی ملی را نگرانی از تکرار خشونتی می&zwnj;دانند که بعد از جابه&zwnj;جایی قدرت در انقلاب ۱۳۵۷&nbsp;صورت گرفت؛ برای نمونه، اعدام&zwnj;&zwnj;های بی&zwnj;محاکمه&zwnj; سران و مسئولان رژیم شاهنشاهی. اینها همچنین از استقرار دیکتاتوری دیگری در صورت سقوط ناگهانی رژیم جمهوری اسلامی بیمناکند. اینان می&zwnj;گویند آنچه رخ داد، ریشه در فرهنگ خشونت&zwnj;خواه دارد. پس ابتدا باید این فرهنگ را تغییر داد، اما طرف این دعوت کیست؟ طرف دعوت دکتر سروش، مردم ایرانند. طرف دعوت جهانبگلو و وهاب&zwnj;زاده هم آنطور که به&zwnj;طور عام به نظر می&zwnj;رسد نیز مردم ایران هستند، ولی به&zwnj;طور اخص، نیروهای اپوزیسیون به ویژه اپوزیسیون خارج از کشور و به&zwnj;خصوص نیروهای چپ مخاطب دعوت هستند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">از سویی دیگر، طرف دعوت این هر سه تن به&zwnj;طور حتم خانواده&zwnj;های جانباخته&zwnj;گان جنایت&zwnj;های سه دهه گذشته و جان به&zwnj;دربردگانی هستند که مورد خشونت، شکنجه، تعدی و خسران مستقیم رژیم گرفته&zwnj;اند. وقتی کسی افراد به&zwnj;خصوصی را مورد دعوت قرار می&zwnj;دهد تا از کنشی حذر کنند، به&zwnj;طور منطقی این احتمال را می&zwnj;دهد که آنها دست به چنین کنشی می&zwnj;زنند، اما آیا این نوع خطاب قراردادن جان بدربردگان و خانواده&zwnj;های جانباخته&zwnj;گان و اپوزیسیون، بی&zwnj;انصافی نیست؟</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">تلاش&zwnj;های کنونی بیشتر اپوزیسیون و جان به&zwnj;دربردگان و خانواده&zwnj;های جانباخته&zwnj;گان، معطوف به تشکیل کمیته&zwnj;های حقیقت&zwnj;یاب و دادگاه&zwnj;های ذی&zwnj;صلاح بین&zwnj;المللی و محاکمه&zwnj; قانونی همه&zwnj; عاملان و آمران است. همان&zwnj;گونه که هانا آرنت درباره&zwnj; دادرسی نورنبرگ می&zwnj;گوید نکته اصلی در همین جاست. وقتی همه را مجرم اعلام کنیم- نه تنها افراد مشخصی را- در واقع هیچ مجرمی وجود نخواهد داشت. پس آیا &quot;تقاضای بخشش&quot; توده&zwnj;ای بی&zwnj;نام و نامشخص، بدون معلوم کردن دقیق عاملان و آمران، در واقع تلاش برای رفع جرم از جنایتکاران نیست؟</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>کلیدی&zwnj;ترین خواست بر انگیزاننده&zwnj; اعتراض&zwnj;های مدنی مردم ایران است چیست؟</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">دیگر اهمیت کلیدی تلاش&zwnj;های دادخواهانه بخشی از اپوزیسیون ایران این است که چنین دادخواهی با کلیدی&zwnj;ترین خواست&zwnj; جنبش مردم ایران که همان خواست تشکیل حاکمیت قانون و عدالت است هم&zwnj;راستا است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">داد&zwnj;خواهی یکی از مرکزی&zwnj;ترین خواسته&zwnj;های مرتبط با قانون&zwnj;خواهی و حکومت قانون است و باید در مرکز تلاش&zwnj;ها و مبارزه&zwnj; خشونت&zwnj;پرهیز دموکراسی&zwnj;خواهانه قرار بگیرد. بدون حکومت قانون و یک دستگاه قضایی مدرن و قوانین عادلانه، استقرار&quot;ساختار سیاسی دموکراتیک&quot; از بنیان ممکن نیست<span dir="LTR">.</span> دعوت سروش، جهانبگلو و وهاب&zwnj;زاده به &quot;بخشش&quot;، دعوتی است که در تضاد و تقابل با تلاش&zwnj;های داد&zwnj;خواهانه و به تبع آن قانون و حکومت قانون&zwnj;خواهانه قرار دارد. همانطور که در ادامه خواهد آمد، این دعوت تنها در سازوکار سیستم قضایی &quot;قصاص&quot; است که می&zwnj;تواند مشروع و قانونی قلمداد شود<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <blockquote> <div dir="RTL">همان&zwnj;گونه که هانا آرنت درباره&zwnj; دادرسی نورنبرگ می&zwnj;گوید: وقتی همه را مجرم اعلام کنیم- نه تنها افراد مشخصی را- در واقع هیچ مجرمی وجود نخواهد داشت. پس آیا &quot;تقاضای بخشش&quot; توده&zwnj;ای بی&zwnj;نام و نامشخص، بدون معلوم کردن دقیق عاملان و آمران، در واقع تلاش برای رفع جرم از جنایتکاران نیست؟