مصرف کالا به خرج محیط زیست: چقدر آب و زمین هدر می‌دهیم؟
چقدر از میزان مصرف‌مان و تأثیر آن بر محیط زیست می‌دانیم؟ اینفوگرافی این یادداشت میزان مصرف آب و زمین قابل کشت برای تولید کالاهای عادی مصرفی را نشان می‌دهد.
بهرام کیهانی و گروه محیط زیست زمانه
نشانه‌های بحران اقلیمی ناشی از گرمایش زمین هر چند هفته یک‌بار به تیتر اصلی رسانه‌ها بدل می‌شود. هفته اخیر نگرانی‌ها از شتاب‌گرفتن ذوب یخ‌های گرین‌لند بار دیگر توجه‌ها را به ضرورت کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای معطوف کرد. دولت‌ها همچنان تغییر معناداری ایجاد نکرده‌اند، اما شهروندان علاوه بر مطالبه‌گری از آنها باید نسبت به مصرف خودشان نیز حساس باشند و شرکت‌های تولیدی باید هدررفت منابع را کاهش دهند. اینفوگرافی زیر برای ایجاد این حساسیت است.
نشست اقلیمی کاتویچ لهستان در آخرین روزهای سال گذشته میلادی بدون دست‌یافتن به نتیجه مورد انتظار فعالان و دوستداران محیط زیست پایان یافت. دولت‌ها بر سر اجرای معاهده پاریس توافق کردند اما بی‌توجه به هشدارهای دانشمندان، هدف نهایی را توقف گرمایش زمین در آستانه ۲ درجه گرم‌تر از سطح پیشاصنعتی قرار دادند. پژوهش‌های علمی نشان داده‌اند که ۱,۵ درجه برای پدیدارشدن اثرات وخیم گرمایش زمین کافی است.
شرایط برای اقلیم ناگوار است: دولت‌ها به خاطر رقابت‌های سیاسی، عوام‌فریبی راست‌گرایانه سال‌های اخیر، سودجویی و وفاداری به اقتصاد کاپیتالیستی معاصر به تغییرات اقلیمی بی‌توجهند؛ شرکت‌های چندملیتی و غول‌های نفتی نیز به دنبال بیشینه‌سازی سود هستند و نه حفاظت از محیط زیست. پیشتر در گزارشی نشان دادیم که دولت‌ها تعهد ناچیزی به مبارزه با گرمایش زمین دارند.
اما فوریت جلوگیری از تخریب محیط زیست باعث شده است که افزایش حساسیت شهروندان نسبت به سبک زندگی و مصرف‌گرایی باب‌روز، در عین مطالبه‌گری از دولت‌ها، ضرورت جدیدی پیدا کند.
اینفوگرافی بالا میزان مصرف منابع برای تولید و عرضه کالاهای پیش‌پا‌افتاده‌ای مثل تی‌شرت، چکمه، چای، قهوه و گوشی هوشمند را نشان می‌دهد. علاوه بر اینکه شرکت‌ها باید هدررفت منابع را اصلاح کنند، شهروندان نیز می‌توانند در میزان مصرف حتی کالاهای پیش‌پاافتاده هشیاری بیشتری داشته باشند.
ردپای مصرف دو منبع کلیدیِ آب و زمین قابل کشت، دو مورد از چهار نوع ردپای کلیدی هستند که برای سنجش میزان مصرف منابع در تولید استفاده می‌شوند. این چهار تقسیم‌بندی مصرفِ زمین قابل کشت (هکتار)، مواد اولیه (تن)، انتشار گازهای گلخانه‌ای (معادل دی اکسید کربن) و آب (لیتر) را در طول زنجیره عرضه می‌سنجند. این روش را بنیاد جهانی دوستان زمین با همکاری موسسه تحقیقات اروپای پایدار تهیه کرده‌است.
برای فهمیدن میزان تخریب محیط زیست و تولید گازهای گلخانه‌ای تنها کافی نیست که تولید مستقیم این گازها را مد نظر قرار دهیم. آب و زمین قابل کشت منابع ضروری برای هر فرآیند تولیدی هستند، امّا عرضه آنها متناهی است و همزمان تقاضا برای آنها رو به افزایش. به همین دلیل این گزارش تنها مصرف آب و زمین قابل کشت را به عنوان سنجه به کار می‌برد.
هنگام دیدن این اینفوگرافی باید به خاطر داشت که این داده‌ها مصرف متوسط منابع در تولید مثلاً یک تی‌شرت سنخ‌نما را نشان می‌دهد و فرآیند تولید را نیز از نظر هدررفت منابع معقول ارزیابی می‌کند (یعنی مصرف ممکن است بیشتر هم باشد).
اما در واقعیت، زنجیره تولید و عرضه و مصرف پیچیده‌تر است. در مورد خاص تولید لباس، کشورهایی همچون چین و بنگلادش در رده‌های نخست صادرکنندگان (تولید) و ایالات متحده آمریکا در رده‌های نخست واردکنندگان (مصرف) هستند، اتحادیه اروپا در رده‌های نخست صادرات و واردات، هر دو قرار دارد، و بنابراین شدت مصرف منابع مورد نیاز برای تولید و عرضه این کالا در مناطق مختلف متفاوت است (مثلاً در جنوب شرقی آسیا بیشتر از غرب اروپا است). به علاوه، تولید این کالاها نیاز به مصرف انرژی (به‌ویژه سوخت‌های فسیلی) دارد و تولیدکنندگان نفت و گاز در خاورمیانه برای ساختن یک تی‌شرت با مصرف منابع بیشتری نسبت به آسیای میانه مواجهند.
کالاهای آمده در اینفوگرافی بالا نماد گروهی از کالاهای پیش‌پاافتاده مشابه هستند: تی‌شرت نماینده پوشاک، گوشی هوشمند نماینده وسیله‌های ارتباطات الکترونیکی و کامپیوتری، و الی آخر. اصلاح الگوی مصرف بدون تغییر در مناسبات و فرآیند تولید به تنهایی کاری از پیش نمی‌برد. اما با دیدن اینفوگرافی بالا می‌توانیم از خودمان بپرسیم: آیا هر یکی‌دو سال واقعا یک گوشی هوشمند نو لازم داریم؟ آیا چکمه جدیدمان را بعد غیرقابل‌مصرف‌شدن قبلی می‌خریم؟ آیا لباس‌ها و وسیله‌های قدیمی‌مان را دور می‌ریزیم یا آنها را به دوستان‌مان یا نیازمندان می‌دهیم؟
نظرها
نظری وجود ندارد.