ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

آیا انرژی تاریک، واقعاً وجود دارد؟

<p>&nbsp;</p> <div dir="RTL"> <div dir="RTL">تیموتی کلیفتون و پدرو فریرا ـ<b><span dir="LTR">&nbsp;</span></b>&quot;ما در انتهای یک آغازیم<span dir="LTR">.</span>&quot; این جمله را آدام ریس (<span dir="LTR">Adam Riess</span>) که به اتفاق شائول پرلماتر (<span dir="LTR">Saul Perlmutter</span>) و برایان اشمیت (<span dir="LTR">Brian Schmidt</span>)، جایزه نوبل فیزیک سال گذشته را به&zwnj;پاس &quot;کشف انبساط شتاب&zwnj;گیرنده کیهان از طریق رصد انفجارهای دوردست ستاره&zwnj;ای&quot; از آن خود کردند، در پاسخ به سئوالی راجع به جایگاه فعلی دانسته&zwnj;هایمان از جهان هستی، به من گفته بود. &quot;هم&zwnj;اکنون ما همه بازیگرانِ این جهان را می&zwnj;شناسیم، اما هنوز آنقدرها به&zwnj;درستی درک&zwnj;شان نکرده&zwnj;ایم که پیش&zwnj;بینی محکمی از آینده صورت بدهیم.&quot;&nbsp;</div> </div> <!--break--> <p>&nbsp;</p> <div dir="RTL">در حال حاضر آخرین بازیگری که در این نمایش جذاب، حین ایفای نقش عجیبش آن را شناخته&zwnj;ایم، &quot;انرژی تاریک&quot; است. همان عامل مرموزی که به رغم انتظار کیهان&zwnj;شناسان، انبساط جهان را شتاب می&zwnj;بخشد، اما در این نمایش، آیا می&zwnj;شود انتظار ظهور چهره&zwnj;های ناشناخته بیشتری را هم کشید؟ پاسخ اکثر کیهان&zwnj;شناسان و فیزیکدانان جهان مثبت است و طبیعتاً این موافقت بی&zwnj;چون و چرا را هم بایستی ناشی از سیل سئوالات بی&zwnj;پاسخ و روزافزونی دانست که در این دو رشته مطرح می&zwnj;شوند، اما دانشمندانی هم هستند که این قسمت از نمایش کیهان را با کشف انرژی تاریک، پایان&zwnj;یافته تلقی می&zwnj;کنند و آن را پیش&zwnj;پرده یک انقلاب قریب&zwnj;الوقوع علمی برمی&zwnj;شمرند. انقلابی که قهرمانانش نه ماده یا انرژی تاریک، بلکه کسانی هستند که نسبت به جریان مرسوم علم، به دیده تردید می&zwnj;نگرند. بالغ بر یک قرن پیش، نظریات نوظهور نسبیت و کوانتوم، تاحدی موفق به پاک&zwnj;سازی محدوده&zwnj;های تاریک و نه&zwnj;چندان بارزی شدند که چهره فیزیک و اخترشناسی کلاسیک را از دید دانشمندان، اندکی لکه&zwnj;دار نشان می&zwnj;داد. حال با گذشت یکصد سال از آن روزها، نه&zwnj;تنها دانشمندان، بلکه مردم عادی هم می&zwnj;دانند حدود 95 درصد از جهان هستی را نمی&zwnj;شناسیم و لذا در تاریکی محض غوطه&zwnj;وریم، انگار بایستی رجوعی دوباره و این&zwnj;بار جدی&zwnj;تر به این جمله معروف نیلز بور (<span dir="LTR">Niels Bohr</span>)، از پیش&zwnj;آهنگان نظریه کوانتوم داشت که در خلال یک سخنرانی علمی، با اشاره به کلید موفقیت نظریه کوانتوم گفته بود: &quot;<i>درسی که ما در نظریه اتمی راجع به محدودیت کاربرد تصورات معمول&zwnj;مان آموخته&zwnj;ایم این بوده که ... ما در نمایش باشکوه هستی، نه&zwnj;تنها تماشاچی که بازیگر هم هستیم.