</div> </blockquote> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در سیستم&zwnj;های قضایی مدرن که بر سازوکاری به غیر از قصاص و انتقام استوار است، گزینه&zwnj;ای هم به نام &quot;بخشش&quot; وجود ندارد. همانطور که در چنین سیستم&zwnj;های قضایی &quot;انتقام&quot; هم غیر قانونی و خود مشمول مجازات کیفری است. از ۱۰۰&nbsp;سال، پیش خواست حکومت قانون در تاریخ ایران مطرح بوده است. در انقلاب مشروطه هم از کلیدی&zwnj;ترین خواست&zwnj;های مردم، ایجاد دستگاه قضایی- قانونی، تشکیل عدالتخانه و مشروطه&zwnj;شدن سلطنت و نظام سلطه&zwnj; شاهنشاهی یعنی قانونی شدن آن بود. این خواست&zwnj;ها، پایه&zwnj;ای&zwnj;ترین پیش&zwnj;شرط&zwnj;های شکل&zwnj;گیری یک جامعه&zwnj; مدنی است. بدون حکومت قانون و تحت قانون قرار دادن سلطه (از هر نوعش) جامعه&zwnj; مدنی وجود نخواهد داشت.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">فقدان حکومت قانون، تبلور آشکار خشونت است. این خشونت تنها در کشتار، ضرب و جرح و شکنجه و شکل&zwnj;های صریح جنایت، جلوه نکرده است. شکل&zwnj;های دیگر آن دروغ، تظاهر، دورویی، رشوه&zwnj;خواری، حق&zwnj;کشی، روحیه کاسبکاری، بزهکاری و بسیاری شکل&zwnj;های دیگر اجتماعی هستند که در همه&zwnj; لایه&zwnj;های اجتماعی و در زندگی روزمره&zwnj; مردم توسط خود ایشان در حال اجرا هستند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><span dir="LTR">&quot;</span>نبود حکومت قانون&quot;، به هنجار و نرمی از اخلاق اجتماعی تبدیل شده است که جامعه&zwnj; ایران را به سمت یک سقوط کامل و لجام گسیخته&zwnj;گی اخلاقی و هرج و مرج هرچه بیشتر پیش می&zwnj;برد. تنها در صورت وجود حکومت قانون و اقتضائات یک جامعه&zwnj; مدنی واقعی و بالنده است که می&zwnj;توان به جابه&zwnj;جایی بی&zwnj;خشونت قدرت در یک پروسه&zwnj; فشار از جانب جامعه&zwnj; مدنی و مقاومت گسترده و اعتراضی مردمی فکر کرد<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>گفتمان سروش، جهانبگلو و وهاب&zwnj;زاده، سد راه دادخواهی و حکومت قانون</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">در این قسمت، سعی می&zwnj;شود نشان داده شود که دعوت جهانبگلو و وهاب&zwnj;زاده، در نهایت تبدیل به گفتمانی خواهد شد که در این برهه&zwnj; تاریخی خطیر، مسیر پروسه&zwnj; دادخواهی را سد خواهد کرد که توسط جمعی از جان به&zwnj;دربردگان و خانواده&zwnj;های کشته&zwnj;شدگان حاکمیت شروع شده است. از جانب دیگر این گفتمان، با خواست &quot;حکومت قانون&quot; که در زیرخواست&zwnj;های چون دموکراسی&zwnj;خواهی، عدالت اجتماعی و آزادی قرار دارد در تضاد خواهد بود<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>دلیل اول: دعوت به &quot;بخشش&quot; پیش از شروع دادرسی</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">هر دو آقایان جهانبگلو و وهاب&zwnj;زاده موضوع &quot;بخشش&quot; را در زمانی طرح می&zwnj;کنند که به تازگی تلاش&zwnj;هایی برای دادخواهی و مستند کردن جنایت&zwnj;های ۳۳&nbsp;ساله&zwnj; جمهوری اسلامی آغاز شده است. این تلاش&zwnj;ها بر آن است تا نهادهای قانونی بین&zwnj;المللی را تشویق به تشکیل دادگاه&zwnj;های ذی&zwnj;صلاح برای محاکمه&zwnj; سران حکومت و همه&zwnj; دست&zwnj;اندرکاران قتل&zwnj;ها، شکنجه&zwnj;ها و تجاوز&zwnj;ها کنند<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در چنین شرایطی، این دانشگاهیان دعوت به بخشش می&zwnj;کنند؛ یعنی هنگامی که هنوز هیچ دادگاه صلاحیت&zwnj;داری تشکیل نشده است؛ یعنی در مقطع زمانی که حتی هنوز نه دعوایی مطرح و نه جرمی اثبات شده است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">آیا این نوع دعوت، دعوت به ناروشن ماندن حقیقت نیست؟ آیا این دعوت منجر به این نخواهد شد که همگان را مجرم بدانیم و با مشخص نشدن مجرمان واقعی، از آنها رفع محکومیت کنیم؟ مگر خود آقای جهانبگلو نمی&zwnj;گوید &quot; قانو&zwnj;ن&zwnj;مداری&quot; و &quot;کوشش مستمر برای حقیقت&zwnj;یابی&quot; برای مبارزه با دروغ ضروری است؟</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>دلیل دوم: در دستگاه&zwnj;های قضایی مدرن گزینه&zwnj;ای به نام بخشش وجود ندارد</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">جز در سیستم قضایی قصاص اسلامی، بخشش یک گزینه&zwnj; قانونی و حقوقی نیست. در سیستم&zwnj;های قضایی بیشتر جوامع مدرن و دموکراتیک، فرد شاکی نمی&zwnj;تواند متشکی&zwnj;عنه را با گذشت و بخشش شخصی از مجازات که از طرف اجتماع برای او در نظر گرفته شده است معاف کند. اگر قانون چنین کاری انجام دهد در واقع حرکتی &quot;غیر مدنی&quot; انجام داده و جامعه را در برابر جنایت و خشونت، آسیب&zwnj;پذیر کرده است<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">تنها به موجب مقررات قصاص است که در موارد قتل و جنایت و ضرب و جرح، به شاکی یا زخم&zwnj;دیده یا خانواده&zwnj; جانباخته این مسئولیت داده می&zwnj;شود تا سرنوشت مجرم را با دو گزینه&zwnj; موجود &quot;قصاص&quot; یا &quot;بخشش&quot; تعیین کند<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><span dir="LTR">&nbsp;</span>در سیستم&zwnj;های قضایی مدرن، مسئولیت تعیین برخورد با جنایتکار یا متجاوز، با اجتماع یعنی برعهده&zwnj; دادگاه و قاضی به نمایندگی از دستگاه حقوقی است. جالب اینجاست که در دستگاه قضایی ایران، در مورد جرم های سبک&zwnj;تر از قتل نفس و نقص عضو مانند سرقت، پس از احراز جرم چنانچه متشکی عنه مجرم را ببخشد، حد سرقت &quot;ساقط نمی&zwnj;شود و عفو سارق جایز نیست&quot;. (تبصره بخش سوم- شرایط اجرای حد- قوانین کیفری ایران)</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>دلیل سوم: بخشش یک مسئولیت مدنی نیست</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">مسئولیت شهروندان در یک جامعه&zwnj; مدنی قانون&zwnj;مدار، اطلاع&zwnj;دادن هر نوع تخلف قانونی است به ویژه اگر اقدام خلاف قانون جنبه عمومی داشته باشد و مصادیقی نظیر شکنجه و... را در بر بگیرد. مسئولیت مدنی فرد آسیب&zwnj;دیده یا بازماندگان جنایت، توسل به قانون و دستگاه قضایی است. وظیفه&zwnj; دیگر شهروندی رعایت قانون است که تضمین&zwnj;کننده&zwnj; حقوق فردی همه&zwnj; افراد جامعه است. از این طریق و با پذیرش مسئولیت، شهروندان در حفظ سیستم دادگستری در یک حکومت قانون مشارکت می&zwnj;کنند<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در چهارچوب یک جامعه&zwnj; مدنی قانون&zwnj;مدار، &quot;بخشش&quot; یک حرکت مدنی نیست. بلکه تنها می&zwnj;تواند یک حرکت عاطفیِ غیر&zwnj; حقوقی باشد. این حرکت عاطفی در حوزه&zwnj; شخصی معنا می&zwnj;یابد. به این معنا که شاکی از مجرم در دل خود کینه&zwnj;ای به دل نمی&zwnj;گیرد. با این همه اگر فردی قاتل یا جنایتکار یا شکنجه&zwnj;گری را از طرف خود ببخشد و وقوع جنایت را به دستگاه&zwnj;های قضایی اطلاع ندهد و دادخواهی نکند، رفتاری مغایر با مقتضیات یک جامعه مدنی انجام داده است<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <blockquote> <div dir="RTL">جز در سیستم قضایی قصاص اسلامی، بخشش یک گزینه&zwnj; قانونی و حقوقی نیست. در سیستم&zwnj;های قضایی بیشتر جوامع مدرن و دموکراتیک، فرد شاکی نمی&zwnj;تواند متشکی&zwnj;عنه را با گذشت و بخشش شخصی از مجازاتی که از طرف اجتماع برای او در نظر گرفته شده است معاف کند.