ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

● پرونده ویژه

بحران آب در ایران ــ یک قضیه با دو پایان

بحران آب چه سرنوشتی را برای ایران رقم خواهد زد؟ ایران چه سرنوشتی می‌تواند برای این بحران رقم بزند؟ پرونده ویژه برای آب در خشک‌ترین سال ایران.

سال ۱۳۹۷ است. ایران خشک‌ترین سال‌ آبی خود ـ از زمان ثبت این آمارهاـ را از سر می‌گذارند. از دیماه ۹۶ به بعد، شمار اعتراضات به بحران کم‌آبی رو به افزایش بوده است. کشاورزان ناراضی‌، صنعتگران نگران و مردم تشنه‌اند. نحوه مواجهه با کمبود آب بهترین مثال از ناتوانی جمهوری اسلامی برای تأمین نیازهای اساسی شهروندان است. کاهش روزافزون منابع آب آشامیدنی  حالا ۷۰ درصد جمعیت ایران را تهدید می‌کند.  ۳۵ میلیون تن در ایران در معرض تنش آبی قرار دارند و از مجموع ۱۲۴۰ شهر کشور، ۶۰۰ شهر با بحران آب آشامیدنی مواجه هستند.

شماری از تاریخ‌نگاران خشکسالی و کمبود آب را یکی از بحران‌هایی می‌دانند که ساسانیان را به سراشیبی انداخت. آیا این ناسازگاری تاریخ و طبیعت تکرار خواهد شد؟ بحران آب چه سرنوشتی را برای ایران رقم خواهد زد؟ ایران چه سرنوشتی می‌تواند برای این بحران رقم بزند؟

اساساً علت کاهش و بحران فعلی منابع آب چیست، خشکسالی یا مدیریت غلط؟ راه‌حل‌ها کدام است؟

پرونده پیش‌رو، مجموعه مطالبی را شامل می‌شود که بخش محیط زیست زمانه از دیماه ۹۶ به بعد با تمرکز بر بحران آب در ایران و پرسش‌های بالا منتشر کرده است. این پرونده در سه بخش ارائه شده:

بخش نخست، مجموعه تحلیل‌هایی است درباره شدت بحران آب در بخش‌های کشاورزی، آشامیدنی، صنعتی و زیست محیطی؛

بخش دوم، راه‌حل‌هایی است برای برون رفت از بحران و نقدهایی بر راه‌حل‌هایی که اکنون ایران در پیش گرفته؛

بخش سوم نیز گزیده‌ای از خبرهای چهارماه گذشته را بازتاب داده تا از کمبود منابع آبی و ناآرامی‌های ناشی از آن شمایی دهد.

گزارش و تحلیل: کم‌آبی و اعتراضات

نتایج یک پژوهش در رایس آمریکا نشان می‌دهد ورشکستگی منابع آبی ایران بیش از هر چیز به سبب آرمان رهبران آن برای رسیدن به خودکفایی در تامین مواد غذایی بود.

در مطلب پیش رو جیمز دورسی از امنیتی‎شدن حوزه محیط زیست در ایران می‎گوید و اینکه چرا قاصدان خبرهای بد زیست محیطی در ایران خود را در خط آتش می‌یابند.

اعظم بهرامی- از دید تمام نسل‌های دهه ۴۰ ، ۵۰ و ۶۰ موضوع بحران آب جزو پنج بحران اول کشور عنوان شد؛ نشانی از عمومیت آگاهی نسبت به بحران.

به باور رئیس مرکز خشکسالی سازمان هواشناسی ایران افزایش بارندگی در بهار ۹۷، به هیچ وجه به معنای برون‌رفت ایران از خشکسالی در «اواخر سال و سال‌های پیش رو» نیست.

در خشک‌ترین سال تاریخ آب ایران از زمان ثبت آمار آن به سر می‌بریم، سال ۹۷. ایران گرم‌تر و خشک‌تر می‌شود و ۳۳۴ شهر آن تابستان امسال در معرض کمبود آب قرار دارند.

سرانه آب در ایران به کمتر از ۵۰۰ متر مکعب رسیده است، در حالی که سرانه کمتر از ۱۰۰۰ متر مکعب بیانگر شرایط بحرانی است. رئیس سازمان محیط زیست می‌گوید تمام تالاب‌ها خشک شده.

