آتش‌بازی در اطراف یک ستاره نزدیک
<p>آژانس فضایی اروپا - تلسکوپ فضایی فروسرخ "هرشل"<span dir="LTR"> (Herschel) </span>متعلق به سازمان فضایی اروپا (بزرگ‌ترین تلسکوپ فضایی فعلی بشر) اخیراً دست به بررسی کمربندی از جنس غبار در اطراف ستاره نزدیک "فم‌الحوت" زده است. ظاهراً این غبار، محصول برخوردهای متقابل مابین دنباله‌دارهای یخ‌آلود است که روزانه چندین‌هزارتایشان را به کام نابودی می‌کشاند.</p> <!--break--> <div dir="RTL">فم‌الحوت ستاره جوانی است که فقط چندصد میلیون سال عمر دارد و جرمش دو برابر خورشید ماست. تلسکوپ فضایی فروسرخ<span dir="LTR"> IRAS </span>در دهه ۱۹۸۰ میلادی موفق به کشف کمربند غبارآلود گرداگرد این ستاره شد، اما تصاویر جدید هرشل، جزئیاتی خیره‌کننده از آن را در طول موج فروسرخ دور<span dir="LTR"> (FIR) </span>به نمایش گذاشته‌اند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">برام آکه<span dir="LTR"> (Bram Acke) </span>از دانشگاه لیوون بلژیک و همکارانش، با بررسی رصدهای هرشل متوجه شده‌اند که دمای غبار واقع در این کمربند، مابین منفی ۲۳۰ تا منفی ۱۷۰ درجه سانتیگراد است. با این‌حال از آنجایی که ستاره دقیقاً در مرکز کمربندش قرار ندارد و کمی به سمت جنوب آن متمایل شده، این بخش از کمربند هم گرم‌تر و در نتیجه درخشان‌تر از بخش شمالی‌اش است.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">با توجه به رصدهای پیشین تلسکوپ فضایی هابل، احتمال می‌رود که باریکی و عدم تقارن کمربند فم‌الحوت، هر دو محصول نیروهای کشندی یک سیاره احتمالی در مداری به گرد این ستاره باشد. داده‌های هرشل حکایت از این می‌کنند که غبار مزبور، خصوصیات حرارتی ذرات ریز، آن‌هم با ابعادی در حدود تنها چندمیلیونم متر را از خودش نشان می‌دهد.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">این یافته اما در تناقض با رصدهای هابل خواهد بود که ابعاد ذره‌ها را تا حدود ۱۰ برابر بزرگ‌تر از این مقدار فرض کرده بود. آن رصد‌ها محصول گردآوری نور پراکنده‌شده از ذرات سازنده کمربند بود و در محدوده طیفی رصدهای هابل، کم‌نور جلوه می‌کرد. این یعنی ابعاد ذرات، می‌بایسته به نسبت بزرگ بوده باشد. حال به نظر می‌رسد این گمانه‌زنی، با محاسبات گرمایی هرشل در محدوده طیفی فروسرخ، از در ناسازگاری درآمده باشد.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">آکه و همکارانش اما راه حلی برای این تناقض ارائه داده‌اند: دانه‌های غبار، بایستی به‌شکل گویچه‌های به نسبت بزرگ و پشمالویی باشند که نمونه‌های مشابه‌شان، از روی دنباله‌دارهای واقع در منظومه شمسی خودمان به فضا‌‌ رها می‌شوند. هرچند که این راه حل امکان توجیه خواص حرارتی و تفرق نور گسیلی از کمربند ستاره را فراهم می‌کند، اما مشکل دیگری را هم پیش می‌کشد: نور شدید فم‌الحوت، باید اصولاً ذرات بسیار ریز غبار را پس براند، حال‌آنکه رصد‌ها نشان از وفور اینگونه ذرات در مناطق ممنوعه می‌دهند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">تن‌ها راه حل تناقض بالا می‌تواند این باشد که این ذرات ریز، پیوسته از طریق برخوردهایی که بین ذرات بزرگ‌تر واقع در کمربند فم‌الحوت رخ می‌دهد، احیا شوند و به محض اخراج از کمربند، فوراً جای قبلی‌ها را پر کنند. آهنگ این چرخه به‌منظور حفظ بقای کمربند، بایستی فوق‌العاده سریع باشد: هر روزه باید دو دنباله‌دار ۱۰ کیلومتری، یا دوهزار دنباله‌دار یک کیلومتری با شدت به هم بخورند و به انبوهی از این ذرات ریز و پشمالو بدل شوند. آکه در این‌باره می‌گوید: "واقعاً تعجب کردم. برای من آهنگ این برخورد‌ها، عددی فوق‌العاده بزرگ بود."</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">چنین آهنگ سریعی از برخوردهای سهمگین، حکایت از حضور ۲۶۰ میلیارد تا ۸۳ تریلیون دنباله‌دار در کمربند گرداگرد فم‌الحوت می‌کند. منظومه شمسی خودمان هم تقریباً آمار مشابهی از دنباله‌دارهای غیرفعال را در «ابر اورت"<span dir="LTR"> (Oort Cloud) </span>جای داده است (ابری حباب‌مانند که منظومه شمسی ما در آن واقع است.) هنگامی که خورشید ما تقریباً هم‌ سن و سال فم‌الحوت بود، کمربندی داشت که این دنباله‌دار‌ها هم بقایای‌‌ همان کمربند هستند (البته دنباله‌شان تنها زمانی ظاهر می‌شود که تصادفاً بر اثر نیروهای کشندی خورشید، وارد منظومه شمسی بشوند و پوشش یخی واقع بر آن‌ها با نزدیک‌تر شدن به خورشید، رفته‌رفته تصعید شوند. این گاز‌ها‌‌ همان دنباله معروف دنباله‌دار می‌شوند.)</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">گوران پیلبرات (<span dir="LTR">Göran Pilbratt</span>)، دانشمند ارشد تلسکوپ فضایی هرشل در پایگاه فضایی اروپا می‌گوید: "این تصاویر زیبای هرشل، اطلاعات حائز اهمیت لازم برای مدل‌سازی از کمربند گرداگرد فم‌الحوت را فراهم آوردند."</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL" style="text-align: right;"> <div dir="RTL"><b>منبع: </b><b><a href="http://www.esa.int/esaSC/SEM1XBHWP0H_index_0.html"><span dir="LTR">ESA</span></a></b></div> </div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><b>در همین زمینه:</b></div> <div dir="RTL"><a href="http://zamaaneh.com/science/2009/10/post_22.html">کشف حلقه‌ای غول‌پیکر به گرد سیاره زحل</a></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><b>توضیح تصویر:</b></div> <div dir="RTL">کمربند گرداگرد ستاره فم‌الحوت از دید تلسکوپ فضایی هرشل. منبع: <span dir="LTR">ESA</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> </div>
آژانس فضایی اروپا - تلسکوپ فضایی فروسرخ "هرشل" (Herschel) متعلق به سازمان فضایی اروپا (بزرگ‌ترین تلسکوپ فضایی فعلی بشر) اخیراً دست به بررسی کمربندی از جنس غبار در اطراف ستاره نزدیک "فم‌الحوت" زده است. ظاهراً این غبار، محصول برخوردهای متقابل مابین دنباله‌دارهای یخ‌آلود است که روزانه چندین‌هزارتایشان را به کام نابودی می‌کشاند.
نظرها
نظری وجود ندارد.