</i>&quot;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">چگونه تاریکی&zwnj;هایی که امروزه غالباً سهم علم کیهان&zwnj;شناسی شده است را می&zwnj;توان به حضور یک بازیگر آشنا و ناشناخته- یعنی خودمان- نسبت داد؟ &quot;تیموتی کلیفتون&quot; و &quot;پدرو فریرا&quot; که هردوی&zwnj;شان از کیهان&zwnj;شناسان دانشگاه آکسفورد هستند، در این مقاله کمی مسئله را برای&zwnj;مان روشن می&zwnj;کنند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>در آستانه یک انقلاب</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">بزرگترین انقلاب&zwnj;های علمی، محصول ناچیزترین اختلافات بوده&zwnj;اند. در قرن شانزده میلادی، نیکولاس کوپرنیک به پشتوانه مشکلی که برای بسیاری از اخترشناسان معاصرش تحت عنوان ناهمخوانی&zwnj;های &laquo;جزئی&raquo; و &laquo;مشکوک&raquo; مشاهده&zwnj;شده در مدار اجرام آسمانی شناخته می&zwnj;شد، این پیشنهاد را داد که شاید اصلاً زمین در مرکز جهان جای نداشته باشد. در زمانه خودمان هم انقلابی از یازده سال پیش و با کشف انبساط شتاب&zwnj;گیرنده کیهان در حال شکوفایی&zwnj; است. ناهمخوانی ناچیزی که بین پیش&zwnj;بینی&zwnj;ها و مشاهدات اخترشناسان از شدت درخشندگی انفجارهای دوردست ستاره&zwnj;ای دیده می&zwnj;شد، آنان را متقاعد به قبول این موضوع کرد که تقریباً ٧٠ درصد از جهان هستی را نمی&zwnj;شناسند. همه آن چیزی هم که در چنته داشتند این بود: فضا مملو از چیزی است که شبیه به هیچ چیز دیگری نیست؛ چیزی که به جای کاستن از سرعت انبساط جهان، بر این سرعت می&zwnj;افزاید. از آن به بعد، این چیز را &quot;انرژی تاریک&quot; می&zwnj;نامیم.(رجوع کنید به <a href="#http://radiozamaneh.com/science/2011/10/08/7480">به افتخار تاریکی</a>)</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">حالا چهارده سال از آن روزها گذشته و ماهیت این چیز، آنقدر بحث&zwnj;انگیز شده است که جمعی از کیهان&zwnj;شناسان بر آن شده&zwnj;اند تا در همان فرضیه&zwnj;های بنیادینی که در وهله اول از وجود انرژی تاریک خبر می&zwnj;دادند، تجدید نظر کنند. یکی از این فرضیه&zwnj;ها، میراث یک انقلاب قدیمی&zwnj;تر است: اصل کوپرنیکی (<span dir="LTR">Copernican Principle</span>). براساس این اصل، زمینْ هیچ نقطه استثنایی و به&zwnj;خصوصی از فضا (نه مرکز جهان و نه هرجای برجسته دیگری) را به خود اختصاص نداده است و لذا پدیده&zwnj;هایی که در اطراف&zwnj;مان صدق کند را می&zwnj;توان به کل جهان هستی تعمیم بخشید. اگر این اصل اساسی را ندیده بگیریم، تصویری فوق&zwnj;العاده متفاوت از آن چیزی که به &zwnj;پشتوانه رصدهای فعلی&zwnj;مان از جهان ترسیم شده است، آشکار خواهد شد.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">تقریباً همه ما دیگر این را می&zwnj;دانیم و پذیرفته&zwnj;&zwnj;ایم که زمینْ مثل یک دانه غبار ریز است که به گرد ستاره&zwnj;ای متوسط می&zwnj;چرخد و در حاشیه کهکشانی جای گرفته است که به جز میزبانی از خودمان، هیچ اهمیت بارزی بر سایر همنوعان خودش ندارد. مواجهه با جهانِ شلوغی که میلیاردها کهکشان متنوع را در افق دید کیهانی&zwnj;مان جا داده، باعث می&zwnj;شود تا بپذیریم خانه ما هیچگونه جایگاه استثنایی و برجسته&zwnj;ای از فضا را به خود اختصاص نداده است. چه توجیهی اما برای این تواضع کیهانی وجود دارد؟ اصلاً اگر ما نقطه استثنایی و به&zwnj;خصوصی از فضا را هم اشغال کرده بودیم، چه مدرکی برای اثبات آن در اختیارمان بود؟ ستاره&zwnj;شناسان معمولاً از ورود به چنین مباحثی طفره می&zwnj;روند و فرض را بر این می&zwnj;گیرند که معمولی بودنِ خود ما انسان&zwnj;ها به قدر کافی آشکار است تا نیاز به بحث بیشتر را در این زمینه مرتفع بکند. اصلاً تصور این هم که ما شاید در نقطه&zwnj;ای غیر معمول و استثنایی از جهان هستی جای گرفته باشیم، برای اکثر ستاره&zwnj;شناسان غیرممکن است، اما درست همین فرض بوده که اخیراً ذهن گروه کوچکی از فیزیکدانان جهان را درگیر کرده است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">جالب اینجاست که فرض بر معمولی بودن و استثنایی نبودن جایگاه ما در پهنه گیتی، قدرت استدلال زیادی را به کیهان&zwnj;شناسان بخشیده است. همین فرض کافی است تا بتوان ویژگی&zwnj;های جهانی را که در همسایگی&zwnj;مان واقع شده است به کل جهان هستی عمومیت دهیم. در واقع تلاش&zwnj;های زیادی به منظور ارائه یک مدل جذاب و دقیق از جهان هستی، بر اساس &quot;اصل کیهان&zwnj;شناختی&quot; (<span dir="LTR">Cosmological Principle</span>)- که نسخه تعمیم&zwnj;یافته اصل کوپرنیکی است - انجام پذیرفته است؛ اصلی که می&zwnj;گوید جهان در مقیاس&zwnj;های بزرگش از همه سو و در همه جا مشابه دیده می&zwnj;شود و لذا نه&zwnj;تنها جایگاه ما، بلکه هر نقطه دیگری از جهان هستی هم بر سایر نقاطش استثناء نیست. وقتی اصل کیهان&zwnj;شناختی را با درک فعلی&zwnj;مان از مفاهیم &quot;فضا&quot;، &quot;زمان&quot; و &quot;ماده&quot; بیامیزیم، نتیجه این می&zwnj;شود که جهان در حال انبساط است. ابتدا گرم&zwnj;تر از این بوده و ضمناً امروزه می&zwnj;توان به وجود گرمای از دست&zwnj;رفته گیتی، مستقیماً پی برد. تمام این پیش&zwnj;بینی&zwnj;&zwnj;ها، با مشاهدات عینی همخوانی داشته&zwnj;اند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;<img width="200" height="187" align="left" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/dee-1-2.jpg" /></div> <div dir="RTL">مثلاً اخترشناسان اخیراً متوجه شده&zwnj;اند که نور کهکشان&zwnj;های دوردست، قرمزتر از نور کهکشان&zwnj;های نزدیک&zwnj;تر است. این پدیده که به &quot;قرمزشدگی&quot; (<span dir="LTR">Redshift</span>) معروف است را می&zwnj;توان به کش آمدن نور کهکشان حین عبور از فضای منبسط&zwnj;شونده نسبت داد. از این گذشته، آشکارسازهای میکروموجی، موفق به پرده&zwnj;برداری از پرده&zwnj;ای نازک و یکدست از نوعی تابش میکروموجی در سرتاسر آسمان شده&zwnj;اند که میراث سنین نوباوگی کیهان است. این نور یکدست، اصطلاحاً &quot;تابش میکروموجی پس&zwnj;زمینه کیهان&quot; (<span dir="LTR">CMB</span>) نامیده می&zwnj;شود که رد پای جهان داغ نخستین است. خب اگر بگوییم این کامیابی&zwnj;ها همه محصول همان حس تواضع ما و فرض بر معمولی بودن&zwnj;مان است، طبیعتاً حرف بی&zwnj;طرفانه&zwnj;ای زده&zwnj;ایم؛ یعنی از این به بعد هم هرچه بر شدت این احساس بیافزاییم، حرف&zwnj;های بیشتری راجع به جهان هستی برای گفتن خواهیم داشت.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>وقتی&zwnj;که به تاریکی فرولغزیدیم</b></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">پس چرا دنبال دردسریم؟ اگر اصل کیهان&zwnj;شناختی تا به این اندازه موفق ظاهر شده، پس چرا بایستی به صحت آن شک برد؟ مشکل اینجاست که رصدهای اخیر ستاره&zwnj;شناسان، نتایج عجیب و غریبی به دست داده&zwnj;اند. در طول کمتر از پانزده سال، آنها متوجه شده&zwnj;اند آن دسته انفجارهای ستاره&zwnj;ایِ درخشانی که در کهکشان&zwnj;های دوردست اتفاق افتاده است، کم&zwnj;نورتر از آن چیزی هستند که پیش&zwnj;بینی&zwnj;های مبتنی بر آهنگ فعلی انبساط جهان به دست داده بود. قرمزشدگی کهکشان&zwnj;ها، شاخصی است که معرف همین آهنگ است و لذا می&zwnj;توان از طریق تعیین قرمزشدگی نور کهکشانی که میزبان یک انفجار درخشان است، پی به آهنگ انبساط جهان در زمانی برد که این انفجار به وقوع پیوسته بود (مثلاً اگر کهکشانی ١٠ میلیارد سال نوری با ما فاصله داشته باشد، با این روش می&zwnj;شود آهنگ تغییر انبساط جهان در ١٠ میلیارد سال گذشته را با امروزه مقایسه کرد). پس هرچه قرمزشدگی نور یک انفجار ستاره&zwnj;ای (که از این پس آن را، به پیروی از اخترشناسان، &quot;ابرنواختر&quot; <span dir="LTR">Supernova</span> می&zwnj;نامیم) بیشتر باشد، به دوران کهن&zwnj;تری از عمر هستی نگریسته&zwnj;ایم و لذا جهان در این فاصله، دوران انبساط طولانی&zwnj;تری را پشت سر نهاده است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">بنابراین درخشندگی یک ابرنواختر، در عمل شاخصی برای تعیین فاصله&zwnj;اش از ماست که به همان ترتیب، می&zwnj;توان به قدمتش هم پی برد. حال اگر ابرنواختری که قرمزشدگی&zwnj;اش تعیین شده، کم&zwnj;نورتر از انتظارات ستاره&zwnj;شناسان باشد، آنوقت اصولاً فاصله&zwnj;اش هم بیشتر از برآوردهای اولیه است. نورش هم مدت&zwnj;زمان بیشتری را در راه بوده و با این حساب جهان مهلت بیشتری می&zwnj;خواسته است تا به ابعاد کنونی&zwnj;اش انبساط پیدا کند. پس نتیجه می&zwnj;گیریم که شتاب انبساط جهان در گذشته، کمتر از امروز بوده است. در واقع ابرنواخترها به قدری از پیش&zwnj;بینی&zwnj;های ستاره&zwnj;شناسان کم&zwnj;نورتر هستند که جهان برای رسیدن به آهنگ انبساط کنونی&zwnj;اش می&zwnj;بایست اندکی به سرعت خود بیافزاید و با شتاب بیشتری منبسط شود تا مشاهدات ما به نحوی توجیه شوند. به همین اعتبار است که می&zwnj;گوییم انبساط جهان، &quot;شتاب&quot; گرفته