</div> </blockquote> <div dir="RTL">خود این &quot;بخشش دلبخواهی&quot; و پوشیده نگهداشتن جنایت می&zwnj;تواند &quot;جرم&quot; محسوب شود. چنین بخششی با انتقام شخصی فرقی ندارد. در هر دو مورد فرد به جای اجتماع از جانب خود و به&zwnj;طور خودسرانه تصمیم می&zwnj;گیرد. فرد با این کار خود در واقع حقوق مدنی افراد دیگر جامعه را خدشه&zwnj;دار می&zwnj;کند. چرا که به&zwnj;طور دلبخواهی، به جنایتکار این امکان را داده است تا زندگی&zwnj;های دیگری را نابود کنند و به افراد دیگر جامعه آسیب برسانند<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">پس چرا جهانبگلو که برای درمان زخم&zwnj;های ناشی از خشونت&zwnj;مداری، مکانیسم&zwnj;های مدنی همچون &quot;قانو&zwnj;ن&zwnj;مداری و همکاری&zwnj;های حقوقی در زمینه&zwnj;های بین&zwnj;المللی، با تاکید هر چه بیشتر بر اعلامیه جهانی حقوق بشر و کنوانسیون&zwnj;های سازمان ملل متحد&quot; را تجویز می&zwnj;کند، جلوی حرکت مدنی دادخواهانه را با دعوت به &quot;بخشش&quot; سد می&zwnj;کند که کنشی عاطفی است و نه مدنی و بنابراین نمی&zwnj;تواند یک گزینه&zwnj; حقوقی باشد؟</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">جهانبگلو در جای جای مقاله&zwnj;اش درباره&zwnj; آشتی ملی، روی مسئولیت&zwnj;پذیری شهروندان انگشت می&zwnj;گذارد؛ امری که برای تشکیل یک &quot;جامعه&zwnj; مدنی&quot; حیاتی است، اما در همین حال به بخشش حکم می&zwnj;دهد، در حالی که &quot;بخشش جنایتکاران&quot; در هیچ جای دنیا مسئولیت مدنی شهروندان نیست. مسئولیت&zwnj;های مدنی شهروندان، توسل به قانون، دادخواهی و شرکت فعال در توسعه&zwnj; دادگستری و عدالت است<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>دلیل چهارم: بخشش خودسرانه نه تنها عملی بی&zwnj;خشونت نیست، بلکه خشونت&zwnj;آفرین و خشونت&zwnj;افزاست</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">باید دقت شود که بحث از بی&zwnj;خشونتی و دوری از خشونت، بحث در چهارچوب مبارزه&zwnj; اجتماعی و جنبش&zwnj;های مدنی است.&quot;بی&zwnj;خشونت&quot; در اینجا یک استراتژی مبارزه&zwnj; جمعی است و نه یک کنش فردی. نکته&zwnj; مهم این است که برخلاف آنچه جهانبگلو و سایران تبلیغ می&zwnj;کند، هر کنش فردی عاری از خشونت، یک کنش مدنی نیست! کنش مدنی آن است که در رابطه با گفتمان مدنی قرار گیرد و در حوزه&zwnj; عمومی اجرا شود<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">دادخواهی قانونی یا تلاش برای دادخواهی، همواره حرکتی مدنی و خشونت&zwnj;پرهیز است. در مقابل آن، همیشه حرکت فرد یا گروهی که به قانون مراجعه نمی&zwnj;کنند و قانون را در دست خود می&zwnj;گیرند و با طرف دعوای خود با شیوه&zwnj;های مختلف از جمله اعمال خشونت، تصفیه حساب می&zwnj;کنند، کنشی خشونت&zwnj;آلود و غیر&zwnj; مدنی است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">بخشش نیز مانند انتقام فردی، حرکتی خودسرانه است. حرکت کسی است که خود اجرای قانون را در دست می&zwnj;گیرد و در مورد جنایتکار تصمیم می&zwnj;گیرد. بخشش از این راستا عملی خشونت&zwnj;آفرین است و نوعی تعدی به قانون محسوب می&zwnj;شود. بخشش در این قالب همچنین حرکتی خشونت&zwnj;افزاست؛ چراکه متشکی&zwnj;عنه را آزاد می&zwnj;گذارد تا به حقوق و جان دیگر شهروندان تعدی کند<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">به استناد همین دلایل و ملاحظات است که &quot;بخشش&quot; رهبر جمهوری اسلامی و دیگر عاملین و مسببین رویدادهای ۳۳&nbsp;ساله&zwnj; گذشته، ایستادن در برابر کلیدی&zwnj;ترین خواسته&zwnj; جنبش&zwnj;های صدسال گذشته ایران، یعنی &quot;حکومت قانون و سد کردن پروژه&zwnj; دادخواهی و حقیقت&zwnj;یابی است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <p>&nbsp;</p>

