ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

از نشر تک چاپی تا نقش تازه اداره ممیزی

<p>سارا شاد &ndash; با وجود محدودیت&zwnj;ها و اعمال سانسور، بسیاری از نویسندگان و شاعران فارسی&zwnj;زبان هنوز تردید دارند که کتاب&zwnj;شان را در اینترنت منتشر کنند. عباس صفاری که مجموعه اشعارش را در سال&zwnj;های دهه ۱۳۷۰ در خارج از ایران منتشر می&zwnj;کرد و از آن پس در ایران کتاب&zwnj;هایش را انتشار داد و با اقبال خوانندگان هم مواجه شد، در گفت&zwnj;و&zwnj;گو با بخش فرهنگ رادیو زمانه از جریان دیگری با عنوان نشر&quot;تک چاپی&quot; یا &quot; ناشرمؤلف&quot; حرف می&zwnj;زند</p> <!--break--> <p>او تأکید می&zwnj;کند که این شیوه می&zwnj;تواند در آینده جایگزین شیوه های دیگر نشر شود. جریانی که طی آن نه میلیون&zwnj;ها کتاب در انبارها می پوسند و از بین می&zwnj;روند و نه خالق یک اثر، کاری بیشتر از سفارش برای صفحه&zwnj;بندی، صحافی و چاپ یک جلد از کتابش را انجام می&zwnj;دهد. در عوض او از طریق اینترنت به خبررسانی درباره چاپ مجموعه اش دست می&zwnj;زند.</p> <p>&nbsp;</p> <p>صفاری ، خالق آثاری همچون &quot;کبریت خیس&quot; ،&quot;خنده در برف&quot; و &quot;تاریکروشنا&quot; که در حال حاضر با عنوان پرمخاطب&zwnj;ترین شاعر فارسی زبان شناخته می&zwnj;شود، اعتقاد دارد که چاپ کتاب با سد سانسور مواجه شده و نشر اینترنتی هم هنوز به یک جریان تبدیل نشده و هر نظری که دراین&zwnj;باره ارائه شود، بیشتر در حد گمانه&zwnj;زنی خواهد بود. توجه شما را به گفت&zwnj;و&zwnj;گویی که با عباس صفاری پیرامون نشر الکترونیکی انجام دادم، جلب می&zwnj;کنم:</p> <p>-----</p> <p><img align="absBottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />آقای صفاری، بحث چاپ کتاب یا نشر اینترنتی و انتخاب بین این دو یک موضوع قابل بررسی است.&zwnj; گاهی نویسندگان بر اهمیت کتاب تأکید می&zwnj;کنند و گاهی هم از ضرورت انتشار کتاب در اینترنت سخن می&zwnj;گویند. شما چه نظری دارید درین&zwnj;باره؟</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>عباس صفاری - </strong>پیش از آنکه وارد این بحث بشویم، مایلم به نکته&zwnj;ای در رابطه با اینترنت اشاره کنم و آن این است که تعدادی از متفکران معاصر معتقدند تعریف کلاسیکی که ما از متن داریم شامل متن اینترنتی نمی&zwnj;شود. به زبان ساده&zwnj;تر آن&zwnj;ها متن را تا زمانی که به روی کاغذ یا هر سطح جامد دیگری منتقل نشده است به عنوان متن قبول ندارند. اگر بخواهیم نگاه انتقادی آن&zwnj;ها را قدری گسترش بدهیم به این واقیت می&zwnj;رسیم که متون کاغذی چه یک برگ نامه خصوصی باشد یا یک کتاب مصور شاهنامه به هرحال در مالکیت افراد یا نهادهایی هستند (ناگفته نماند که در این مرحله داریم از مالکیت شئ حرف می&zwnj;زنیم و نه حقوق اثر).</p> <p>&nbsp;</p> <p>در دوران مدرن بسیاری از این متن&zwnj;ها مثل روزنامه و مجله و مراسلات اداری دور ریخته یا خمیر می&zwnj;شوند. اما کتاب&zwnj;ها و نامه&zwnj;هایی که به فرض از میدان جنگ به خانه می&zwnj;رسند گنجینه مادی و معنوی گرانبهایی را تشکیل می&zwnj;دهند. از آن میان مراسلات بزرگان و شخصیت&zwnj;های تاریخ&zwnj;ساز مانند نامه&zwnj;های میلان کوندرا به کارلوس فوئنتس ارزش میلیونی پیدا می&zwnj;کند. ممکن است در رد این عقیده گفته شود از هر متن موجود در اینترنت چه شعر و داستان باشد و چه عکس و نامه می&zwnj;توان پرینت گرفت و مالک آن شد. اما طی این چند سال که بسیاری از مصرف&zwnj;کنندگان کامپیو&zwnj;تر به چاپگر مجهز شده&zwnj;اند تجربه نشان داده است که از درصد بسیار کمی از