وام ازدواج: دوندگی طاقت‌فرسا برای یک چندرغاز

«با وامی که دولت میده فقط می‌تونم دوتا وسیله برقی با کیفیت پایین تهیه کنم.» این جمله را احسان، جوانی ۲۷ ساله که در آستانه ازدواج است، در اعتراض به پایین بودن مبلغ وام ازدواج می‌گوید.

سال گذشته مجلس با ابلاغیه وام ازدواج پانزده میلیون تومانی قانونی لایحه بودجه سال ۹۷، وام را از ده به پانزده میلیون تومان افزایش داد. با توجه به اینکه این قانون از ابتدای سال اجرا نشد و در اردیبهشت ماه با تکمیل ظرفیت‌ ثبت‌نام در مدت یک ساعت به اجرا درآمد، اعتراض زوج‌های جوان را به مقوله‌ی وام ازدواج برانگیخت.

روند پیچیده دریافت یک وام ناچیز

اولین اعتراض زوج‌های ایرانی در ابتدای سال نسبت به روند پیچیده و پر شدن به سرعت ظرفیت ثبت‌نام بود.

از امیرحسین، پسری ۲۹ ساله که در اوایل خرداد ماه این وام را دریافت کرده، در مورد شرایط دریافت وام می‌پرسم. می‌گوید:

«پیگیری وام ازدواج به قدری سخت است که پوست آدم را می‌کند. گاهی پشیمان از دریافت این وام می‌شدم اما هیچ راه دیگری هم برای تأمین هزینه‌های بعد از ازدواج نداشتم. مسئولان وزارت ورزش و جوانان می‌گویند که بعد از ثبت‌نام تا دریافت وام تنها سه الی چهار هفته زمان می‌برد. اما من در بهمن ماه سال گذشته ثبت‌نام کردم که بعد از حدود شش ماه انتظار این وام آماده تحویل بود. فقط در تلویزیون به مردم دروغ تحویل می‎دهند.»

قبل از شروع تحریم‌‌ها در ایران، افزایش ناگهانی قیمت ارز در ابتدای سال ۹۷ (دلار تا مرز ۲۰ هزارتومان بالا رفت) موجب شد تا سفره مردم این کشور کوچک و کوچک‌تر شود، به طوریکه طبقه متوسط به سمت خط فقر درحال ریزش و طبقه ضعیف در قبرستان فقر درحال خاک شدن است.

تأثیر افزایش قیمت ارز به صورت لحظه‌ای بر روی قیمت همه کالاها از جمله اسباب و اثاثیه منزل نمایان بود و همچنان این صعود قیمت ادامه دارد.

این امر جوانانی را که قصد ازدواج دارند نگران و معترض کرد، آن هم در وضعیتی که پایین بودن میزان وام ازدواج به هیچ رو کفاف هزینه‌های سرسام‌آور تهیه لوازم منزل، خرید یا اجاره خانه، تشریفات عروسی و چیزهای دیگر را نمی‌کند.

چند روز پیش محمدمهدی تندگویان، معاون امور جوانان وزارت ورزش‌وجوانان در مصاحبه‌ای با "ایران گرا" گفت: «ما هم قبول داریم که این اعداد قابل قبولی برای زندگی جوانان نباشد. اما باید در نظر گرفت که کشور و دولت درگیر تحریم هستند و تأمین این اعتبار واقعا کار سختی است.»

سال گذشته در کشور حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان وام ازدواج پرداخت شد. امسال حداقل حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان وام ازدواج پرداخت می‌شود. اگر بنا به افزایش وام ازدواج باشد سال آینده (۱۳۹۸) این رقم ممکن است دو تا سه برابر شود و کل هزینه به حدود سی هزار میلیارد تومان برسد.