نیلوفر شیدمهر - در ماه‌های اخیر، تلاش‌های بسیاری در مسیر واکاوی رویدادهای ۳۳ ساله‌ گذشته و شروع یک روند دادرسی و بازپرسی بین‌المللی برای مجازات عاملان و آمران جنایت‌ها و نقض‌های فاحش و مستمر حقوق بشر در ایران صورت گرفته است.

ازجمله‌ این موارد می‌توان به تلاش‌های وسیع سازمان "عدالت برای ایران" اشاره کرد. خانم‌ها شادی صدر و شادی امین نیز به تازگی نخستین بخش از نتیجه تحقیق خود در خصوص شکنجه و آزار جنسی زنان در زندان‌های جمهوری اسلامی را با نام پروژه‌ "جنایت بی‌عقوبت" منتشر کرده‌اند.

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

  • ارمان

    گرچه خلق و خوي راستين انسانها درستي و پاكي است اما بعضي موارد را نميشود به بوته فراموشي سپرد و فكر كنم درباره بخشش حداقل اين ايده درباره حكومت و حاكمان جمهوري اسلامي امكان پذير نيست ! مواردي كه انجام شده و تكراروار هم صورت ميگيرد دليل حرفهام هست خوبه از ديدگاه خانواده ها و قربانيان انها هم به اين قضيه نگاه داشته باشيم كه با گذشت زمان بخشش يا انتقام ؟ هر چند نبايد چهره جنايت كار پنهان بماند ..ممنونم

  • مجتبی

    نیاز فراوان جامعه امروز ما گفتگو هست نه هیاهو و فریاد گاهی که به احوال روزگاران امروز این سرزمین می اندیشم این نیاز را بیشتر از هر زمانی احساس می کنم ای کاش ذره ای تعقل و انصاف بود و همگی مردان سیاست از تریبونها فریاد نمی زدنند رو درو گفتگو می کردند بعضی زمانها به افغانها حسادت می کنم که یک لویی جرگه دارن و بزرگان با هم یک جا جمع می شوند و گفتگو می کنند و ما هم باید تمرین کنیم که به هر مقامی که ایراد و انتقاد داریم با زبان بهداشتی و محترمانه گفتگو کنیم نامه بنویسیم و انتقاد کنیم این یک نیاز اساسی ایران امروز ماست و دوستانی هم که مخاطب سایت کلمه هستند این شعر کوتاه را که مهندس میر عزیز میخواند و در ایام با شکوه انتخابات پوستر شده بود را از خاطر نبرند ادب مرد به از دولت اوست و همگی تلاش کنیم که راه گفتگو آشتی را در جامعه نهادینه کنیم و خواستار آن باشیم که عقلا و دلسوزان و ریش سفیدان در کنار هم جمع شوند و با انانی که امروز تصمیم گیر و مقام ارشد نظام هستند گفتگو کنند تا بتوانیم از این گردنه سخت عبور کنیم و شاهد آن نباشیم که مردمان عزیز این سرزمین بار دیگر دچار سرنوشت تلخ و تاسف بار دیگری شوند امروز یک خطر نه بلکه خطرهای بسیاری مردمان و ایران عزیزمان را تهدید می کند و تک تک ما شهروندان موظف هستیم طریقی را طی کنیم تا آسیب کمتری متوجه مان باشد .

  • مجتبی

    این دادگاهی که می خواد مسئولین جمهوری اسلامی را محاکمه کنه وعدالت را اجرا کنه ، میخواد ،روی زمین تشکیل بشه یا اینکه یه بحث صرفا ذهنی است .اگر بخواهیم در روی زمین آنها را محاکمه کنیم ،باید آنها را از حکومت بیاریم پایین تا بتونیم آنها را محاکمه کنیم . کدام روش خوب است تا حکومت را پایین بکشیم ، با خون ریزی وطی یک نبرد همانند لیبی و سوریه یا جامعه بیاید راهی پیش پای مسئولین جمهوری اسلامی بگذارد تا مطمئن شوند توسط مردم کشته نمی شوند واز این منجلابی که در آن گرفتار هستند ،نجات پیدا کنند و ملت هم از این شرایط بیرون بیایند آقای مقصود فراستخواه می گوید حاکمیت ( حکومت ) ، یک دهم کوه یخ قدرت است و بقیه قدرت در زیر آب فرهنگ و جامعه است . بنده این حرف را در جوامع غربی که رای و قانون حکم فرماست قبول دارم ولیکن در جوامع شبیه ما به لحاظ داشتن نفت و قدرت مذهب بیشترین قدرت در اختیار حکومت است وسهم مردم از قدرت کم است ولی در همان حد هم همه مسئولیت داشتیم در شکل گیری این نوع حکومت ، اگر می خواهیم محاکمه کنیم از همین امروز باید رفتارمان را اصلاح کنیم نه اینکه وارد یک دور باطل شویم .