متن&zwnj;های موجود پرینت گرفته شده است. پس ما مالک آن چیزی که در اینترنت می&zwnj;خوانیم نیستیم و هیچ تضمینی هم وجود ندارد که در صورت نیاز مجدد به سهولت در اختیارمان باشد. <br /> &nbsp;</p> <p>این یک روی سکه و حرف به قاعده&zwnj;ای است که نمی&zwnj;توان به راحتی به آن نمره مردودی داد. اشکالش اما این است که در حد خرده گیری و مخالفت باقی می&zwnj;ماند و راه چاره و پیشنهادی ارایه نمی&zwnj;دهد. <br /> &nbsp;&nbsp;</p> <p><img align="absBottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />و نظر شما درباره روی دیگر سکه چیست؟ <br /> &nbsp;&nbsp;</p> <p>بر روی دیگر سکه انقلابی رخ داده است که اگر بزرگ&zwnj;تر از انقلاب صنعتی نباشد دست کمی از آن ندارد. به گمانم هیچ پدیده و اختراع و رویدادی از زمان انقلاب صنعتی تاکنون نتوانسته است در این ابعاد گسترده در زندگی مردم به صورت روزمره و در چگونگی انجام کار جهان نقش داشته باشد.</p> <blockquote> <p><img align="middle" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/abbsafsr02.jpg" />عباس صفاری شعر بلند &quot;حکایت ما را&quot; با امکانات خانگی صحافی و منتشر کرد. بعدها این شعر به کتاب درسی دانش&zwnj;آموزان آمریکا راه یافت</p> </blockquote> <p>صنعت نشر و چاپ کتاب به خاطر تسهیلاتی که کامپیو&zwnj;تر عرضه می&zwnj;کرد یکی از اولین استفاده&zwnj;کنندگان صنایع دیجیتال و الکترونیک محسوب می&zwnj;شود. اما از امکانات گسترده آن در کلیه مراحل نشر از تایپ متن تا رساندن به دست خواننده استفاده نمی&zwnj;شود. دلیل آن نیز نه مدیریت غلط بلکه ناشی از عادات سخت&zwnj;جان آدمی است که ترک آن موجب مرض می&zwnj;شود. به رغم اینکه تمامی اخبار روزنامه&zwnj;های غربی بر روی اینترنت موجود هستند اما تیراژ میلیونی روزنامه&zwnj;هایی مانند نیویورک تایمز و لس&zwnj;آنجلس تایمز کماکان به قوت خود باقی&zwnj;ست و اینترنت از تعداد آن نکاسته است.</p> <p>&nbsp;</p> <p>در رابطه با انتشار کتاب اما اینترنت نقش بزرگ&zwnj;تر و حائز اهمیتی را به عهده گرفته که سال به سال شاهد گسترش ابعاد آن هستیم اگر چه در عرصه نشر فارسی این روند سرعت لازم را نداشته است.&nbsp;</p> <p>&nbsp;</p> <p><img align="absBottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />فکر نمی&zwnj;کنید یکی از دلیل&zwnj;های کند بودن این جریان می&zwnj;تواند غیرحرفه&zwnj;ای بودن نشر اینترنتی در زمینه کتاب&zwnj;های فارسی&zwnj;زبان باشد؟ <br /> &nbsp;</p> <p>اگر منظور از حرفه&zwnj;ای، کاری باشد که ما از آن کسب در آمد می&zwnj;کنیم و دست&zwnj;کم بخشی از قرض&zwnj;ها و قبض&zwnj;هایمان را با آن می&zwnj;پردازیم حرف شما درست است. در واقع نشر اینترنتی به زبان فارسی و در داخل کشور هنوز حرفه&zwnj;ای نشده. البته آثار زیادی به فارسی به صورت اینترنتی منتشر شده&zwnj;اند اما متأسفانه تا به حال آماری از استقبال دانلودی یا فروش اینترنتی آثار فارسی که با استقبال زیادی هم مواجه شده&zwnj;اند ارائه نشده تا ما بتوانیم دست به مقایسه بزنیم. در مواردی مانند کتاب رضا قاسمی و به واسطه نظراتی که خوانندگان ارایه داده&zwnj;اند می&zwnj;دانیم این&zwnj;کار با استقبال مواجه شده. یکی دو ناشر نیز مدتی است به نشر تک&zwnj;چاپی آمازون روی آورده&zwnj;اند. کتاب&zwnj;های این بخش دوم از هر نقطه از جهان که مشکل تفتیش و سانسور نداشته باشد قابل سفارش و دریافت هستند.