نقش زنان در حکومت‌داری در افغانستان: حضور نمادین یا سازنده؟

در سال‌های پسین، زنان نقش چشمگیری در حکومت‌داری در افغانستان داشته‌اند. میزان مشارکت زنان در چهار سال حکومت وحدت ملی اما بیشتر شده است. زنان در این مدت، در بخش‌های بلند دولتی از وزارت‌خانه‌ها تا سفارت‌ها و ولایت‌ها را اداره کرده‌اند. همچنین زنان بیشترین مشارکت را در پارلمان افغانستان داشته‌اند.

شاه حسین مرتضوی، سخنگوی رییس جمهور اشرف غنی، به رادیو زمانه می‌گوید که رییس جمهوری، بر مشارکت زنان در حکومت، بر بنیاد توانمندی‌ها و ظرفیت‌های کاری آنان، باورمند است و از همین رو، در چهار سال پسین، زنان در سمت‌های کلیدی حکومت نیز گماشته شده‌اند. به باور آقای مرتضوی، حکومت متعهد بر بلند بردن ظرفیت‌سازی در میان زنان است. هم اکنون، پنج وزارت از سوی زنان اداره می‌شوند و دو سفارت افغانستان در بیرون. معینان چندین وزارت‌، برخی از والیان و معاونان ولایت‌ها و چند شهردار نیز، زنان بوده‌اند.

سخنگوی رییس جمهوری افغانستان می‌گوید: «حکومت وحدت ملی، در تامین حقوق زنان کارهای مهمی را انجام داده است. مشارکت زنان، در سطح کابینه و سفارت‌خانه‌ها و در نهادهای عدلی و قضایی چشمگیر است. حکومت وحدت ملی یک زن "رویا رحمانی" را در مهمترین سفارت افغانستان در واشنگتن، به حیث سفیر معرفی کرده‌ است. زنان زیادی که از توانمندی‌ها و ظرفیت‌های کاری به خوبی برخوردار هستند، در بخش‌های گونه‌گون در سمت‌های بلند دولتی فعالیت می‌کنند.»

به تازگی هم رییس جمهور اشرف غنی، یک زن را به حیث معین (معاون) پالیسی و استراتژی وزارت امور داخله/ وزارت کشور گماشته است. هر چند بانو حُسنا جلیل، تجربه نظامی ندارد، اما با این همه، حکومت افغانستان خواسته است تا بانو جلیل این سمت را به پیش‌ ببرد. گزینش حُسنا جلیل، در این سمت واکنش‌های زیادی را حتی در میان زنان برانگیخته است. بسیاری‌، گزینش او را در این سمت به سختی به باد انتقاد گرفته‌اند و شماری هم از این کار استقبال کرده‌اند.

دراین میان، وزارت امور داخله افغانستان/ وزارت کشور، به توانایی بانو جلیل خوشبین است و معینیت پالیسی و استراتژی این وزارت را نیز، یک پُست غیر نظامی می‌داند. نجیب دانش، سخنگوی وزارت امور داخله/ وزارت کشور افغانستان می‌گوید که بانو حُسنا جلیل، تجربه خوبی در بخش پالیسی و استراتژی داشته است و کارآیی‌اش نیز در این وزارت موثر خواهد بود.

آقای دانش به رادیو زمانه می‌گوید که «حُسنا جلیل، از تجربه و تخصص خوبی برخوردار است و با گزینش او در این سمت، توانمندی‌ها و اعتماد در میان نیروهای زن درپولیس، بلند خواهد رفت و نیز، زنان زیادی تشویق خواهند شد تا در صفوف نیروهای پلیس بپیوندند.»

با این همه، در حالی‌ که از میزان مشارکت گسترده زنان در حکومت استقبال می‌شود اما همزمان هم نگرانی‌هایی درباره نقش نمادین زنان وجود دارد. فوزیه کوفی، رییس کمیسیون امور زنان مجلس نمایندگان افغانستان می‌گوید بیشتر زنانی‌ که در سمت‌های بلند دولتی گماشته می‌شوند از افراد نزدیک به رییس جمهوری هستند و نیز نقش اجرایی به آنان داده نمی‌شود.

رییس کمیسیون امور زنان مجلس نمایندگان افغانستان اضافه می‌کند: «از لحاظ کمیت، میزان مشارکت زنان در حکومت چشمگیر است. اما از لحاظ کیفی و توانمندی‌ها، حکومت کسانی را برگزیده‌ است که بسیار موثر نیستند. مثلآ، آن زنانی که میانه‌های سیاسی نزدیک با رییس جمهوری دارند، در سمت‌های بلند دولتی گماشته می‌شوند و نقش اجرایی نیز ندارند. این گونه برخورد‌ها، توانایی زنان را در افغانستان آسیب جدی خواهد رسانید.»

حُسنا جلیل، معین تازه پالیسی و استراتژی وزارت امور داخله افغانستان، پیش از این به حیث رییس پالیسی و پلان وزارت معادن و نیز در بخش مشاوریت مالی و بانکداری رییس جمهوری اشرف غنی نیز کار کرده است. گفته می‌شود که بانو جلیل، میانه سیاسی خوبی نیز، با رییس جمهوری افغانستان داشته است. این معین تازه پالیسی و استراتیژی وزارت داخله افغانستان در نخستین روز کارش نیز تعهد سپرد که هیچ‌گاهی دیدگاه ها و مخالفت‌ها مانع کارش نخواهند شد. مسلکی سازی پلیس، ترویج سیستم الکترونیکی و افزایش زنان در صفوف پلیس، از اولویت‌های کارش در وزارت امور داخله افغانستان/ وزارت کشور خواهند بود.

دراین میان، شاه حسین مرتضوی، سخنگوی رییس جمهوری اشرف غنی، نقش نمادین زنان را در حکومت افغانستان رد می کند. او تاکید می‌ورزد که زنان بر بنیاد شایستگی و کارفهمی خودشان در سمت‌های بلند دولتی گماشته شده‌اند. به گفته او، هنوز هم، فرهنگ زن ستیزی در همه بخش‌ها، حتی در پارلمان افغانستان، زنان را به چالش گرفته‌ است و حکومت وحدت ملی، در پی فراهم ساختن زمینه‌های بهتر برای تامین حقوق زنان در کشور است.