بازی نفتی روسیه در عراق: بازگشت امید به اربیل

حکومت اقلیم کردستان برای صادرات دوباره نفت به حمایت‌ بزرگترین شرکت نفتی روسیه – روس‌نفت- امیدوار است. مدیرعامل این شرکت اعلام کرد به همکاری با حکومت اقلیم کردستان برای صادرات نفت ادامه خواهد داد.

ایگور سیچین مدیرعامل شرکت روس‌نفت گفته است که به دلیل عدم تمایل بغداد برای همکاری، این شرکت با حکومت اقلیم کردستان همکاری خواهد کرد.

شرکت روس نفت سپتامبر سال گذشته پیش از برگزاری همه‌پرسی استقلال برای احداث خط لوله انتقال نفت با حکومت اقلیم کردستان به توافق رسید.

این تفاهمنامه در شرایطی امضاء شد که دولت مرکزی عراق، ایران، ترکیه و حتی ایالات متحده امریکا خواستار لغو همه‌پرسی استقلال بودند.

ارزش این قرارداد بیش از ۲ میلیارد دلار اعلام شده و قرار است که عملیات اجرایی آن از سال ۲۰۱۹ میلادی آغاز شود.

آراس خوشناو رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک اقلیم کردستان نوامبر سال گذشته توافق اربیل با شرکت روس‌نفت را تائید کرد و گفت که این شرکت پیش از آغاز عملیات اجرای یک میلیارد دلار به حکومت اقلیم پرداخت کرده است.

حکومت اقلیم کردستان سال ۲۰۱۴ پس از بیرون راندن نیروهای دولت اسلامی – داعش- از کرکوک توانست کنترل منابع نفتی این منطقه را در دست بگیرد. اما دولت مرکزی عراق اکتبر سال گذشته با حمایت نیروهای شبه‌نظامی ایران به کرکوک و دیگر مناطق تحت کنترل حکومت اقلیم حمله کرد و بار دیگر بر این مناطق مسلط شد.

پس از تسلط دوباره بغداد بر کرکوک به عنوان یکی از بزرگترین مناطق نفتی عراق، تهران و بغداد برای انتقال نفت این منطقه به پالایشگاه‌های ایران به توافق رسیدند. به‌رغم اصرار مقام‌های ایرانی عملیات اجرایی این قرارداد هنوز آغاز نشده است.

در حالیکه مقام‌های ایرانی تهدیدهای امنیتی و فقدان تجهیزات ضروری را دلیل تاخیر در اجرای این توافق اعلام کرده‌اند، منابع نزدیک به حکومت اقلیم کردستان از توافق بغداد و اربیل برای انتقال نفت کرکوک به جیحان ترکیه خبر داده‌اند. تا به حال هیچ یک از مقام‌های اربیل و بغداد این توافق را به صورت رسمی تائید نکرده‌اند.

حال اما تاکید مدیرعامل روس‌نفت بر تداوم همکاری «استراتژیک با اربیل» برای انتقال نفت از طریق خط لوله ترکیه بیانگر وجود داشتن موانع دیگری غیر از مسائل امنیتی برای انتقال نفت کرکوک به ایران است.

گفت‌وگو میان اربیل و بغداد در باره درآمدهای نفتی ادامه دارد. دولت مرکزی عراق هرگونه معامله نفتی با کردستان را بدون توافق بغداد ممنوع اعلام کرده است. اربیل نیز خواستار پرداخت هزینه‌های خط لوله انتقال به نفت به ترکیه و افزایش سهم اقلیم از درآمدهای نفتی است. خواسته‌ای که تا به حال بغداد نپذیرفته است.

حال همزمان با ادامه مذاکره اربیل و بغداد، منابع مطلع مختلف به خبرگزاری رویترز اطلاع دادند که ایگور سیچین پس از آنکه پاسخی از بغداد برای همکاری دریافت نکرد، سرمایه‌گذاری در اقلیم کردستان را تا ۱.۸ میلیارد دلار افزایش خواهد داد.

چرخش اقلیم به شرق

حکومت اقلیم کردستان همزمان با برگزاری همه‌پرسی به حمایت امریکا و اتحادیه اروپا که در سال‌های پس از استقلال متحدان اصلی اربیل بودند، امید داشت. اما حتی واشنگتن که پرداخت دستمزد پیشمرگه‌های اقلیم را تقبل کرده و پس از تشکیل دولت اقلیم متحد نخست آن بود،هنگام همه‌پرسی جانب بغداد را گرفت. دولت‌های منطقه، ایران و ترکیه، نیز همسو با بغداد اربیل روابط اقتصادی با اربیل را کاهش و یا متوقف کردند.