</p> <p>&nbsp;</p> <p><img align="absBottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />دقیقاً همین منظور را دارم. هنوز بسیاری از شاعران و نویسندگان ایرانی مجموعه آثارشان را به صورت رایگان در اینترنت منتشر می&zwnj;کنند. در حالی که در بقیه کشورهای دنیا نشر اینترنتی الزاماً با انتشار رایگان اثر همراه نیست. با این&zwnj;همه هنوز آثار فارسی زبان بیشتر از هراس سانسور و عبور از سدمجوز به صورت اینترنتی منتشر می&zwnj;شوند.</p> <p>&nbsp;</p> <p>در رابطه با ممیزی و سانسور باید بگوییم که اینترنت به سلاح برنده و کارآمدی تبدیل شده که غلبه بر آن نا&zwnj;ممکن است و به زبان ساده&zwnj;تر جلویش را نمی&zwnj;توان گرفت. اینترنت می&zwnj;تواند یک&zwnj;شبه کتابی را که اجازه انتشار ندارد در اختیار میلیون&zwnj;ها خواننده قرار بدهد. در نتیجه اتفاقی که طی این دوره افتاده و کمتر به آن اشاره می&zwnj;شود نقش جدید اداره ممیزی است. مسئولان این اداره دیگر در تلاش نیستند که فلان جمله مستهجن به دست خواننده نرسد. چون بهتر از من و شما خبر دارند که میلیون&zwnj;ها تلویزیون ماهواره&zwnj;ای کانال&zwnj;های پخش پورنو دارند که می&zwnj;تواند در دسترس تماشاگران ایرانی باشد. در چنین شرایطی پافشاری بر تغییر جمله&zwnj;ای که در صورت چاپ فقط هزارتا خواننده دارد ظاهراً مضحک به نظر می&zwnj;رسد. اما هدف مسئولان که هزینه&zwnj;ها و بودجه&zwnj;های میلیونیشان را توجیه می&zwnj;کند نه حذف فلان جمله یا عکس بلکه اعمال قدرت است و نوعی زورگویی که نشان بدهد حرف آخر را آن&zwnj;ها می&zwnj;زنند. اگر چه حرف بی&zwnj;مصرف و ابلهانه&zwnj;ای باشد.</p> <p>&nbsp;</p> <p><img align="absBottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />فکر می&zwnj;کنید نشر اینترنتی آثار ادبی فارسی می&zwnj;تواند سد سانسور و و ممیزی را بشکند و با ترویج آثار ادبی و در دسترس قرار دادن آن&zwnj;ها بر تعداد مخاطبان آثار ادبی فارسی اضافه کند؟</p> <p>&nbsp;</p> <p>مشکل اینجاست که هنوز شیوه انتشار اینترنتی به یک جریان تبدیل نشده است. بنابراین هر نظری در این رابطه ارایه شود در حد تئوری یا حدس و گمان است و پشتوانه آن همان&zwnj;شناختی است که من و شما از کامپیو&zwnj;تر داریم. <br /> &nbsp;</p> <p>به گمان من در شرایط فعلی اگر کتابی به صورت انحصاری در اینترنت منتشر شود در مقایسه با چاپ کاغذی آن مورد استقبال چندانی قرار نخواهد گرفت. یکی دو کتاب اینترنتی هم که موفق بوده&zwnj;اند بیشتر ناشی از شهرت نویسنده بوده. اینکه نویسنده تازه کاری بتواند در&zwnj;&zwnj; همان حد دیده و خوانده شود احتمالش اندک است. <br /> &nbsp;</p> <blockquote> <p><img align="middle" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/abbsafsr04.jpg" />عباس صفاری نخستین دفتر شعرش را با نام &quot;در ملتقای دست و سیب&quot; ابتدا به شکل پلی&zwnj;کپی در شمارگانی اندک منتشر کرد. امروز از او به عنوان پرمخاطب&zwnj;ترین شاعر ایران یاد می&zwnj;کنند.</p> </blockquote> <p>این جریان هنوز کار زیاد دارد تا خوب جا بیفتد و خواننده به آن خو بگیرد. اما به رغم تمام کمبود&zwnj;هایش درمقابل اینکه مؤلف تازه&zwnj;کار ار سر اجبار به ناشر غیر قابل اطمینانی روی می&zwnj;آورد و هزینه&zwnj;ای را به گردن می&zwnj;گیرد، من نشر اینترنتی را توصیه می&zwnj;کنم.</p> <p>&nbsp;</p> <p><img align="absBottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />شما در بخشی از حرف&zwnj;هایتان به نشر تک چاپی اشاره کردید. چرا فکر می&zwnj;کنید این شیوه به نشر اینترنتی برتری دارد؟</p> <p>&nbsp;</p> <p>به نظرم این اتفاق خجسته&zwnj;ای که در حوزه نشر و به یاری امکانات بی&zwnj;نظیر کامپیو&zwnj;تر به وقوع پیوسته و روز به روز ابعاد گسترده&zwnj;تری به خود می&zwnj;گیرد.