شهرام خسروی، پروفسور انسانشناسی از خلال داستان یک کشاورز خوزستانی به بررسی خیزش دیماه، نابرابری‎ها و مهاجرت اقلیمی و بحران آب در ایران پرداخته.

گزارشگر نیویورک تایمز درباره اعتراضات دیماه ۹۶ در بیش از ۸۰ شهر ایران می‌نویسد: «کمبود آب به تنهایی مبین این اعتراضات نیست، اما شاخصی است که بیانگر شکست حکومت در تأمین نیازهای اساسی است».

اسکات والدمن در  گزارشی در مجله «ساینتیفیک آمریکن» به بحران‌های زیست محیطی ایران از جمله کمبود آب، رشد مهاجران و تأثیر آن بر گسترش اعتراضات سراسری دیماه ۹۶ پرداخته است.

شاخص‌های بحران آب کدامند؟ وضعیت ایران در چه مرحله‌ای است؟ و سیاست‌های دولت تا چه حد موفق بوده است؟ این پرسش‌ها را در ادامه پی می‌گیریم.

اگر خودکفایی در زمینه گندم نشانه‌ای از تحقق شعار «استقلال»، یکی از شعارهای محوری گفتمان دهه اول انقلاب بود، اجرای پروژه‌های سدسازی هم نمادی از «توسعه و سازندگی» در گفتمان دهه دوم انقلاب بود. دو سیاستی که منابع آبی ایران را تقلیل برد.

راهکارها:

در برخی کشورهای مواجه با خشکسالی، تکنولوژی آب شیرین کن – به همراه آبیاری قطره‌‌ای، بازیافت آب و سیاست‌های حفاظتی در مصرف آب- تا حدی مفید بوده و کمبود آب را به شکل شگفت‌آوری کنترل کرده.

چگونگی مقابله با بحران کم‌آبی در اسرائیل، تجربه‌ موفقی است که ایران می‌تواند از آن به عنوان الگویی برای مواجهه با بحران کاهش منابع آبی‌اش بهره گیرد.

ایران در منطقه‎ای خشک قرار گرفته و جمعیتی رو به افزایش قرار دارد. مجموعه این دو عامل باعث شده مسئولان تصفیه آب و انتقال آن را همچون کشورهای همسایه، دائماً به عنوان یک راهکار در نطر بگیرند.

پروژه شیرین سازی و انتقال آب خلیج فارس ۱۴۰ میلیون مترمکعب آب در سال تولید خواهد کرد. اما با یک درصد صرفه جویی در بخش کشاورزی بیش از ۶ برابر این پروژه انتقال، آب صرفه جویی می‌شود.

در این روش بین ۲۵ تا ۷۵ آب مورد نیاز در نسبت با آبیاری با حجم بالا و سنتی صرفه جویی می‌گردد. بنابرین در این روش هم میزان آب و هم کود مصرفی کشاورزان کاهش می‌یابد.

با کاهش منابع آبی در جهان، سرمایه‌گذاری‌های تازه‌ای بر روی تکنولوژی‌های نوین تأمین آب شیرین صورت گرفته: نمک‌زدایی از آب دریا، تصفیه سیار، آبیاری هوشمند، تصفیه غشایی.

خبرها و گزارش‌هایی از سال ۹۷:

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

  • صادق پویان

    سپاسگزارم آقای سیامک

  • سیامک

    جناب پویان این نکاتی را که در مورد امپراتوری ساسانیان مطرح می کنید بسیار جالب است. یک دلیل عمدهء پیروزی اسلام در مقابل روم و ایران این مسئله از بین رفتن تحرک اجتماعی در دو امپراتوری ساسانیان و رومیان بود. برای جزئیات بیشتر رجوع شود به Merchant Capital and Islam" By MAHMOOD IBRAHIM" همانطور که شما نیز اشاره دارید, انحصار ثروت دردست حاکمان از یک سو و بدیل مزدکی در سوی دیگر یک شرایط بسیار پولاریزه شده ایجاد کرده بود, نوعی در جا زدن اجتماعی , فقر و اجحاف حقوق برای اکثریت و بهشت برین برای یک درصدی های ساسانی. بسیار شبیه به جهنم ۴۰ سال اخیر. به نظر می رسد که این ساحت و بُعد زیست محیطی و محیط زیستی که شما در تاریخ زوال ساسانیان ذکر می کنید نکته ای است که بدان کمتر توجه شده است.