است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">همین شتاب انبساط بود که همه را در حیرت فروبرد و زمینه&zwnj;ساز یک انقلاب تازه در علم کیهان&zwnj;شناسی شد. در حقیقت انتظار می&zwnj;رفت که نیروهای کشندی ماده&zwnj;ای که سراسر کیهان را پر کرده&zwnj;اند، بر فضا فشار آورد و مانع از وقوع چنین انبساطی بشود؛ حال&zwnj;آنکه رصدهای ابرنواختری، خبر از چیز دیگری می&zwnj;دادند. اگر کیهان&zwnj;شناسان اصل کیهان&zwnj;شناختی را بپذیرند و فرض را بر این بگیرند که چنین انبساط شتاب&zwnj;گیرنده&zwnj;ای برای کلیه نقاط جهان هستی صدق می&zwnj;کند (و به عبارت دیگر، هیچ نقطه&zwnj;ای&zwnj; را استثنا فرض نگیرند)، آنگاه اصولاً بایستی جهان هستی با نوع شگفت&zwnj;انگیزی از انرژی موسوم به &quot;انرژی تاریک&quot; پر شده باشد که تأثیری دافعه بر فضا اعمال می&zwnj;کند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">هیچ ذره یا نیرویی که هم&zwnj;ارز چنین نوع عجیبی از انرژی باشد را در مدل استاندارد ذرات و نیروهای بنیادین علم فیزیک نمی&zwnj;توان یافت. هیچکدام از خواص تعیین&zwnj;کننده فیزیکی انرژی تاریک - که در واقع خواص آشنایی هم نیست- مورد سنجش عملی واقع نشده&zwnj;اند و در ضمن چگالی&zwnj;اش هم در حدود ١٠ به توان ١٢٠ برابر از انتظارات اولیه کمتر است. فیزیکدانان حدس&zwnj;هایی راجع به ماهیت انرژی تاریک زده&zwnj;اند، اما هیچکدام از حرف&zwnj;هایشان تاکنون متقاعدکننده نبوده است. خلاصه ما در بحث از مقوله انرژی تاریک، پیوسته درون یک قلمرو تاریک هم قدم می&zwnj;نهیم. جمعی از پژوهشگران هم&zwnj;اکنون سرگرم طراحی و ساخت مأموریت&zwnj;های جاه&zwnj;طلبانه زمینی و فضایی برای کشف ماهیت این انرژی هستند و از دید بسیاری از صاحب&zwnj;نظران نیز این مسئله، بزرگ&zwnj;ترین چالش پیش روی کیهان&zwnj;شناسی مدرن است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>جایگزین بهتری هم برای انرژی تاریک هست؟</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">از یک طرف، گروهی از پژوهشگران نیز هستند که در مواجهه با چیزی چنین عجیب و شاید حتی غیر ممکن، دست به تجدید نظر در گزاره&zwnj;هایی زده&zwnj;اند که در وهله اول، آنها را به بن&zwnj;بست انرژی تاریک کشانده بود. یکی از این گزاره&zwnj;های بنیادین، فرض بر معمولی بودنِ جایگاه ما در پهنه کیهان است؛ به&zwnj;طوری که بتوان مشاهدات مربوط به نواحی پیرامون خودمان را به کل جهان هستی تعمیم داد. اگر قرار بود اصل کیهان&zwnj;شناختی را نپذیریم، آیا باز هم دلیلی برای پذیرفتن انرژی تاریک وجود می&zwnj;داشت؟</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در تصویر متعارف&zwnj; از جهان، ما راجع به انبساطی که در &quot;کل جهان&quot; رخ می&zwnj;دهد بحث می&zwnj;کنیم. درست مثل وقتی&zwnj;که بادکنکی را باد می&zwnj;کنیم: یعنی بحث&zwnj;مان معطوف به ابعاد کل بادکنک است، نه فقط یک قسمت کوچک از آن، اما احتمالاً همگی&zwnj;مان تجربه باد کردن بادکنک&zwnj;های بی&zwnj;کیفیت را هم داریم که به شکل غیر یکنواخت باد می&zwnj;شوند. یعنی یک سمت آن باد می&zwnj;شود، اما سمت دیگر آن همانگونه که بوده است، باقی می&zwnj;ماند. اگر قرار باشد جهان&zwnj;بینی جدیدی جایگزین تصویر متداول ما از جهان هستی شود و در گام نخستش هم اصل کیهان&zwnj;شناختی را نپذیرد، انبساط جهان را بایستی غیر یکنواخت فرض گرفت که در این صورت تصویری به مراتب پیچیده&zwnj;تر از گذشته ظهور خواهد کرد.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">مثلاً این جهان&zwnj;بینی تازه که توسط جورج الیس (<span dir="LTR">George Ellis</span>)، چارلز هلابای (<span dir="LTR">Charles Hellaby</span>) و ناظم مصطفی از دانشگاه کیپ&zwnj;تاونِ آفریقای جنوبی مطرح شده و بعدتر توسط ماری نوئل سیلیه (<span dir="LTR">Marie-No&euml;lle C&eacute;l&eacute;rier</span>) از رصدخانه پاریس- مئودون فرانسه بسط داده شده است را در نظر بگیرید:</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">فرض کنید که شتاب انبساط جهان، براساس پیش&zwnj;بینی&zwnj;های اولیه کیهان&zwnj;شناسان و به&zwnj;واسطه نیروهای کشندی ماده موجود در آن، در حال کاهش است. ضمناً این را هم فرض کنید که ما در یک حفره عظیم کیهانی واقع شده&zwnj;ایم. یعنی قسمتی از فضا که هرچند کاملاً خالی نیست، اما تراکم نسبی آن، نصف و یا حتی ثلث تراکم نسبی دیگر نقاط جهان است. هرچه یک قسمت فضا خالی&zwnj;تر از اطرافش باشد، طبیعتاً حاوی ماده کمتری هم هست تا بر انبساط فضا فائق آید. بنابراین انبساط فضا در این حفره، سریع&zwnj;تر از انبساط سایر قسمت&zwnj;های فضاست؛ به&zwnj;طوری که سریع&zwnj;ترین حالت انبساط را در مرکز حفره داریم و رفته&zwnj;رفته با دورتر از شدن از مرکز و نزدیک&zwnj;تر شدن به نواحی پرتراکم پیرامون، از سرعت انبساط فضا کاسته می&zwnj;شود. به عبارت دیگر، آهنگ انبساط قسمت&zwnj;های مختلف فضا با هم فرق می&zwnj;کند و مثل سطح غیر یکنواخت یک بادکنک بی&zwnj;کیفیت است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;<img width="200" height="201" align="left" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/dee-1-3.jpg" /></div> <div dir="RTL">حالا بیایید ابرنواخترهایی را فرض بگیریم که در قسمت&zwnj;های مختلف این جهان غیر یکنواخت ظاهر شده&zwnj;اند؛ یعنی بعضی نزدیک به مرکز حفره، بعضی نزدیک به مرزها و بعضی هم خارج از آن. اگر ما در نزدیکی&zwnj;های مرکز حفره باشیم و یک ابرنواختر هم اصلاً درون حفره نباشد، آنوقت فضای گرداگرد ما سریع&zwnj;تر از نواحی خارج حفره منبسط خواهد شد. بنابراین نوری که از ابرنواختر درخشان گسیل می&zwnj;شود، هرچه به سمت ما راه می&zwnj;پیماید، انبساط فضا را سریع&zwnj;تر از گذشته تجربه می&zwnj;کند و با این حساب هر قسمت منحصر به فردی از فضا، نور عبوری را به میزان مشخصی کش می&zwnj;دهد. پس آنچه ما در نهایت روی زمین می&zwnj;بینیم، حاصل جمع این قرمزشدگی&zwnj;های پرافت و خیز است. حالا اگر بیاییم و در چنین شرایطی آهنگ انبساط فضای پیرامون خودمان را به کل جهان تعمیم ببخشیم، آنوقت شدت قرمزشدگی نور ابرنواختری که فاصله&zwnj;اش را محاسبه کرده&zwnj;ایم، کمتر از آن چیزی خواهد شد که با توجه به این فاصله انتظارش را می&zwnj;کشیدیم. برعکس، اگر شدت قرمزشدگی یک انفجار را محاسبه کنیم و بخواهیم فاصله&zwnj;اش را به دست آوریم، این فاصله بیشتر از انتظارات ما خواهد شد؛ چراکه ما جهان هستی را یکنواخت فرض گرفته بودیم. پس به اشتباه نتیجه می&zwnj;گیریم ابرنواختری که در فاصله&zwnj;ای&zwnj; دورتر از انتظارات ما واقع شده است و لذا &quot;کم&zwnj;نورتر&quot; دیده می&zwnj;شود، از تغییر آهنگ انبساط فضا در طول زمان تأثیر پذیرفته است؛ حال آنکه در واقع فضا بوده که توزیع ماده در آن غیر یکنواخت بوده و چنین توهمی را برای ما ایجاد کرده است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">با این حساب، رصدهای غیرمنتظره اخیر را بدون توسل به فرض وجود انرژی تاریک هم می&zwnj;توان توجیه کرد، ولی برای صحت داشتن این جهان&zwnj;بینی تازه، ابعاد حفره&zwnj;ای که ما در آن واقع شده&zwnj;ایم، بایستی به شکل سرسام&zwnj;آوری بزرگ باشد. ابرنواخترهای بحث&zwnj;برانگیزی که اخیراً رصد شده&zwnj;اند، میلیاردها سال نوری از ما فاصله دارند که بخشی قابل توجه از ابعاد کل جهان رؤیت&zwnj;پذیر ما را شامل می&zwnj;شود. یک حفره هم اصولاً بایستی چنین ابعادی داشته باشد؛ ابعادی که با معیارهای هر متخصصی که آن را بسنجیم، حقیقتاً &quot;بزرگ&quot; محسوب می&zwnj;شود.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>منبع: </b><b><span dir="LTR">Scientific American &ndash; April 2009</span></b></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">ادامه دارد ...</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>در همین زمینه:</b></div> <div dir="RTL"><a href="http://radiozamaaneh.org/science/2011/03/09/2380">آیا اینشتین اشتباه کرده بود؟</a></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>توضیحات تصویر:</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">۱ـ نیکولاس کوپرنیک، اخترشناس و کشیش لهستانی. طبق &quot;اصل کوپرنیکی&quot;، زمین ما هیچ نقطه استثنایی و به&zwnj;خصوصی از جهان هستی را به خود اختصاص نداده است و جهان روی هم&zwnj;رفته دارای یک چگالی یکنواخت (یا همگن) است و از هر سمت و سویی هم که بدان بنگریم، یکسان دیده می&zwnj;شود (و یا به اصطلاح &quot;همسانگرد&quot; است). هرچند این گزاره در نگاه اول اشتباه به&zwnj;نظر می&zwnj;رسد، اما اصل کوپرنیکی را تنها بایستی برای مقیاس&zwnj;های فراکهکشانی به کار بست، کما اینکه اگر جهان- حتی در مقیاس&zwnj;های کوچکش هم- کاملاً همگن بود، آنگاه به جای اینکه آن را مجموعه&zwnj;ای از کهکشان&zwnj;ها بدانیم، بایستی به&zwnj;شکل سوپ رقیقی از اتم&zwnj;ها می&zwnj;دیدیم. ضمناً این را هم باید در نظر داشت که اصل کوپرنیکی تنها برای &quot;فضا&quot; صدق می&zwnj;کند و ارتباطی به &quot;زمان&quot; ندارد؛ چراکه ما در دورانی &quot;خاص&quot; از عمر جهان به سر می&zwnj;بریم. آنقدر از زمان انفجار بزرگ گذشته است تا شرایط لازم برای پیدایش حیات هوشمند زمینی فراهم آید، اما نه آنقدر که ستاره&zwnj;ها همگی مرده باشند. کوپرنیک را غالباً اخترشناسی می&zwnj;دانند که بشر را از جایگاه مهم و شاهواره&zwnj;اش بر جهان هستی به زیر کشید، اما همانگونه که مورخی به نام &quot;دنیس دنیلسون&quot; (<span dir="LTR">Denis Danielson</span>) از دانشگاه بریتیش کلمبیای کانادا می&zwnj;گوید، هرچند که زمین برای اروپاییانِ پیش از عهد کوپرنیک، مرکز جهان تلقی می&zwnj;شد، اما این مسئله برای&zwnj;شان چندان اهمیتی هم نداشت. شاید بشود گفت آن&zwnj;ها حتی از بی&zwnj;تفاوتی صِرف نسبت به مرکزیت زمین هم فراتر رفته است و چنان که گالیله به&zwnj;درستی نقل می&zwnj;کند، زمین را &quot;لجنزاری می&zwnj;دانستند که سه&zwnj;پنچه روز زندگی در آن می&zwnj;گذرد&quot;.(اشاره به رهبانیت مفرط مسیحیان قرون وسطی. منبع عکس: دایره&zwnj;المعارف ویکی)</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">۲ـ انبساط غیر یکنواخت فضا که ناشی از توزیع ناهمگن ماده در مقیاس&zwnj;های کیهانی است، می&zwnj;تواند همان اثراتی را سبب شود که کیهان&zwnj;شناسان به وجود انرژی تاریک نسبت می&zwnj;دهند. منبع:<span dir="LTR">Scientific American</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">۳ـ ابرنواختر <span dir="LTR">1994D</span> (جرم درخشان تصویر) در حاشیه کهکشان <span dir="LTR">NGC 4526</span>، از جمله ابرنواخترهایی بوده است که به&zwnj;عنوان شاخصی برای ارزیابی آهنگ انبساط جهان در طول زمان استفاده شد. <span dir="LTR">NASA, ESA, The Hubble Key Project Team, and The High-Z Supernova Search Team</span>&nbsp;</div>

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

  • وحید.ش

    با تشکر برای مطلب سودمندتان و ترمه ی خوب آن.دو موضوع را برای مطرح کردن در نظر دارم ، اول اینکه نام مترجم مطلب را قید نکردید و دوم اینکه جای چنین مطلبی در بخش رادیو زمانه بسیار خالی بود ، که خوشبختانه اتفاق افتاد و امید که ادامه یابد و با مطرح کردن چنین پرسش های بنیادینی تا حدی خلا موجود در این زمینه را پر کند.البته مقالات و ترجمه های سودمند احسان سنایی عزیز همواره برای من راهگشا بوده.

  • علي جولا

    ايده بسيار جالبي است كه محتملن در سال‌هاي آينده نه تنها بر فيزيك كه بر فلسفه نيز تاثيراتي عميق بر جاي خواهد نهاد (چيزي در حد اصل عدم قطعيت هايزنبرگ). واقعن سپاسگذارم كه ما را با دنياهاي شگفت‌انگيز كوانتم، اخترشناسي، كيهان‌شناسي و ... آشناتر مي‌سازيد. متاسفانه در سيستم آموزشي ايران و بسياري از كتب منتشره در اين زمينه همچنان تئوري‌هايي بيان مي‌گردد كه جهان شتاب‌آلود دانش سالهاست آنها را پشت‌سر نهاده است.