سفر مرکل به واشنگتن: آخرین تلاش‌های نومیدانه اروپایی برای حفظ برجام

آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان پس از رئیس‌جمهوری فرانسه به واشنگتن رفت تا از جمله برای حفظ توافق هسته‌ای ایران رایزنی کند. اما پس از دیدار کوتاه او با دونالد ترامپ نیز نشانه‌ای از تغییر نظر رئیس‌جمهوری آمریکا راجع به «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) دیده نمی‌شود.

مرکل و ترامپ جمعه ۲۷ آوریل / هفتم اردیبهشت پس از دیداری حدوداً سه‌ساعته در نشست خبری مشترک حاضر شدند. مرکل در این نشست خبری گفت که توافق هسته‌ای ایران توافق بی‌عیب‌و‌نقصی نیست بلکه «گام اولی» است که تهران را از توسعه تسلیحات اتمی دور می‌کند و می‌تواند هسته‌ای اولیه برای رسیدن به توافقی جامع‌تر باشد.

به گفته مرکل، توافق جامع‌تر باید به نگرانی‌های بیشتری که در مورد ایران وجود دارد، پاسخ دهد اما برجام نیز باید به عنوان هسته‌ این توافق آتی احتمالی حفظ شود. صدراعظم آلمان همچنین خواهان یافتن راه‌حلی برای کل بحران‌های خاورمیانه، به ویژه سوریه شد.

پیام مشترک اروپا: حفظ ناتو، مذاکره بیشتر

پیام مرکل درباره برجام شبیه پیام امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه بود: توافق هسته‌ای ناقص است، اما باید آن را حفظ کرد و به دنبال توافق جامع‌تری بود. اما به نظر می‌رسد هیچ‌یک از این دو رهبر اروپایی نتوانستند ترامپ را برای باقی‌ماندن در برجام راضی نگه دارند.

مکرون که سفرش بر خلاف سفر مرکل به آمریکا سه‌روزه و پرآب‌و‌تاب بود، سه‌شنبه در کاخ سفید اعلام کرد که به نظر او، علاوه بر برجام به توافق تازه‌ای با ایران در زمینه نظارت بر تأسیسات موشکی سپاه، محدود کردن نفوذ ایران در خاورمیانه و همچنین محدویت غنی‌سازی اورانیوم تا سال ۲۰۲۵ نیاز است. او در کنگره آمریکا گفت توافق هسته‌ای را نمی‌توان کنار گذاشت چون بر سر آن توافق شده است اما می‌توان درباره توافق تازه گفت‌وگو کرد.

ایران نیز با هرگونه تغییر در برجام مخالفت کرده و احتمال مذاکره بر سر برنامه‌ موشک‌های بالستیک را نیز رد کرده و گفته در صورت خروج واشنگتن از برجام، غنی‌سازی اورانیوم با غلظت بالاتر و حتی خروج از معاهده پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای («ان‌پی‌تی») را شاید در دستور کار قرار دهد.

ترامپ در نشست خبری با مرکل درباره احتمال اقدام نظامی آمریکا علیه ایران پس از خروج واشنگتن از برجام پاسخ روشنی نداد اما با لحنی هشدارآمیز گفت:

«آنها سلاح هسته‌ای نخواهند ساخت. با اطمینان به شما می‌گویم. آنها قرار نیست سلاح هسته‌ای به دست بیاورند. روی این حرف حساب کنید.»

دونالد ترامپ به آلمان، فرانسه و بریتانیا مهلت داده تا توافق هسته‌ای کنونی را تا ۱۲ ماه مه (۲۲ اردیبهشت) تکمیل کنند. رئیس جمهور آمریکا برجام را «بدترین توافق همه دوران‌ها» می‌داند و گفته است که اگر برجام تکمیل نشود تحریم‌ها علیه ایران را بار دیگر به‌اجرا خواهد گذاشت. با این حال، بریتانیا، فرانسه و آلمان می‌گویند توافق هسته‌ای در حال انجام است و به دنبال راه‌هایی برای رفع نگرانی‌های ترامپ درباره فعالیت‌های گسترده‌تر ایران بدون ورود به توافق هسته‌ای هستند.

مکرون در پایان سفر به آمریکا اعلام کرد که به نظرش ترامپ احتمالاً از برجام خارج خواهد شد. پس از پایان‌ سفر کوتاه مرکل به آمریکا نیز نشانه‌ای از بهبود چشم‌انداز حفظ برجام دیده نشد.

ترامپ حتی پس از پایان‌یافتن سفر مکرون در گفت‌و‌گوی تلفنی با برنامه «فاکس و دوستان» مدعی شده بود که نظر رئیس‌جمهوری فرانسه درباره ایران را تغییر داده است.

مایک پومپئو، وزیر خارجه جدید آمریکا هم گفته که واشنگتن در شرایط کنونی احتمالاً در برجام نخواهد ماند.

دیگر موارد گفت‌و‌گو: تعرفه‌ها و ناتو

مرکل و ترامپ درباره موضوعات دیگری همچون وضع تعرفه‌ بر فولاد و آلومینیوم از سوی آمریکا و بودجه نظامی کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) نیز رایزنی کردند. آلمان امیدوار است آمریکا بار دیگر اتحادیه اروپا را از تعرفه بر فولاد و آلومینیوم معاف کند؛ تصمیمی که ترامپ اول ماه مه خواهد گرفت.

درباره بودجه ناتو ترامپ معتقد است که سهم مالی آلمان کم است. او می‌خواهد که همه کشورهای عضو ناتو حداکثر تا سال ۲۰۲۴ سالانه دست‌کم دو درصد تولید ناخالص داخلی خود را صرف هزینه دفاعی کنند. اعضای ناتو نیز توافق کردند که تا سال ۲۰۲۴ سهم دو درصد از درآمد اقتصادی خود را وقف بودجه ناتو کنند.

مرکل نیز گفت که بودجه دفاعی آلمان به ۱,۳ تولید ناخالص داخلی رسیده و افزایش‌اش را ادامه خواهد داد.

در همین زمینه