  • چنگیزی

    <p>این نویسنده &nbsp;*** نمیداند آخرین نامه سروش چه بوده است.آن نامه که او ذکر کرده مال دوسال پیش است وپس از آن نامه های دیگر نوشته است.درنامه اخیر سروش اصلا سخنی از بخشش نرفته است.در نامه دوسال پیش هم سروش از خداوند طلب بخشش میکرد ، برای خودش نه خامنه یی!!</p>

  • کاربر مهمان

    خود کِشتم و خود کَندم عجیب مرد هنرخندم!

  • کاربر مهمانmansour piry khanghah

    <p>سروش در نامه خود، &quot;جنایت&quot; رهبری جمهوری اسلامی را نخست به &quot;خطا&quot; کاهش داده است و در مرتبه بعدی آن را &quot;گناه&quot; می&zwnj;خواند. وی جوری می&zwnj;نویسد که انگار این جنایت می&zwnj;تواند با پوزش خواستن از مردم و طلب آمرزش از خدا بخشیده شود.&raquo; &laquo;در آخر، خبری که در همین هفته&zwnj;های گذشته مطرح شد: آقای رضا پهلوی نیز بنا دارد شکایت&zwnj;نامه&zwnj;ای علیه علی خامنه&zwnj;ای، رهبر جمهوری اسلامی به استناد &quot;جنایت علیه بشریت&quot; در مراجع و نهاد&zwnj;های بین&zwnj;المللی پی بگیرد.&raquo; خانم شید مهر چطور شما جنایات پهلوی را می بخشید ولی &quot;جنایات خامنه ای&quot; قابل بخشش نیست؟این چه نوع عدالت جوئی و دفاع از حقوق بشر است؟خانم محترم شازده رضا ****عمری است که با پول دزدیده شده از بیت المال در امریکا دنبال عشق و حال خودشانند و حالا هم شرایط را برای مردم فریبی و فرصت طلبی مناسب دیده و شکایت از خامنه ای را شعار خود کرده اند که افراد چپ ***چون شما را با استعمارگران و دشمنان مردم ایران بیشتر نزدیک و متحد و همراه کنند.ای کاش شما از کتب مارکسیتی بهره می بردید و با امپریالیست و صهیونیست و کاپیتالیستها که دشمن مادام العمری چپ،سوسیالیزم و کمونیزم میباشند،علیه مردم مسلمان و زیر یوغ امپریالزم به سرکردگی آمریکا و استعمارگران اوپائی و انگل چسبیده به آنان(دولت نژادپرست و تروریست صهیونیستی)متحد و همصدا نمی شدید. ٢- با منطقی که خود بکار میبرید،دولتهای ج.ا.ا. را هم تبرئه میکنید:&laquo;تامین آزادی&zwnj;های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، شکل دادن به جامعه&zwnj; مدنی واقعی و استقرار دموکراسی و نظم اجتماعی مدرن، بدون حکومت قانون میسر نیست. &quot;حکومت قانون&quot;، پیش&zwnj;شرط هر نوع دگرگونی اساسی در ساختار سیاسی- حقوقی یک جامعه است. به منظور ایجاد حکومت قانون، رابطه&zwnj; شهروندان با دستگاه سیاسی از هر نوع آن باید به شکل قانونی، در قالب قرارداد اجتماعی قابل فسخ تعریف شود. حفظ و تقویت نظامی که تن به قانون نمی&zwnj;دهد، فقط می&zwnj;تواند به ادامه&zwnj; روند تولید و عمیق شدن روابط خشونت&zwnj;زا در جامعه کمک کند.&raquo; از یک حکومت که دستورات شرعی را قانون می داند و شما **** با ان برخوردی قهر آمیز داته و دارید،توقع رفتار انسانی چه معنی دارد؟ طبق منطق خودتان &laquo;حفظ و تقویت نظامی که تن به قانون نمی&zwnj;دهد، فقط می&zwnj;تواند به ادامه&zwnj; روند تولید و عمیق شدن روابط خشونت&zwnj;زا در جامعه کمک کند.&raquo;مگر رفقای چپ به قانون احترام گذاشته اند،مجاهدین خلق به قانون احترام گذاشته بودند و غیره ....خب با این استدلال شما دولتی ها کنونی و قبلی ( موسوی و کروبی و رفسنجانی) را تبرئه می کنید و انان هم همیشه گفته اند که در مقال خشونت مخالفین ،طبق دستورات قران عمل کرده اند و این یعنی اجرای قانون. خانم محترم جنایات رژیم باید به همان شکلی که در افریقای جنوبی عمل شد،مطرح و پیگیری گردد و حتی اگر لازم باشد،جنایتکاران جمله به دادگاه برده شده و محکوم گردند،حتی رفتار غیر قانونی و غیر انسانی و جنایات رفقای قدیمی و برادران کنونی شما (دارو دسته انقلاب رنگین ٨٨) و نیز اعمال تروریستی رفقای خلقی و تجزی طلب شمایان هم باید زیر زره بین قانون برود. تذکر اینکه شما زیاد به قانون و دمکراسی احترام میکنند و مدام انرا به رخ مسئولین و دمکراتهای خواهان آشتی ملّی میکشید،لطفا بفرمائید که از چه زمانی چپی های رادکال دمکرات شده اند؟اصلا یک چپی با چه استدلالی میتواند مدعی شود که در یکی از کشور دنیا قانون حاکم است؟از کشورهای سوسیالیستی و خلقی فاکتور بگیرید.ان سیستمها را من به شما تخفیف ویژه میدهم.ضمنا برای ایراندوستان این ضرب المثل بیشتر از انتقام جوئی و کینه توزی شخصی شما ارزش دارد:جلوی ضرر را از هر زمانی بگیری،منفعت است.شما میخواهید بعد از انقلاب انسانیت خود را به رخ مسلمانان بکشید و دمکراتها میگویند این کار را اکنون انجام دهیم و راه را جهت رسدن به مردمسالاری کوتاه کنیم و انقلاب را که ممکن است به انحراف کشیده شود و خسارات زیادی هم به مردم و کشور بزند را دور بزنیم.ایا این خواسته نروهای دمکرات و ایراندوت غیر انسانی و غیر عقلانی است؟موفق باشید</p>