&zwnj;&zwnj; همان جریانی که تا به حال تحت عنوان (ناشر مؤلف) از آن نام می&zwnj;بردیم. من خیال ندارم به جزئیات و تاریخ این پدیده عظیم بپردازم که ما همواره از حجم بزرگ آن مانند کوه یخ شناوری فقط بخش قابل روئیتش را دیده&zwnj;ایم. یعنی آن ده در صدی را که مؤلف توانسته به دست خواننده برساند. طبق یک آمار نسبی قریب نود در صد این کتاب&zwnj;ها در زیرزمین&zwnj;ها و کمد&zwnj;ها و انبار&zwnj;ها می&zwnj;پوسند و به دست خواننده نمی&zwnj;رسند. این یعنی سالانه میلیون&zwnj;ها نسخه کتاب در سطح جهانی که هدردادن بزرگ و دردسرسازی بوده است.</p> <p>&nbsp;</p> <p>چاپگرهای عظیمی که تمام مراحل چاپ یک کتاب را به&zwnj;طور خودکار انجام می&zwnj;دهند، اولین بار در انگلستان به کار افتادند و در حال حاضر یکی از بخش&zwnj;های پرکار (آمازون) و چندین کمپانی دیگر هستند. کار مؤلف در این مورد با دانلود کتابش و انتخاب یا طراحی جلد که هیچکدام هیچ هزینه&zwnj;ای برایش ندارد به پایان می&zwnj;رسد. او دیگر مجبور نیست حداقل پانصد یا هزار نسخه سفارش بدهد. او می&zwnj;تواند نسبت به نیازش یک نسخه سفارش بدهد. چاپگر&zwnj;&zwnj; همان یک نسخه را چاپ و صفحه&zwnj;بندی، صحافی و جلد می&zwnj;کند. آن را در پاکتی قرار داده آدرس و تمبر می&zwnj;زند و می&zwnj;سپرد به پست. کار مؤلف از آن پس خبررسانی است و تبلیغ کتابش در وبلاگ یا هر وسیله&zwnj;ای که در اختیار دارد. حدس من این است که این شیوه انتشار که دعای خیر سبز&zwnj;ها و طرفداران محیط زیست نیز بدرقه راهش است در آینده بر نشر اینترنتی و غیر کاغذی هم پیشی خواهد گرفت.</p> <p>&nbsp;</p> <p><img align="absBottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />اجازه بدهید برگردیم به نشر اینترنتی و این نقد که می&zwnj;گوید نشر اینترنتی یک اثر، امکان ماندگاری را برای آن فراهم نمی&zwnj;کند و فقط مدتی نام یک نویسنده را بر سر زبان می&zwnj;اندازد. شما در این&zwnj;باره چه نظری دارید؟ <br /> &nbsp;</p> <p>متون مختلف چه کاغذی باشد و چه عرضه شده در دنیای مجازی تا زمانی از اهمیت بر خوردارند و خوانده می&zwnj;شوند که خودشان - یا اخبارشان و یا ارجاع به آن&zwnj;ها در معرض دید قرار داشته باشد. مطالب و فهرست&zwnj;های موجود در اینترنت به علت محدودیت مانیتور و کثرت و حجم مطالب ارسالی همواره در حال تعغیر و نو شدن هستند. <br /> &nbsp;</p> <p>زمانی که کتابی به آخر لیست می&zwnj;رسد در عمل دیگر در برابر چشم خواننده نیست و چه بسا که با گذر زمان کاملاً فراموش شود. اگر چه هنوز در حافظه کامپیو&zwnj;تر موجود است. <br /> &nbsp;</p> <p>بنابراین کتاب&zwnj;ها در اینترنت هم می&zwnj;توانند به سر نوشت سایت&zwnj;ها و وبلاگ&zwnj;هایی دچار شوند که تعدادی از آن&zwnj;ها زمانی محبوب ما بوده&zwnj;اند و روزانه به آن&zwnj;ها مراجعه می&zwnj;کرده&zwnj;ایم. و حالا پس از گذشت پنج یا شش سال نامشان را حتی ممکن است فراموش کرده باشیم. فرق بزرگ یک کتابخانه شخصی یک کتابخوان با کامپیوترش در این است که کتاب&zwnj;های او همواره در برابر دیدگانش هستند و کتاب&zwnj;های اینترنتی فقط برای مدت محدودی. نظر نهایی من در حال حاضر و تا زمانی که راه و روش&zwnj;های دیگری ارایه نشده این است که مؤلف تازه&zwnj;کار باید از اینترنت به مثابه سکوی پرتاب اثرش استفاده کند اما خودش را به آن محدود نکند.</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>در همین زمینه:</strong><br /> <a href="#http://radiozamaneh.com/taxonomy/term/7511"> ::گفت&zwnj;و&zwnj;گوهای سارا شاد در کتاب زمانه پیرامون نشر الکترونیک::</a><br /> &nbsp;</p>

