۳۵ میلیون تن در خشک‌ترین سال ایران در معرض تنش آبی قرار دارند

در خشک‌ترین سال تاریخ آب ایران از زمان ثبت آمار آن به سر می‌بریم. ایران گرم‌تر و خشک‌تر می‌شود، بیشترین میزان نشست زمین در سرتاسر دنیا را ثبت کرده و ۳۳۴ شهر آن تابستان امسال در معرض کمبود آب قرار دارند.

رضا اردکانیان، وزیر نیرو از قرارداشتن ۳۳۴ شهر ایران در معرض «تنش آبی» خبر داد؛ شهرهایی که ۳۵ میلیون تن از جمعیت کشور را در خود جای داده‌اند.

شهری دچار تنش آبی است که منابع آب سالیانه آن به ازای هر فرد در سال کمتر از ۱۷۰۰ متر مکعب باشد.

اردکانیان در توضیح آمار خشکسالی در شهرهای ایران افزود:

«براساس بررسی ها، ۱۶۵ شهر با جمعیت ۱۰,۵ میلیون نفر در وضعیت زرد، ۶۲ شهر با جمعیت ۶,۸ میلیون نفر در وضعیت نارنجی و ۱۰۷ شهر با جمعیت ۱۷,۲ میلیون نفر در وضعیت قرمز و مجموعا این ۳۳۴ شهر در معرض تنش آبی قرار خواهند داشت.»

همان‌طور که پیش‌بینی شده بود، آمارها نشان از افزایش شهرای در معرض تنش آبی نسبت به سال قبل دارند. ۲۸۹ شهر ایران در ۱۳۹۶ با تنش آبی روبرو بودند.

۱۳۹۷: خشک‌ترین سال آبی ایران تا کنون

ایران به‌تدریج گرم‌تر و خشک‌تر می‌شود. میانگین ۱۰ ساله بارش طی ۵۰ سال گذشته از ۲۵۰ میلیمتر به ۲۱۷ میلیمتر کاهش یافته و همزمان میانگین دمای کشور هر دهه چهار دهم درجه سلسیوس افزایش یافته است.

اردکانیان هشدار داد که این روند معکوس نمی‌شود و برای مقابله با آن باید سبک مصرف و مدیریت آب را تغییر داد.

اما سال پیش رو کماکان سال دشواری از نظر آبی است. امسال به گفته وزیر نیرو، شدیدترین خشکسالی در نیم قرن گذشته پیش روی ایران قرار دارد. آمارها چنین حکایت می‌کنند: ۱۳۹۷ خشک‌ترین سال آبی تاریخ ایران از زمان ثبت این آمار خواهد بود.

بارندگی‌های اخیر در ایران که به سیل و تخریب مزارع و باغ‌ها انجامید، در عین حال خبر خوشی بود اما نه آن‌قدر خوش که از رفع مشکل بی‌آبی حکایت کند. در واقع به گفته صادق ضیائیان، رئیس مرکز خشکسالی، پیش از بارندگی‌های اخیر ۴۸ درصد کاهش بارش نسبت به میانگین درازمدت وجود داشت اما اکنون بارش ۴۲ درصد نسبت به میانگین درازمدت کمتر است.

اما همان‌طور که ضیائیان تأکید می‌کند،‌ «مگر ۴۰ درصد عدد کمی است؟»

به گفته رئیس مرکز خشکسالی،

«ما اکنون با خشک‌ترین سال تاریخ آبی کشور رقابت می‌کنیم و لب به لب با شرایط مشابه آن پیش می‌رویم، اما اگر افزایش دما را به این وضعیت بارش اضافه کنیم در واقع وضعیت ما بدتر است و شاخص‌های خشکسالی هم وضعیت بدتری را نشان می‌دهد. در واقع با این میزان بارش اخیر تازه در حال نزدیک شدن به خشک‌ترین سال آبی کشور هستیم.»

ضیائیان خروح از این وضعیت را منوط به «معجزه» دانست.

پیش از این سال آبی ۸۶-۸۷ با بارش ۱۳۸ میلیمتر بدترین سال از لحاظ خشکسالی بود اما بنا به پیش‌بینی کارشناسان میزان بارش امسال اگر از این مقدار کمتر نشود، بیشتر نخواهد شد.

وضعیت در برخی استان‌ها وخیم‌تر از دیگر نقاط است. مصطفی آیت‌اللهی موسوی، استاندار کرمان از کاهش ۷۶,۲ درصدی بارندگی در این استان خبر داده و گفته که ۳۰ درصد حجم سدها در کرمان خالی است.

در یزد، میزان بارش از ۹۰ میلیمتر پیش از آغاز خشکسالی به ۴۰ میلیمتر رسیده است.

چهارمحال و بختیاری شاهد ۹۳ درصد کاهش بارش بوده و ۶۵ درصد این استان با خشکسالی شدید و ۲۰ درصد دیگر آن با خشکسالی متوسط دست و پنجه نرم می‌کند. مناطق کوهستانی این استان که زمانی از پرآب‌ترین مناطق ایران به شمار می‌آمد و سرچشمه زاینده‌رود محسوب می‌شود، ۶۰ درصد نسبت به میانگین درازمدت کاهش یافته.

کاهش بارش در استان اصفهان رکورد زده است. در گلپایگان بارش سالیانه ۸۰ درصد کاهش یافته و بارندگی روستاهای واقع در غرب، شمال غرب، جنوب و مرکز استان اصفهان کاهشی بین ۶۰ تا ۸۵ درصد را تجربه می‌کنند.

رکورد نشست زمین

خشکسالی در ایران به نشست شدید زمین دامن زده که در نقاطی از کشور تا ۱۴۰ برابر حد بحرانی رسیده است.

محمد درویش، عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع ایران به خبرگزاری «مهر» گفته است که ایران تا کنون دو بار رکورد جهانی نشست زمین را زده.

به گفته او، نشست زمین در دشت شهریار در جنوب تهران ۲۰۱۰ به ۳۶ سانتیمتر در سال رسید که ۴ سانتیمتر از رکورد سرتاسر سیاره زمین بیشتر بود. در ۲۰۱۵ نیز نشست زمین در فاصله دشت فسا و جهرم به ۵۴ سانتیمتر در سال رسید که ۱۴۰ برابر حد بحرانی است.

درویش یکی از مشکلات اساسی را مصرف بی‌رویه آب در صنعت کشاورزی می‌داند که ۹۰ درصد آب کشور را در خود می‌بلعد.

خشکسالی همچنین به تشدید روند مهاجرت‌های اقلیمی داخل ایران دامن زده. بنا بر آمار معاونت توسعه روستایی نهاد ریاست‌جمهوری، از دهه ۱۳۳۰ تا کنون ۳۴ هزار روستای ایران به کل تخلیه شده‌اند.

در همین زمینه