دادگاه سیلا گنج‌اوغلو: آزمون قوانین خشونت خانگی در ترکیه

چند ماه قبل، وقتی سیلا گنچ‌اوغلو، یکی از بزرگترین ستاره‌های پاپ ترکیه وارد دادگاه شد و آنجا از دوست پسرش به دلیل خشونت شکایت کرد، این اتفاق به شدت مورد توجه رسانه‌های ترکیه قرار گرفت. این استقبال قابل پیش‌بینی بود اما اتفاق نادر این بود که بحث گسترده‌ای در سطح ملی درباره خشونت علیه زنان در گرفت.

رسانه‌ها عکس‌هایی از بدن کبود و زخمی او منتشر کردند و گزارش پزشک درباره جراحت‌های او و متن پیام‌های زنی در همسایگی که در‌ آن از کتک خوردن گنچ‌اوغلو در همسایگی خبر می‌داد منتشر شد. گنچ‌اوغلو در اینستاگرام خود متنی منتشر کرد که باعث شد درصد زیادی از زنان ترکیه که هرگز از خشونت علیه خود شکایت نمی‌کنند، صدایی بیایند. او نوشت که می‌خواهد الگویی از مبارزه با خشونت باشد:

«آسان نیست که بروی توی خیابان داد بزنی و بگویی من مورد خشونت قرار گرفته‌ام. اما من می‌خواهم از حقی که قانون به من داده استفاده کنم.»

دوست پسر او احمد کورال که یک کمدین مشهور است، این اتهامات را رد کرده. دادگاه او در دو هفته آینده، آزمونی برای قوانینی خواهد بود که دولت ترکیه ۷ سال قبل برای حمایت از زنان و کودکان در برابر خشونت خانگی تصویب کرده است.

گرچه این قانون حقوق بیشتری برای قربانیان خشونت خانگی قائل می‌شود، مشکلات زیادی در نحوه اجرای آن وجود دارد؛ از جمله اینکه گروه‌های حامی زنان و یک گروه از کارشناسان اروپایی می‌گویند اطلاعات کافی درباره میزان اثربخشی آن در دادگستری ترکیه برای مجازات مردان وجود ندارد.

این قانون همچنین به دلیل تلاش‌های دولت ترکیه که تحت رهبری حزب اسلام‌گرا قرار دارد و بر نقش‌های سنتی زنان در جامعه تاکید می‌کند، نادیده گرفته شده است.

به گفته گروه «ما می‌خواهیم قتل زنان را متوقف کنیم»، سال گذشته، ۴۴۰ زن در ترکیه به دست مردان کشته شدند. اغلب آنها به دست همسر یا بستگان مرد خود به قتل رسیدند. فشار اجتماعی برای کنار هم نگه داشتن اعضای خانواده و اهمیت موضوع ناموس در ترکیه مانع از آن می‌شود که زنان مساله خشونت را گزارش کنند. ۸۹ درصد قرباناین خشونت خانگی در ترکیه با مقامات تماس نمی‌گیرند.

حتی پیش از اینکه موضوع محاکمه دوست پسر گنچ‌اوغلو مطرح شود، نقش او در ایجاد بحث در سطح جامعه مشهود بود اما این ماجرا توجه را به خشونت خانگی بیشتر جلب کرد. گنچ‌اوغلو به روزنامه حریت گفته که خشونت علیه او در آپارتمان کورال در اواخر ماه اکتبر روی داده و کورال او را روی زمین انداخته، زده و چندین بار به او لگد زده و این ماجرا ۴۵ دقیقه طول کشیده است. زنی در همسایگی صداهای داد و فریاد را شنیده و ساعت ۴ صبح این پیام را فرستاده است: «احمد کورال زنی را در خانه‌اش کتک می‌زند. خیلی بد است، من واقعا می‌ترسم.» این زن گفته که شنیده کورال می‌گوید: «می‌کشمت.»

گنچ‌اوغلو خواننده، آهنگساز و شاعر است و یک دهه در عرصه موسیقی پاپ فعال بوده. در طول این ایام، او از حجم توهین‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی ترکیه از سوی سلبریتی‌ها و طرفداران منتشر می‌شود انتقاد کرده است.