همزمان با این تحولات بزرگترین شرکت دنفتی روسیه که توسط یکی از متحدان نزدیک به ولادیمیر پوتین اداره می‌شود، با حکومت اقلیم قرارداد همکاری امضاء کرد. آشتی هورامی وزیر منابع طبیعی اقلیم کردستان اکتبر سال گذشته همزمان با شدت گرفتن اختلاف بغداد و اربیل، به مسکو رفت تا با مدیرعامل روس‌نفت و وزیر امورخارجه دیدار کند.

همکاری مسکو با اربیل خشم بغداد را برانگیخته است. جبار العیبی وزیر انرژی عراق پس از دیدار با کاسیمو یکی از مدیران روس‌نفت در بغداد از آمادگی بغداد برای همکاری با این شرکت در بازسازی خط لوله نفت خبر داد.

با این حال مدیرعامل روس‌نفت گفته است که به دلیل عدم تمایل بغداد برای همکاری با روس‌نفت، این شرکت با حکومت اقلیم کردستان که علاقه بیشتری به همکاری مشترک و استراتژیک نشان می‌دهد، مشارکت خواهد کرد.

همکاری که می‌تواند هم به اربیل در رایزنی با بغداد برای افزایش سهم اقلیم کردستان از درآمدهای نفتی کمک کند و هم به مسکو برای حضور بیشتر در عراق و اقلیم کردستان که به پایگاه شرکت‌های نفتی اروپایی و امریکایی تبدیل شده است.

روسیه محور اتحاد نفتی

روسیه از غیبت شرکت‌های اروپایی در ایران نهایت سود را برده و به یکی از متحدان نفتی تهران بدل شده است. همزمان با افزایش احتمال بازگشت تحریم‌ها، شرکت‌های روسی برای سرمایه‌گذاری در ایران اعلام آمادگی کردند. جمهوری اسلامی به تازگی دو قرارداد همکاری با یک شرکت نفتی روسیه امضاء کرده است.

همکاری تهران و مسکو اما تنها به اقتصاد و تجارت محدود نمانده است. موضوعی که موجب نگرانی بغداد و مقام‌های امریکایی از حضور روسیه در اقلیم کردستان هم شده است.

مقام‌های روسی این ادعا را رد کرده و گفته‌اند که همکاری با اربیل تنها اقتصادی است. با این حال آموس هوچستین فرستاده ویژه امریکا در امور بین‌المللی انرژی در دولت باراک اوباما گفته است: «شرکت‌های روسی در صورت لزوم به عنوان یک واحد سیاسی هم عمل می‌کنند. آنها به طور مستقیم به پوتین گزارش می دهند. زمانی که پوتین می خواهد معامله سیاسی انجام دهد، قطعا این کار را انجام خواهد داد.»

یک منبع نزدیک به سچین هم به رویترز گفته که مدیرعامل شرکت روس‌نفت وزیر امور خارجه دوم روسیه است.

شرکت روس‌نفت پس از افزایش ناآرامی‌ها در ونزوئلا ۶ میلیارد دلار در پالایشگاه‌های دولتی این کشور سرمایه‌گذاری کرد. و یا نوامبر ۲۰۱۶، ۴۵ درصد سهام «اسار اویل» هند را به قیمت ۱۳ میلیارد دلار خریداری کرد. معامله‌ای که بیش از هر چه رابطه روسیه با شرکت نفتی عربستان آرامکو را تقویت می‌کند.

مسکو علاوه بر سرمایه‌گذاری در کشورهای نفت‌خیز، متحد پیمان کاهش تولید نفت به شمار می‌رود. پیمانی که موجب افزایش قیمت نفت در بازار جهانی شده است. با این حال مسکو به دنبال اتحادی بزرگ‌تر و بلندمدت‌تر میان کشورهای نفتی است. از همین رو نیز در دیدار با نمایندگان ایران، عربستان سعودی و دیگر اعضای اوپک تشکیل یک سازمان نفتی بزرگ‌تر از اوپک را پیشنهاد کرده است.

پیشنهادی که با موافقت اعضای اوپک روبرو شده و قرار است در نشست بعدی مورد بررسی قرار گیرد. این پیشنهاد و تشکیل سازمانی با حضور روسیه و دیگر کشورهای نفتی که علاوه بر کنترل بازار به سرمایه‌گذاری مشترک نیز روی خواهند آورد، می‌تواند مسکو را به بازیگر اصلی نفت در خاورمیانه و اروپا تبدیل کند. آنچه که پوتین می‌خواهد.

بیشتر بخوانید: