سی سالگی کشتار تابستان ۶۷ − یادآوری و پرسش

۳۰ سال گذشت. امید می‌رود که دادخواهی درباره اعدام دسته جمعی زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ به مرحله‌ای تازه پا گذاشته باشد. چه از جهت اطلاع‌رسانی، چه از نظر بازنمایی. حالا نویسندگان و کنشگران بیشتری بر این موضوع دست می‌گذارند. آثار هنری تازه‌ای خلق می‌شود. کشتار ۶۷ پوشش رسانه‌ای بیشتری می‌گیرد و در میان نهادهای حقوق بشری از اقبال بالاتری برخوردار است.

این نظر قوی است که دادخواهی درباره تابستان ۶۷ بیش از پیش عمومیت یافته است. اما در مقابل، گروهی حد کنونی توجه به موضوع را کم می‌دانند یا از گفتمان حاکم بر دادخواهی و شیوه مواجهه با این کشتار سیاسی انتقاد می‌کنند. پرسش‌هایی از این دست مطرح است:

پس از ۳۰ سال، آیا تابستان ۶۷ می‌رود تا به پاییز فراموشی راه برد؟ آیا اکنون حکومتیان پس از سال‌ها سکوت به عصر انکار و مخالفان به دوره غلبه یک گفتمان تقلیل‌گرا که از اعدام‌شدگان هویت‌زدایی می‌کند و آنان را به موضوع منفعل پروژه‌های حقوق بشری می‌کاهد، پا گذاشته‌‌اند؟ جدای از مسئولیت حکومت، آیا جامعه و بازیگران سیاسی آن برای پذیرش مسئولیت در قبال شیوه مواجهه با این کشتار و کلیت تاریخی که زمینه آن است، آماده‌اند؟ آیا مقاومت جان به در بردگان، بازماندگان و خانواده‌های آنان نتیجه داده است، دست کم تا حدی که یک گسست تاریخی پیش نیاید و فاجعه تحریف یا فراموش نشود؟

منیره برادران ــ دادخواهی یک حق است. کسی که ظلمی بر او شده باید بتواند دادخواهی کند. البته روشن است که دادخواهی در یک پرونده خصوصی متفاوت است با دادخواهی در یک حوزه سیاسی-عمومی.

شورا مکارمی ــ دوران سکوت به سر رسیده. دوران انکار آغاز شده. هر کدام از این دوران‌ها خشونت خاص خود را دارند و پاسخ‌های متفاوتی را می‌طلبند. در این شرایط چه مطالباتی در جهت عدالت و حقیقت‌ می‌توانیم ایجاد کنیم؟

«آکروبات» مهرگان کاظمی از معدود آثاری در زمینه هنر تجسمی معاصر است که رد تابستان ۶۷ را بر خود دارد. مصاحبه‌ با هنرمند و نقد یک فیلسوف فرانسوی بر اثر او دلالت‌هایش را روشن‌تر می‌کند.

ده سال پیش، محمدرضا نیکفر در گفتاری به مناسبت بیستمین سالگرد کشتار تابستان ۱۳۶۷ با عنوان "یاد آن تابستان" موضوع جدال علیه فراموشی و ستیز بر سر آرشیو را پیش کشید. گفت‌وگو با او برای پی گرفتن همین بحث به مناسبت سی‌امین سالگرد این کشتار.

تصور کنید زمانی در اوین اسناد کشتار ۶۷ منتشر شود. این اتفاق اکنون در زندانی دیگر در خارج از ایران روی داده است: به مناسبت سی امین سالگرد کشتار ۶۷  نمایشگاهی با عنوان «برای جامعه بی‌زندان» از اسناد کشتار در زندان سابق فرانکفورت آلمان برگزار شده است.

یکی از مهم‌ترین موضوعات نمایش‌های نیلوفر بیضایی در کنار مسأله‌ هویت‌یابی و از خودبیگانگی انسان ایرانی، پیامدهای سرکوب و خشونت است. نمایش تازه‌ی او، «گمشدگان» درباره کشتار زندانیان سیاسی در تابستان ۶۷ است.

سی سال از کشتار جمعی زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ می‌گذرد. چگونه از آن فاجعه مطلع شدیم؟ فریدون احمدی، زندان سیاسی دوران شاه، عضو سازمان فداییان خلق (اکثریت) در آن ایام، در کانون خبر بوده است.

ایرج مصداقی ــ نزدیک به ۱۶ میلیون نفر در انتخابات سال ۹۶ به ابراهیم رئیسی رأی دادند. چه کسی مسئول این حد از سقوط اخلاقی در جامعه است؟‌ آیا نظام ولایی به تنهایی مسئولیت دارد؟

در همین زمینه