  • کاربر مهمانmansour piry khanghah

    <p>&laquo;سروش در نامه خود، &quot;جنایت&quot; رهبری جمهوری اسلامی را نخست به &quot;خطا&quot; کاهش داده است و در مرتبه بعدی آن را &quot;گناه&quot; می&zwnj;خواند. وی جوری می&zwnj;نویسد که انگار این جنایت می&zwnj;تواند با پوزش خواستن از مردم و طلب آمرزش از خدا بخشیده شود.&raquo; &laquo;در آخر، خبری که در همین هفته&zwnj;های گذشته مطرح شد: آقای رضا پهلوی نیز بنا دارد شکایت&zwnj;نامه&zwnj;ای علیه علی خامنه&zwnj;ای، رهبر جمهوری اسلامی به استناد &quot;جنایت علیه بشریت&quot; در مراجع و نهاد&zwnj;های بین&zwnj;المللی پی بگیرد.&raquo; خانم شید مهر چطور شما جنایات پهلوی را می بخشید ولی &quot;جنایات خامنه ای&quot; قابل بخشش نیست؟این چه نوع عدالت جوئی و دفاع از حقوق بشر است؟خانم محترم شازده رضا ****عمری است که با پول دزدیده شده از بیت المال در امریکا دنبال عشق و حال خودشانند و حالا هم شرایط را برای مردم فریبی و فرصت طلبی مناسب دیده و شکایت از خامنه ای را شعار خود کرده اند که افراد چپ *** چون شما را با استعمارگران و دشمنان مردم ایران بیشتر نزدیک و متحد و همراه کنند.ای کاش شما از کتب مارکسیتی بهره می بردید و با امپریالیست و صهیونیست و کاپیتالیستها که دشمن مادام العمری چپ،سوسیالیزم و کمونیزم میباشند،علیه مردم مسلمان و زیر یوغ امپریالزم به سرکردگی آمریکا و استعمارگران اوپائی و انگل چسبیده به آنان(دولت نژادپرست و تروریست صهیونیستی)متحد و همصدا نمی شدید. ٢- با منطقی که خود بکار میبرید،دولتهای ج.ا.ا. را هم تبرئه میکنید:&laquo;تامین آزادی&zwnj;های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، شکل دادن به جامعه&zwnj; مدنی واقعی و استقرار دموکراسی و نظم اجتماعی مدرن، بدون حکومت قانون میسر نیست. &quot;حکومت قانون&quot;، پیش&zwnj;شرط هر نوع دگرگونی اساسی در ساختار سیاسی- حقوقی یک جامعه است. به منظور ایجاد حکومت قانون، رابطه&zwnj; شهروندان با دستگاه سیاسی از هر نوع آن باید به شکل قانونی، در قالب قرارداد اجتماعی قابل فسخ تعریف شود. حفظ و تقویت نظامی که تن به قانون نمی&zwnj;دهد، فقط می&zwnj;تواند به ادامه&zwnj; روند تولید و عمیق شدن روابط خشونت&zwnj;زا در جامعه کمک کند.&raquo; از یک حکومت که دستورات شرعی را قانون می داند و شما و امثال شما با ان برخوردی قهر آمیز داته و دارید،توقع رفتار انسانی چه معنی دارد؟ طبق منطق خودتان &laquo;حفظ و تقویت نظامی که تن به قانون نمی&zwnj;دهد، فقط می&zwnj;تواند به ادامه&zwnj; روند تولید و عمیق شدن روابط خشونت&zwnj;زا در جامعه کمک کند.&raquo;مگر رفقای چپ به قانون احترام گذاشته اند،مجاهدین خلق به قانون احترام گذاشته بودند و غیره ....