یک بانک ترکیه، یاپی کردی، رابطه خود را با او که چهره تبلیغاتی این بانک بود متوقف کرده و در بیانیه ای اعلام کرده: «اتهامات مطرح شده، با اصول اخلاقی ما به عنوان یک بانک نمی‌خواند.»

سیبل آیدین، وکیل کورال نیز در ماه نوامبر در دادگاه استانبول از اتهامات علیه او اعتراض کرد و گفت: «تا امروز کورال چندین بار گفته که ادعاهای سیلا گنچوگلو بی اساس است، او برای روند قضایی صبر خواهد کرد و حق او برای دفاع از خود در دادگاه عادلانه باید محفوظ باشد.»

وکیل سیلا هم ابراز امیدواری کرده که برخوردهای تند با کورال بخشی از روند ایجاد تغییرات در ترکیه باشد و خشونت علیه زنان عادی پنداشته نشود.

رزان ایوزدمیر گفته: «به عنوان زنی که خشونت را تجریه کرده، به عنوان یک بازیگر شناخته شده، او می‌توانست سکوت کند. این ساده‌ترین کاری بود که می‌شد انجام داد، او می‌توانست دنبال روند قانونی نرود. می‌توانست شغل خود را در معرض خطر قرار ندهد.»

یکی از مجریان اخبار تلویزیون که می‌خواست درباره ادعاهای گنچ‌اوغلو تردید ایجاد کتد، ویدئویی از او و دوستانش پس از وقوع حادثه پخش کرد که در آن گنچ‌اوغلو داشت آواز می‌خواند. مصاحبه‌ای با کورال هم در روزنامه هوادار دولت صباح منتشر شد که او را مردی توصیف می‌کرد که درباره او سوءتفاهمی ایجاد شده و باید درک شود.

خبرنگار این روزنامه از کورال پرسیده: «آیا مردی که همه ترکیه را می‌خنداند، می‌تواند این قدر بد باشد؟»

در سال ۲۰۱۱، ترکیه که در تلاش بود به اتحادیه اروپا بپیوندد، اولین کشوری بود که کنوانسیون استانبول برای مقابله با خشونت علیه زنان و ایجاد قوانین حمایتی در قاره اروپا را امضا کرد. اما با روی کار آمدن محافظه‌کاران این ایده تقویت شد که این کنوانسیون بخشی از برنامه غرب برای نابود کردن ملت ترکیه و خانواده و جامعه آن است.

یک گروه ناظر مستقل اروپایی گزارش کرده که فقدان اطلاعات قابل اعتماد باعث شده که مقامات نخواهند موضوع را به حد کافی جدی بگیرند و مسوولیت خود را انجام دهند.

در عوض، کار رسانه‌های مستقل و گروه‌هایی مانند «پلت فرم تورون برای حفظ نظم و انضباط» سخت‌تر شده است زیرا دولت ترکیه در سال‌های اخیر در حوزه سازمان‌های غیر دولتی ضعیف عمل کرده است.

در چنین شرایطی، زنان ترکیه با افزایش حضور اجتماعی و کسب استقلال مالی با خشونت بیشتری روبه‌رو هستند. ناتوانی مردان در پذیرش اینکه زنان سرنوشت خود را تعیین کنند، یکی از دلایل اصلی وقوع قتل‌های خانوادگی است.

اما به هر حال سایر پرونده‌های مربوط به خشونت خانگی به اندازه موضوع گنچ‌اوغلو توجه جلب نمی‌کند. اواخر دسامبر، بدن زنی در یک سطل زباله در جنوب استان هاتای در حالی که دست و پایش به هم بسته شده بود، پیدا شد. همان زمان، پینار کوبان، زن ۳۱ ساله بدنساز ترکیه‌ای، از سوی دوست پسرش در ازمیر مورد شلیک گلوله قرار گرفت و کشته شد. دوست پسر او خودش را هم کشت.

پدر او مصطفی کوبان به خبرگزاری رسمی ترکیه گفته بود: «انسانیت باید بابت این موضوع شرمنده باشد.»