سارا شاد – با وجود محدودیت‌ها و اعمال سانسور، بسیاری از نویسندگان و شاعران فارسی‌زبان هنوز تردید دارند که کتاب‌شان را در اینترنت منتشر کنند. عباس صفاری که مجموعه اشعارش را در سال‌های دهه ۱۳۷۰ در خارج از ایران منتشر می‌کرد و از آن پس در ایران کتاب‌هایش را انتشار داد و با اقبال خوانندگان هم مواجه شد، در گفت‌و‌گو با بخش فرهنگ رادیو زمانه از جریان دیگری با عنوان نشر"تک چاپی" یا " ناشرمؤلف" حرف می‌زند

او تأکید می‌کند که این شیوه می‌تواند در آینده جایگزین شیوه های دیگر نشر شود. جریانی که طی آن نه میلیون‌ها کتاب در انبارها می پوسند و از بین می‌روند و نه خالق یک اثر، کاری بیشتر از سفارش برای صفحه‌بندی، صحافی و چاپ یک جلد از کتابش را انجام می‌دهد. در عوض او از طریق اینترنت به خبررسانی درباره چاپ مجموعه اش دست می‌زند.

صفاری ، خالق آثاری همچون "کبریت خیس" ،"خنده در برف" و "تاریکروشنا" که در حال حاضر با عنوان پرمخاطب‌ترین شاعر فارسی زبان شناخته می‌شود، اعتقاد دارد که چاپ کتاب با سد سانسور مواجه شده و نشر اینترنتی هم هنوز به یک جریان تبدیل نشده و هر نظری که دراین‌باره ارائه شود، بیشتر در حد گمانه‌زنی خواهد بود. توجه شما را به گفت‌و‌گویی که با عباس صفاری پیرامون نشر الکترونیکی انجام دادم، جلب می‌کنم:

-----

آقای صفاری، بحث چاپ کتاب یا نشر اینترنتی و انتخاب بین این دو یک موضوع قابل بررسی است.‌ گاهی نویسندگان بر اهمیت کتاب تأکید می‌کنند و گاهی هم از ضرورت انتشار کتاب در اینترنت سخن می‌گویند. شما چه نظری دارید درین‌باره؟

عباس صفاری - پیش از آنکه وارد این بحث بشویم، مایلم به نکته‌ای در رابطه با اینترنت اشاره کنم و آن این است که تعدادی از متفکران معاصر معتقدند تعریف کلاسیکی که ما از متن داریم شامل متن اینترنتی نمی‌شود. به زبان ساده‌تر آن‌ها متن را تا زمانی که به روی کاغذ یا هر سطح جامد دیگری منتقل نشده است به عنوان متن قبول ندارند. اگر بخواهیم نگاه انتقادی آن‌ها را قدری گسترش بدهیم به این واقیت می‌رسیم که متون کاغذی چه یک برگ نامه خصوصی باشد یا یک کتاب مصور شاهنامه به هرحال در مالکیت افراد یا نهادهایی هستند (ناگفته نماند که در این مرحله داریم از مالکیت شئ حرف می‌زنیم و نه حقوق اثر).