حتا فرض را اگر بر این بگذاریم که این میزان تخصیص بودجه کافی باشد، نکته‌ی مهم این است که آیا دولت می‌تواند آن را تأمین کند؟

تنگدستی و بیکاری و در مقابل آن گرانی

پرسش امروز این است: آیا برای آغاز زندگی مشترک ۱۵ میلیون کافی است؟

تصمیم می‌گیرم برای اطلاع از قیمت‌های اسباب و اثاثیه منزل از جمله وسایل برقی، سرویس چوب و... در بازارهای تهران به قدم زدن بپردازم. پس از چند دقیقه کوتاه متوجه می‌شوم که هزینه خرید یک تلویزیون تا ۱۸ میلیون تومان و یک یخچال تا ۶۰ میلیون تومان بالا رفته است.

در این میان با مونا، به همراه خانمی مسن‌تر که بسیار شبیه خودش است و به نظر می‌رسد که مادرش باشد، آشنا می‌شوم. صحبت را با او در مورد قیمت‌های جهیزیه آغاز می‌کنم. می‌گوید: «وقتی قیمت یک وسیله را می‌پرسم و آن را با پارسال مقایسه می‌کنم مغزم سوت می‌کشد. یک سال است که نامزد کرده‌ام و با این قیمت‌ها بعید می‌دانم تا دوسال دیگر هم بتوانم جهیزیه ساده‌ای فراهم کنم. قیمت یک جهیزیه ساده حداقل ۲۰۰ میلیون تومان شده است.»

بعد از مونا با یک دانشجوی دوره دکترا که درآمدی ندارد، در مورد پایین بودن وام ازدواج نسبت به بالا رفتن قیمت‌ها هم‌کلام می‌شوم. او نسبت به وضعیت موجود بسیار ناراحت است و عصبانیت‌ش را می‌توان از چین خوردن پیشانی‌اش متوجه شد. هامون می‌گوید:

«آیا با ۱۵ میلیون تومان می‌توان هم هزینه‌های عروسی را داد هم اجاره خانه، وسایل و...؟ قرار بود دو ماه دیگر ازدواج کنم اما هنوز نتوانسته‌ام خانه‌ای پیدا کنم و تا سال دیگر هم با این قیمت‌ها نمی‌توانم. وام ازدواج در مقابل وضعیت نجومی و سرسام‌آور قیمت‌ها یه قرون بیشتر نیست. چرا که تنها می‌توان با آن یک ماشین لباس‌شویی خرید.»

باتوجه به موج اعتراض نسبت به پایین بودن وام ازدواج، وزارت ورزش ‌و جوانان پیشنهاد کرده است که میزان وام ۲۵ میلیون تومان باشد. با ارائه چنین پیشنهادی دو حالت ممکن است: در زمان تصمیم‌گیری درباره بودجه، مجلس شورای اسلامی وام ازدواج ۲۵ میلیون تومانی را تصویب کند یا بگذارد میزان وام همان ۱۵ میلیون تومان باقی بماند.

معاون امور جوانان وزارت ورزش‌وجوانان در این خصوص گفته است: «درحال حاضر شبکه‌ی بانکی کشور به علت تحریم‌ها و فشارهای موجود توانایی انجام پرداخت ۱۵ میلیون تومان را هم به سختی دارد. این یک اعتبار هزینه‌ای برای دولت است که هیچ نوع سرفصل درآمدی ندارد. بازپرداخت مناسبی هم برای دولت نیست و باید بتواند با وضعیت اقتصادی پیش رو این مبلغ را تأمین کند.»

وام ۱۵ ملیونی هیچ نقشی در تحقق رویای خانه‌دار شدن ندارد، بنابراین جوانان باید مسکنی را رهن یا اجاره کنند. با فرض اینکه این جوانان جهیزیه‌ای هم تهیه نکنند، آیا با این پول می‌توانند حتی یک اتاق اجاره کنند؟

دانشجویی به نام سهیل می‌گوید:

«در ایران به یک جوان دانشجو کار نمی‌دهند. دولت هیچ برنامه‌ای برای جوانان ندارد. فقط در زمان انتخابات حرف‌های رویایی تحویل مردم می‌دهند. بعد که انتخابات تمام شد همه‌ی آن حرف‌ها یادشان می‌رود و حتی برعکس عمل می‌کنند.»

از همین نویسنده