یک سد دوران هخامنشی با لودر و بیل مکانیکی تخریب شد

سد بستان‌خانی، سدی با قدمت ۲۵۰۰ ساله متعلق به دوران پادشاهی هخامنشی ایران باستان زمستان سال پیش به شکلی ترمیم‌ناپذیر با لودر و بیل مکانیکی تخریب شده است. خبر این تخریب را اما چند روز پیش به میراث فرهنگی استان فارس داده‌اند.

عبدالرضا نصیری، معاون میراث فرهنگی استان فارس یکشنبه سوم تیر در گفت‌و‌گو با خبرگزاری دولتی کار ایران (ایلنا) از این مسئله پرده برداشت و گفت:

«یگان حفاظت میراث استان، نامه‌ای را مورخِ ۷ فروردین‌ به فرمانده‌ی کل یگان حفاظت کشور زده به این مضمون که چنین تخریبی رخ داده است. در ادامه نامه، آمده که یگان استان در حال پیگیری مسئله است و متعاقباً نتیجه را اعلام خواهد کرد. ولی متعاقب آن نامه، چیزی از سوی یگان حفاظت استان اعلام نشد.»

او مدعی است که میراث فرهنگی استان فارس تنها چند روز پیش، با نامه‌ یگان حفاظت میراث استان فارس به تاریخ ۲۸ خرداد از این تخریب مطلع شده است.

معاون این نهاد استانی در ارزیابی‌اش از میزان تخریب می‌گوید «تخریب جدی است و امکان بازسازی آن وجود ندارد».

سد بستان‌خانی در خرم‌بید، ۲۰ کیلومتری شمال پاسارگاد واقع است. این سازه از دوران فرمانروایی کوروش هخامنشی، بنیانگذار این سلسله برجای مانده.

این سد نشانه‌ای است از نظام مدیریت آب‌های سطحی در دوران ایران باستان و بر شاخه‌ای از رود پلوار در ابتدای تنگ حنا تأسیس شده است.

به گفته معاون میراث فرهنگی فارس، بازدید مقام‌های این نهاد چند روز دیگر از سد انجام خواهد شد. میراث فرهنگی فارس همچنین درخواست پیگیری حقوقی موضوع را داده است.

چه کسی سد ۲۵۰۰ ساله را تخریب کرد؟

سد بستان‌خانی با لودر و بیل مکانیکی تخریب شده. گزارش‌های رسیده به میراث فرهنگی استان فارس از وجود «یک دستگاه بولدوزر، تراکتور، لودر، یک عدد کانکس، یک دستگاه ترانس برق، مقداری لوله آبرسانی و ...» در کنار سد خبر می‌دهند.

عبدالرضا نصیری می‌گوید که «زمینِ همجوار با سد به شخصی واگذار شده و او هم براساس نظر شخصی خودش رسماً بدون ترس و با جسارت اقدام به تخریب این سد تاریخی کرده است.» او هویت این فرد را اعلام نکرده و گفته هدف از تخریب سد را نیز نمی‌داند.

به گفته نصیری، بسیاری از آثار باستانی به دلیل همجواری با زمین‌های شخصی تخریب می‌شوند تا به وسعت این املاک خصوصی افزوده شود. او احتمال داده که سودای یافتن «گنج» مدفون زیر این اثر باستانی نیز می‌تواند یک علت تخریب باشد.

یک کارخانه نیز در نزدیکی این سد در حال احداث است که به گفته نصیری، احتمال ارتباط آن با تخریب سد «بعید» به نظر می‌رسد.

تخریب میراث فرهنگی در ایران مسئله جدیدی نیست. در سال‌های اخیر این مسئله بارها مطرح شده و اگرچه دولت حسن روحانی وعده داد که در برابر سوء مدیریت در زمینه میراث فرهنگی بایستد، اما این تخریب‌ها ادامه یافته.

بخشی از بناهای تاریخی و میراث فرهنگی که در دو سال گذشته تخریب شدند، در معرض تخریب قرار گرفتند، یا بر اثر بی‌توجهی مسئولان وضعیت‌شان وخیم‌تر شد، از این قرار هستند: عمارت شیخ عیسی در دزفول، خانه تدین در اصفهان، پل‌های تاریخی لرستان و طاق کشکان در آنجا، امامزاده حمزه علی در چهارمحال و بختیاری، خانه بچاری در آبادان، کاروانسرای مجیدی در استان اصفهان، حمام شنب‌غازان آذربایجان، پل خشتی گیشه دمرده (عروس مرده) در گیلان و عمارت خواجه آوادیس و نیز بنای ابریشمی در رشت، خانه قمرالملوک امیرسلیمانی، باغ شاهزاده کرمان، بقعه شیخ جبرئیل در اردبیل، حسینیه خلیلیان بابل و الی آخر.