آیا باده‌نوشی هم مثل سیگار کشیدن در حال انقراض است؟

نوشیدن الکل در زندگی ما ریشه دوانده، درست همان طور که سیگار تا پیش از آنکه کارزارهای ترویج سلامت باعث تغییر رویکرد مردم به آن بشوند، رایج بود. با این حال جوانان زیادی از حالا الکل را کنار گذاشته‌اند و آغاز پایان الکل از همین الان قابل مشاهده است. مقاله‌ای از گاردین به این گرایش جدید می‌پردازد.

یک لیوان‌ آبجوی خنک در تابستانی گرم، یک گیلاس شراب در کریسمس و یک شات الکل در تفریح شبانه خیلی عادی به نظر می‌رسد اما گرایش جدیدی وجود دارد که می‌گوید این شیوه باید عوض شود. اما آیا این تغییر امکان پذیر است؟

در سال ۱۹۷۴، نیمی از بریتانیایی‌ها سیگار می‌کشیدند. تا سال ۲۰۱۷ این رقم به ۱۶ درصد رسیده است. این کاهش حاصال کارزارهای تبلیغ سلامتی و قوانینی است که مردم را به کم کردن یا قطع مصرف سیگار تشویق می‌کند. در سال ۲۰۰۳، نام‌گذاری سیگار به عنوان سیگار لایت یا سبک در بریتانیا ممنوع اعلام شد. همان سال، اتحادیه اروپا تصویب کرد که باید پیام‌های هشدارآمیز بر پاکت سیگار منتشر شود و در مارس ۲۰۰۶، اسکاتلند قانون مکان‌های «سیگارممنوع» را تصویب کرد. این قانون در سال ۲۰۰۷ با ممنوع کردن سیگار کشیدن در محیط‌های کاری و مکان‌های عمومی در بریتانیا ادامه پیدا کرد.

نتیجه این تغییرات به زودی معلوم شد: زمان‌های استراحت کارمندان تحت تاثیر قرار گرفت، و مردم پشت در کافه‌ها زیر باران جمع می‌شدند تا یک سیگار روشن کنند. قانون‌گذاری، کارزارهای سلامتی و تصویر ریه‌های بیمار بر پاکت سیگار دست به دست هم دادند تا زمینه تغییرات فرهنگی ایجاد شود. اگر می‌خواستی سیگار کشیدن را ادامه بدهی، باید واقعا به آن معتاد می‌بودی. سیگاری‌های مناسبتی و دور همی هم از بین رفتند.

اما‌ آیا چنین گرایشی می‌تواند درباره الکل هم ایجاد شود؟ برخی از متخصصان چنین باوری دارند. این تغییر، تغییر بزرگی خواهد بود چون نوشیدن الکل در بریتانیا و بسیاری از جاهای دنیا تاریخچه‌ای طولانی دارد و به هزاران سال قبل برمی‌گردد. بشکه‌های الکل‌سازی حتی از عصر حجر وجود داشته و به خیابان‌های پر از میکده قرن ۱۷ و دوران مدرن الکل نوشی در دهه ۹۰ و اوایل دهه اول قرن بیست و یک رسیده است. در دوره‌ای، نوشیدن الکل که زمانی برای زنان ممنوع و تابو بود، به نمادی از آزادی آنها تبدیل شد و حتی نوشیدنی‌های الکلی مخصوص زنان تولید شد و مردم شاهد آن شدند که دوست دخترها و دوست‌پسرها سر یک میز با هم الکل می‌نوشیدند. ما شاهد تغییرات عظیمی در تولید و مصرف الکل بودیم.

جامعه اغلب باده‌نوشی را شیطنت‌آمیز تلقی می‌کند، اصطلاحاتی مانند نوشیدنی بعد کار و گلو ترکردن به ظرافت باده‌نوشی اشاره می‌کند. همه در مقطعی از زندگی تلاش می‌کنند آن را کنار بگذارند اما زیاد به خودشان سخت نمی‌گیرند.