در دوران مدرن بسیاری از این متن‌ها مثل روزنامه و مجله و مراسلات اداری دور ریخته یا خمیر می‌شوند. اما کتاب‌ها و نامه‌هایی که به فرض از میدان جنگ به خانه می‌رسند گنجینه مادی و معنوی گرانبهایی را تشکیل می‌دهند. از آن میان مراسلات بزرگان و شخصیت‌های تاریخ‌ساز مانند نامه‌های میلان کوندرا به کارلوس فوئنتس ارزش میلیونی پیدا می‌کند. ممکن است در رد این عقیده گفته شود از هر متن موجود در اینترنت چه شعر و داستان باشد و چه عکس و نامه می‌توان پرینت گرفت و مالک آن شد. اما طی این چند سال که بسیاری از مصرف‌کنندگان کامپیو‌تر به چاپگر مجهز شده‌اند تجربه نشان داده است که از درصد بسیار کمی از متن‌های موجود پرینت گرفته شده است. پس ما مالک آن چیزی که در اینترنت می‌خوانیم نیستیم و هیچ تضمینی هم وجود ندارد که در صورت نیاز مجدد به سهولت در اختیارمان باشد.
 

این یک روی سکه و حرف به قاعده‌ای است که نمی‌توان به راحتی به آن نمره مردودی داد. اشکالش اما این است که در حد خرده گیری و مخالفت باقی می‌ماند و راه چاره و پیشنهادی ارایه نمی‌دهد.
  

و نظر شما درباره روی دیگر سکه چیست؟
  

بر روی دیگر سکه انقلابی رخ داده است که اگر بزرگ‌تر از انقلاب صنعتی نباشد دست کمی از آن ندارد. به گمانم هیچ پدیده و اختراع و رویدادی از زمان انقلاب صنعتی تاکنون نتوانسته است در این ابعاد گسترده در زندگی مردم به صورت روزمره و در چگونگی انجام کار جهان نقش داشته باشد.

عباس صفاری شعر بلند "حکایت ما را" با امکانات خانگی صحافی و منتشر کرد. بعدها این شعر به کتاب درسی دانش‌آموزان آمریکا راه یافت

صنعت نشر و چاپ کتاب به خاطر تسهیلاتی که کامپیو‌تر عرضه می‌کرد یکی از اولین استفاده‌کنندگان صنایع دیجیتال و الکترونیک محسوب می‌شود. اما از امکانات گسترده آن در کلیه مراحل نشر از تایپ متن تا رساندن به دست خواننده استفاده نمی‌شود. دلیل آن نیز نه مدیریت غلط بلکه ناشی از عادات سخت‌جان آدمی است که ترک آن موجب مرض می‌شود. به رغم اینکه تمامی اخبار روزنامه‌های غربی بر روی اینترنت موجود هستند اما تیراژ میلیونی روزنامه‌هایی مانند نیویورک تایمز و لس‌آنجلس تایمز کماکان به قوت خود باقی‌ست و اینترنت از تعداد آن نکاسته است.

در رابطه با انتشار کتاب اما اینترنت نقش بزرگ‌تر و حائز اهمیتی را به عهده گرفته که سال به سال شاهد گسترش ابعاد آن هستیم اگر چه در عرصه نشر فارسی این روند سرعت لازم را نداشته است. 