خب با این استدلال شما دولتی ها کنونی و قبلی ( موسوی و کروبی و رفسنجانی) را تبرئه می کنید و انان هم همیشه گفته اند که در مقال خشونت مخالفین ،طبق دستورات قران عمل کرده اند و این یعنی اجرای قانون. خانم محترم جنایات رژیم باید به همان شکلی که در افریقای جنوبی عمل شد،مطرح و پیگیری گردد و حتی اگر لازم باشد،جنایتکاران جمله به دادگاه برده شده و محکوم گردند،حتی رفتار غیر قانونی و غیر انسانی و جنایات رفقای قدیمی و برادران کنونی شما (دارو دسته انقلاب رنگین ٨٨) و نیز اعمال تروریستی رفقای خلقی و تجزی طلب شمایان هم باید زیر زره بین قانون برود. تذکر اینکه شما زیاد به قانون و دمکراسی احترام میکنند و مدام انرا به رخ مسئولین و دمکراتهای خواهان آشتی ملّی میکشید،لطفا بفرمائید که از چه زمانی چپی های رادکال دمکرات شده اند؟اصلا یک چپی با چه استدلالی میتواند مدعی شود که در یکی از کشور دنیا قانون حاکم است؟از کشورهای سوسیالیستی و خلقی فاکتور بگیرید.ان سیستمها را من به شما تخفیف ویژه میدهم.ضمنا برای ایراندوستان این ضرب المثل بیشتر از انتقام جوئی و کینه توزی شخصی شما ارزش دارد:جلوی ضرر را از هر زمانی بگیری،منفعت است.شما میخواهید بعد از انقلاب انسانیت خود را به رخ مسلمانان بکشید و دمکراتها میگویند این کار را اکنون انجام دهیم و راه را جهت رسدن به مردمسالاری کوتاه کنیم و انقلاب را که ممکن است به انحراف کشیده شود و خسارات زیادی هم به مردم و کشور بزند را دور بزنیم.ایا این خواسته نروهای دمکرات و ایراندوت غیر انسانی و غیر عقلانی است؟موفق باشید</p>

  • کاربر مهمان

    جناب شید مهر، من که بخشش را نه «جرم» میدانم و نه روی دیگر انتقام؛ شخص و اشخاصی را که در همین سه سال گذشته مردم را به اسم عقیده متفاوت از باور خود، در مقابل چشمان من و دیگران بیرحمانه به حصر و حبس و شکنجه و تجاوز و اعدام سپردند نمی بخشم.

  • محمد

    خانم شید مهر گرامی : باز هم مثل همیشه , منطقی , علمی و تاثیرگذار همانطور که فرموده اید درخواست بخشش و وحدت و وفاق ملی برای پاک کردن صورت مسئله و مطرح نشدن و واکاوی نشدن ریشه ی خشونتها و ظلم و ستمهای این 33 سال است

  • کاربر مهمان

    گفتمان سروش را کاری ندارم اما جهان بگلو گفتمان درستی در راستای نفی خشونت مطرح میکند نویسنده با نظرات ایشان اشنایی ندارد. یا اگر آشنا است ، از رادیو زمانه بعید است که مقاله ای که ارزش تحقیقی و حقوقی درستی ندارد چگونه استفاده کرده است. جهان بگلو هیچگاه نگفته محاکمه سران حکومت ظالم انجام نشود و آنها رها باشند . خشونت پرهیزی فلسفه گفتمان جهان بگلو است ،یکی در حد جهان بگلو آنرا نقد کند...