در دهه‌های اخیر این طور بوده که کسی که الکل نمی‌نوشد، غیرعادی دانسته می‌شود: «قراره رانندگی کنی؟ مریضی؟ آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنی؟ حامله‌ای؟ تو ترکی؟» پاسخ منفی به هرکدام از این سوال‌ها باعث می‌شود طرف ابرو بالا بیندازد، مسخره‌تان کند یا لبخندی معنی دار بزند. حتی ممکن است پاسخ منفی شما، طرف را عصبانی کند و واکنش تندتری نشان بدهد. در واقع، در دهه‌های گذشته، کسانی که انتخاب کرده‌اند الکل ننوشند یا به ندرت بنوشند، با نوعی فشار اجتماعی روبه‌رو بوده‌اند. الکل‌ننوش‌ها منزوی می‌شوند چون زندگی اجتماعی و معاشرت بسیاری از کشورهای اروپایی به ویژه بریتانیا حول محور باده‌نوشی می‌گردد. مهمانی‌های شام با نوشیدنی الکلی تکمیل می‌شود و مهمانی‌های رقص یا ناهار هم با آن احاطه شده‌اند.

اما در طول دهه گذشته، این فرهنگ تغییر کرده است. نمی‌شود به اخباری که می‌گوید الکل برای سلامتی خوب نیست، بی‌توجهی کرد. یکی از آخرین خبرها این بوده که هر گیلاس شراب یا هر لیوان آبجو، آن هم به میزانی که تاکنون برای مصرف روزانه مجاز شمرده می‌شده، می‌تواند نیم ساعت از عمری که برای یک فرد ۴۰ ساله انتظار می‌رود، کم کند. و البته آن حد مجاز تعیین شده هم کمتر از آن است که فکر می‌کنید. این تحقیق نشان داده که میزان مجاز تنها پنج گیلاس ۱۷۵ میلی‌لیتری یا ۵ لیوان در هفته است. بیش از این مقدار شما در معرض خطر سکته، آنوریسم کشنده، بیماری‌های قلبی و مرگ زودرس قرار می‌گیرید.

خطر سرطان هم هست. سال ۲۰۱۶، پروفسور دیم سالی دیویس، کارمند ارشد بخش پزشکی دولت بریتانیا به نمایندگان مجلس این کشور اعلام کرد که تنها یک گیلاس شراب می‌تواند خطر سرطان سینه را بالا ببرد. این حرف زمانی مطرح شد که تنها چند هفته قبل از آن، اعلام شده بود که میزان مجاز مصرف الکل برای مردان از ۲۱ به ۱۴ واحد در هفته کاهش پیدا کرده است و در مورد زنان هم همین‌طور است.

روزنامه‌های معبتر با متخصصان بهداشت و سلامت و جامعه‌شناسان درباره مشکل الکل گفت‌و‌گو می‌کنند و کسانی را که در مصرف الکل زیاده‌روی می‌کنند، (اغلب با انتشار تصویر زنان در شبی تاریک در حوالی مغازه‌های ارزان قیمت و ساعت ۳ نیمه‌شب)، سرزنش می‌کنند. تماشای تصویر زنی که روی نیمکتی افتاده نامطلوب است. انواع کارزارها و برنامه‌ها هم برای کاهش علاقه ما به باده‌نوشی طراحی شده است. کارزارهایی برای مقابله با رانندگی در حال مستی و کارزارهایی برای تشویق فروشندگان الکل به کنترل کارت شناسایی افراد زیر ۲۵ سال. این کارزارها کار را برای نوجوانانی که می‌خواهند از سوپرمارکت‌ها نوشیدنی الکلی بخرند، دشوار می‌کند چون جعل کارت شناسایی جرم است و جریمه‌ای معادل ۵ هزار پوند و ۱۰ سال زندان در بریتانیا را دارد.

تمام این جرم‌انگاری‌ها و قانون‌گذاری‌ها و آگاهی‌بخشی‌ها اثرگذار بوده؛ درست نظیر آنچه که درباره سیگار روی داد. در مجموع نسل متولد ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۶ و نسل جدید متولد پس از ۱۹۹۶، به طرز غریبی هشیارند.

بن گارتساید، دانشجوی ۱۹ ساله علوم سیاسی اهل منچستر می‌گوید: «الکل مفهوم عجیبی است. مایعی که می‌نوشی و ممکن است باعث شود شب قبل را به خاطر نیاوری و تصمیم‌های نادرست بگیری.» بن، نمونه‌ای است از بسیاری از جوانان که ترجیح می‌دهند پولشان را صرف غذا یا سفر کنند.