فکر نمی‌کنید یکی از دلیل‌های کند بودن این جریان می‌تواند غیرحرفه‌ای بودن نشر اینترنتی در زمینه کتاب‌های فارسی‌زبان باشد؟
 

اگر منظور از حرفه‌ای، کاری باشد که ما از آن کسب در آمد می‌کنیم و دست‌کم بخشی از قرض‌ها و قبض‌هایمان را با آن می‌پردازیم حرف شما درست است. در واقع نشر اینترنتی به زبان فارسی و در داخل کشور هنوز حرفه‌ای نشده. البته آثار زیادی به فارسی به صورت اینترنتی منتشر شده‌اند اما متأسفانه تا به حال آماری از استقبال دانلودی یا فروش اینترنتی آثار فارسی که با استقبال زیادی هم مواجه شده‌اند ارائه نشده تا ما بتوانیم دست به مقایسه بزنیم. در مواردی مانند کتاب رضا قاسمی و به واسطه نظراتی که خوانندگان ارایه داده‌اند می‌دانیم این‌کار با استقبال مواجه شده. یکی دو ناشر نیز مدتی است به نشر تک‌چاپی آمازون روی آورده‌اند. کتاب‌های این بخش دوم از هر نقطه از جهان که مشکل تفتیش و سانسور نداشته باشد قابل سفارش و دریافت هستند.

دقیقاً همین منظور را دارم. هنوز بسیاری از شاعران و نویسندگان ایرانی مجموعه آثارشان را به صورت رایگان در اینترنت منتشر می‌کنند. در حالی که در بقیه کشورهای دنیا نشر اینترنتی الزاماً با انتشار رایگان اثر همراه نیست. با این‌همه هنوز آثار فارسی زبان بیشتر از هراس سانسور و عبور از سدمجوز به صورت اینترنتی منتشر می‌شوند.

در رابطه با ممیزی و سانسور باید بگوییم که اینترنت به سلاح برنده و کارآمدی تبدیل شده که غلبه بر آن نا‌ممکن است و به زبان ساده‌تر جلویش را نمی‌توان گرفت. اینترنت می‌تواند یک‌شبه کتابی را که اجازه انتشار ندارد در اختیار میلیون‌ها خواننده قرار بدهد. در نتیجه اتفاقی که طی این دوره افتاده و کمتر به آن اشاره می‌شود نقش جدید اداره ممیزی است. مسئولان این اداره دیگر در تلاش نیستند که فلان جمله مستهجن به دست خواننده نرسد. چون بهتر از من و شما خبر دارند که میلیون‌ها تلویزیون ماهواره‌ای کانال‌های پخش پورنو دارند که می‌تواند در دسترس تماشاگران ایرانی باشد. در چنین شرایطی پافشاری بر تغییر جمله‌ای که در صورت چاپ فقط هزارتا خواننده دارد ظاهراً مضحک به نظر می‌رسد. اما هدف مسئولان که هزینه‌ها و بودجه‌های میلیونیشان را توجیه می‌کند نه حذف فلان جمله یا عکس بلکه اعمال قدرت است و نوعی زورگویی که نشان بدهد حرف آخر را آن‌ها می‌زنند. اگر چه حرف بی‌مصرف و ابلهانه‌ای باشد.

فکر می‌کنید نشر اینترنتی آثار ادبی فارسی می‌تواند سد سانسور و و ممیزی را بشکند و با ترویج آثار ادبی و در دسترس قرار دادن آن‌ها بر تعداد مخاطبان آثار ادبی فارسی اضافه کند؟

مشکل اینجاست که هنوز شیوه انتشار اینترنتی به یک جریان تبدیل نشده است. بنابراین هر نظری در این رابطه ارایه شود در حد تئوری یا حدس و گمان است و پشتوانه آن همان‌شناختی است که من و شما از کامپیو‌تر داریم.
 

به گمان من در شرایط فعلی اگر کتابی به صورت انحصاری در اینترنت منتشر شود در مقایسه با چاپ کاغذی آن مورد استقبال چندانی قرار نخواهد گرفت. یکی دو کتاب اینترنتی هم که موفق بوده‌اند بیشتر ناشی از شهرت نویسنده بوده. اینکه نویسنده تازه کاری بتواند در‌‌ همان حد دیده و خوانده شود احتمالش اندک است.
 

عباس صفاری نخستین دفتر شعرش را با نام "در ملتقای دست و سیب" ابتدا به شکل پلی‌کپی در شمارگانی اندک منتشر کرد. امروز از او به عنوان پرمخاطب‌ترین شاعر ایران یاد می‌کنند.

این جریان هنوز کار زیاد دارد تا خوب جا بیفتد و خواننده به آن خو بگیرد. اما به رغم تمام کمبود‌هایش درمقابل اینکه مؤلف تازه‌کار ار سر اجبار به ناشر غیر قابل اطمینانی روی می‌آورد و هزینه‌ای را به گردن می‌گیرد، من نشر اینترنتی را توصیه می‌کنم.