  • صادق پویان

    حران یا ابر بحران آب ( به قولی ) ناشی از هر چه باشد ، مثل همۀ دگرگشت های اقلیمی با چراغ خاموش و سلانه سلانه به نقطۀ بحرانی نزدیک می شود لیک سر انجامِ فاجعه بارش به سنگینی بهمن و کوهی بر سر ها فرود می آید. به دلیل همین پیشروند تدریجی اش عموماً جدی گرفته نمی شود و حال آنکه وقتی بحران گسترده و همه گیر شود ، جنگ بر سر آب ، هجوم جمعیت از مناطق خشک به مناطق آب ـ اد مانده، مهاجرت چند ده میلیونی مصیبت بار ترین پیامد ها را در پی خواهد داشت.اکنون در خوزستان و از قضا اطراف میانرودان بحران به طور برگشت ناپذیری به حد مرگ و زندگی رسیده است.کارشناسان محیط زیست اگر پایبند به اخلاق حرفه ای باشند و بخواهند واقعیت را بی کتمان بیان کنند ، از نگر دولتمردان مجرم امنیتی شمرده می شوند. بحران آب جداً محکی زنده و بی چون وچرا در فاش سازی هویت حکومتی است که حفظ اوجب واجبات را به رها کردن میلیون ها ایرانی به کام مرگ ترجیح می دهد ، اوجب واجباتی که ماله ای فریبنده و ایدئولوژیک و منشأ گرفته از قشری ترین و نااندیشیده ترین عناصر ایستمند فرهنگی است ؛ از جمله هماره چشم به راه منجی ماورائی بودنی که هر ناممکنی را ممکن می کند.این ماله اما در حقیقت وسیله ای است برای حفظ منافع یک بلوک الیگارشیکِ مافیاییِ رانت خوارِ غارتگرِ مفتخوارِ ناشایست یعنی یکی از کثیف ترین بلوک های سرمایه داری جهانی . نمی خواهم مسئلۀ اقلیمی را سیاسی کنم . این مسئله خودش تا حد زیادی سیاسی هست و افزون بر علل منطقه ای از دست اندازی همان اختاپوس زور پناه ، نه فقط به جان و حقوق و آزادی انسانی ، بل همچنین به هوا و زمین و آب ها و زیر زمین ناشی شده است. خودکفایی تأمین نیازهای حیاتی بهانه ای بیش نیست. دست کم امروز نسبت به اوائل انقلاب دیگر استقلال چیزی جز اسم رمز غارت نیست. تا این ساختار برقرار است ، راهکارهای ممکن نیز اجرا نخواهد شد. برای این اجرا پول لازم است و جیب های سیری ناپذیر حضرات ردیف اول بودجه است.

  • صادق پویان

    «شماری از تاریخ‌نگاران خشکسالی و کمبود آب را یکی از بحران‌هایی می‌دانند که ساسانیان را به سراشیبی انداخت. آیا این ناسازگاری تاریخ و طبیعت تکرار خواهد شد؟ »نویسندۀ ارجمند این مقاله کاش اشاره ای هم به منابع این فرضیه می کردند یا به مثل دو سه تن از این تاریخ نگاران را نام می بردند. این را به عنوان انتقاد مطرح نمی کنم. درخواست کمک دارم. پژوهشی در دست دارم که بخشی از آن به علت یا علل شکست امپراتوری ساسانی از اعراب برمی گردد.علت هایی چون جنگ خونین قدرت در دربار ، خشکسالی و قحطی و انحصار ثروت و انبارهای خوراک و اراضی پر آب و حاصلخیز در دست فرادستان ـــ شاه و سرداران و موبدان و مانند آنها ــ که فردوسی هم در روایت اش از مزدک به آن اشاره دارد،احتمال شیوع طاعون ( کک ژوستینین )، جنگ های سی ساله با روم و دزدیدن صلیب راستین با نقشۀ خسرو پرویز و باختن جنگ برده و سرانجام از هم گسیختگی شیرازۀ ارتش ، قتل جنون آمیز نعمان بن منذر و ناخرسندی و سرکشی اعراب مسیحی در مناطق مرزی و خودمختار شدن حکام ایالت ها ، دسیسه ها ، خبرچینی ها و غیره وغیره ــ این ها در حد وسع خود می دانم، اما همان سان که نویسندۀ ارجمند رسانده اند ، مسئلۀ تغییرات اقلیمی را نمی توان بی اهمیت شمرد. دنباله در کامنت بعدی