جوان دیگری که خانواده‌اش الکل سنگین می‌نوشیدند می‌گوید که می‌خواهد به راه آنها نرود. دکتر جیمز نیکولز مدیر مرکز تحقیقات و سیاست‌گذاری الکل بریتانیا می‌گوید که این گرایش در میان جوانان رایج است. آنها می‌خواهند خلاف نسل قبل خود عمل کنند و این کار یک اقدام انقلابی و نوعی شورش در مقابل آنهاست. بر اساس پژوهشی که در سال ۲۰۱۷ انجام شده، بیش از یک چهارم جوانان ۱۶ تا ۲۴ ساله اصلا از الکل خوش‌شان نمی‌آید. و تنها یک نفر از میان ۱۰ نفر باده‌نوشی را «باحال» می‌داند. نیکلاس می‌گوید که یک دهه است باده‌نوشی در میان جوانان روبه کاهش بوده است.

نسل دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی، دلایل متعددی برای بی‌علاقگی‌شان به الکل دارند. یکی از دلایل آنها هزینه کردن برای الکل در مقابل هزینه دانشگاه و مسکن و ... است. اما در عین حال آنها برای سلامتی جسمی و فیزیکی خود هم نگرانی‌هایی دارند. لاورم ۲۳ ساله، می‌گوید الکل باعث سندروم خستگی مزمن می‌شود. این نکته هم جالب توجه است که جوانانی که از مشکلات روانی رنج می‌برند (بر اساس یک پژوهش، یک سوم جوانان ۱۶ تا ۲۴ ساله، که در ۱۲ ماه قبل از بررسی، تجربه مشکلات روانی داشته‌اند)، بیشتر علاقه دارند که برای حل مشکلات خود به دنبال کسب حمایت باشند و کمتر از طریق مواد مخدر یا الکل رو بیاورند.

اما همه هم این طور نیستند. با وجود بالارفتن آگاهی‌ها درباره مضرات الکل و عوارض جانبی آن، بسیاری از افراد در مقابل تمام مدارک ارائه شده می‌ایستند. آنها به مقالاتی اشاره می‌کنند که می‌گوید شراب برای فشار خون خوب است و همچنان پیروزی‌هایشان را با شامپاین جشن می‌گیرند. باده‌نوشی در میان میانسالان طبقه متوسط کاهش نیافته. در واقع برای برخی سخت است که گذشته همراه با باده‌نوشی خود را فراموش کنند و این به سلامت آنها لطمه می‌زند، در سال ۲۰۱۵ پژوهشی نشان داد که گروه‌هایی با درآمد بالاتر، واقعا سلامت خود را با نوشیدن الکل به خطر می‌اندازند. یافته‌ها نشان داد که  مرگ و میر به علت الکل در میات افراد ۷۵ سال به بالا از سال ۱۹۹۱ که جمع‌آوری داده‌ها آغاز شد، افزایش داشته است.

در واقع، باده‌نوشی در میان بالای ۵۰ ساله‌ها بیشتر است و این هشدار متخصصان را برمی‌انگیزد چون آنها تاکید دارند که الکل باعث افزایش ابتلا به آلزایمر و سرطان می‌شود.

اما حقیقت این است که میانسالان امروزی آخرین نسلی هستند که الکل می‌نوشند. همان طور که جوانان دنیای سیاست، تکنولوژی و محیط زیست را تغییر می‌دهند، ممکن است که تغییر در الگوی مصرف الکل، همه چیز را عوض کند. قوانین جدیدتر و  آگاهی‌رسانی‌های بیشتری برای آینده برنامه‌ریزی شده است.

این تغییر فرهنگی، جهانی است. گرچه بسیاری از کشوها به ویژه در اروپا، تاریخ مشترکی در زمینه فرهنگ باده‌نوشی داشته‌اند با این حال کاهش مصرف الکل یک گرایش جهانی است و این موضوع حتی در مورد کشورهایی مانند روسیه که بیشترین آمار مصرف الکل را دارند، صادق است.

منبع: گاردین