شما در بخشی از حرف‌هایتان به نشر تک چاپی اشاره کردید. چرا فکر می‌کنید این شیوه به نشر اینترنتی برتری دارد؟

به نظرم این اتفاق خجسته‌ای که در حوزه نشر و به یاری امکانات بی‌نظیر کامپیو‌تر به وقوع پیوسته و روز به روز ابعاد گسترده‌تری به خود می‌گیرد.‌‌ همان جریانی که تا به حال تحت عنوان (ناشر مؤلف) از آن نام می‌بردیم. من خیال ندارم به جزئیات و تاریخ این پدیده عظیم بپردازم که ما همواره از حجم بزرگ آن مانند کوه یخ شناوری فقط بخش قابل روئیتش را دیده‌ایم. یعنی آن ده در صدی را که مؤلف توانسته به دست خواننده برساند. طبق یک آمار نسبی قریب نود در صد این کتاب‌ها در زیرزمین‌ها و کمد‌ها و انبار‌ها می‌پوسند و به دست خواننده نمی‌رسند. این یعنی سالانه میلیون‌ها نسخه کتاب در سطح جهانی که هدردادن بزرگ و دردسرسازی بوده است.

چاپگرهای عظیمی که تمام مراحل چاپ یک کتاب را به‌طور خودکار انجام می‌دهند، اولین بار در انگلستان به کار افتادند و در حال حاضر یکی از بخش‌های پرکار (آمازون) و چندین کمپانی دیگر هستند. کار مؤلف در این مورد با دانلود کتابش و انتخاب یا طراحی جلد که هیچکدام هیچ هزینه‌ای برایش ندارد به پایان می‌رسد. او دیگر مجبور نیست حداقل پانصد یا هزار نسخه سفارش بدهد. او می‌تواند نسبت به نیازش یک نسخه سفارش بدهد. چاپگر‌‌ همان یک نسخه را چاپ و صفحه‌بندی، صحافی و جلد می‌کند. آن را در پاکتی قرار داده آدرس و تمبر می‌زند و می‌سپرد به پست. کار مؤلف از آن پس خبررسانی است و تبلیغ کتابش در وبلاگ یا هر وسیله‌ای که در اختیار دارد. حدس من این است که این شیوه انتشار که دعای خیر سبز‌ها و طرفداران محیط زیست نیز بدرقه راهش است در آینده بر نشر اینترنتی و غیر کاغذی هم پیشی خواهد گرفت.

اجازه بدهید برگردیم به نشر اینترنتی و این نقد که می‌گوید نشر اینترنتی یک اثر، امکان ماندگاری را برای آن فراهم نمی‌کند و فقط مدتی نام یک نویسنده را بر سر زبان می‌اندازد. شما در این‌باره چه نظری دارید؟
 

متون مختلف چه کاغذی باشد و چه عرضه شده در دنیای مجازی تا زمانی از اهمیت بر خوردارند و خوانده می‌شوند که خودشان - یا اخبارشان و یا ارجاع به آن‌ها در معرض دید قرار داشته باشد. مطالب و فهرست‌های موجود در اینترنت به علت محدودیت مانیتور و کثرت و حجم مطالب ارسالی همواره در حال تعغیر و نو شدن هستند.
 

زمانی که کتابی به آخر لیست می‌رسد در عمل دیگر در برابر چشم خواننده نیست و چه بسا که با گذر زمان کاملاً فراموش شود. اگر چه هنوز در حافظه کامپیو‌تر موجود است.
 

بنابراین کتاب‌ها در اینترنت هم می‌توانند به سر نوشت سایت‌ها و وبلاگ‌هایی دچار شوند که تعدادی از آن‌ها زمانی محبوب ما بوده‌اند و روزانه به آن‌ها مراجعه می‌کرده‌ایم. و حالا پس از گذشت پنج یا شش سال نامشان را حتی ممکن است فراموش کرده باشیم. فرق بزرگ یک کتابخانه شخصی یک کتابخوان با کامپیوترش در این است که کتاب‌های او همواره در برابر دیدگانش هستند و کتاب‌های اینترنتی فقط برای مدت محدودی. نظر نهایی من در حال حاضر و تا زمانی که راه و روش‌های دیگری ارایه نشده این است که مؤلف تازه‌کار باید از اینترنت به مثابه سکوی پرتاب اثرش استفاده کند اما خودش را به آن محدود نکند.

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

نظری وجود ندارد.