زنان افغان: اعتماد بی‌جا بر طالبان خطاست
بلال آرین- زنان افغانستان نگران آینده هستند. نگران اینکه بازی صلح و جنگ افغانستان، حقوق و آزادیهای نسبی زنان را در این کشور تبدیل به معامله سیاسی نکند.
بلال آرین
زنان افغان در مناطق تحت کنترل طالبان باید برقع بر سر کنند - تصویر آرشیوی
چگونگی گفت‌وگوهای صلح با طالبان، بر هر مسآله دیگری در افغانستان سایه افکنده است. گفت‌وگوهایی که اگر به نتیجه برسد، افغانستان شاهد پایان درازترین و نفس‌گیرترین جنگ خود خواهد بود. خوشبینی‌ها و نیز ناخشنودی‌ها از این روند، در درون و بیرون کشور بسیار است و تلاش‌ها برای تامین صلح در افغانستان، به مانند رقابت بر سر کشانیدن بُز در دایره حلال می‌ماند؛ تلاش‌هایی در منطقه و فراتر از آن.
زنان اما نگران آینده هستند. نگرانی از اینکه بازی صلح و جنگ افغانستان، حقوق و آزادیهای نسبی زنان را در این کشور تبدیل به معامله سیاسی نکند. احتمال خطر برگشت حاکمیت طالبانی در افغانستان، زنان را بیش از هر زمان دیگری، بی‌قرار اوضاع ساخته است. موضع‌گیری همیشگی طالبان هم تاکید بر رعایت حقوق زنان در مطابقت با شرع است؛ چیزی که نگرانی‌ها را جدی‌تر ساخته است زیرا، تعبیر طالبان از شرع، در خانه نشستن زنان، حجاب اجباری و سلب آزادیهای حقوقی و فردی زنان است.
در نشست اجماع ملی زنان برای صلح افغانستان که پنجشنبه ۹ اسفند با حضور صدها زن از سراسر این کشور در کابل برگزار شد، از حکومت و طالبان خواسته شد که اعلام آتش‌بس بدون قید و شرط باشد.
در قطعنامه پایانی این نشست که نظر ۱۵ هزار زن سهم داشته است. این زنان با تاکید بر حفظ قانون اساسی این کشور گفته‌اند صلحی برای آنها قابل قبول است که قانون اساسی، نظام، دستاوردها و ارزشهای سال‌های گذشته در آن حفظ شود.
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان هم می‌گوید که اگر طالبان ادعای مسلمان بودن دارند، نباید با آزادی‌هایی که خداوند به انسان‌ها داده است، مخالفت کنند. این کمیسیون هشدار می‌دهد که هیچ کسی و به هیچ بهانه‌ای نمی‌تواند آزادیهای زنان افغان را سلب بکند. سیما سمر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در تازه‌ترین سخنانش گفته است که در گفت‌وگوهای صلح با طالبان، همه طرف‌ها به ویژه قربانیان جنگ و زنان باید نقش اساسی داشته باشند. به باور او، در غیر این صورت تامین صلح پایدار در افغانستان، ناممکن خواهد بود. باورها نیز این است که هیچ تغییری در دیدگاه طالبان بر زنان به میان نیامده است.
سیما سمر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان می‌گوید:
«ارزشهای حقوق بشری و عدالت، نباید زیر پا گذاشته شوند. این موارد در گفت‌وگوهای صلح باید جدی گرفته شوند. دموکراسی نوپا در افغانستان با قربانی‌های بسیار به دست آمده است و برسر ارزش های حقوق بشری و حقوق اجتماعی مردم، نباید معامله صورت بگیرد. تاریخ ۴۰ ساله افغانستان، نشان داده است که هیچ کسی نمی‌تواند با سلب یا محدود ساختن حقوق و آزادی های زنان، ثبات پایدار را تامین بکند.»
زنان افغان؛ ۱۷ سال کار و پیکار
موضوع صلح و نقش زنان در این روند، زبانزد همگان در درون و بیرون افغانستان شده است. سر خط رسانه‌ها را نیز همین موارد می‌سازند. هرکس و هرکشوری می کوشد که از آب گِل آلود جنگ افغانستان ماهی بگیرد. زنان اما، به دور از عمق موضوع نگه داشته شده‌اند. حتی بانوی نخست افغانستان نیز از پشت پرده صلح و سرنوشت زنان در این روند، دقیق چیزی نمی‌‌داند زیرا در هیچ نشستی در پیوند با صلح با فرستاده ویژه واشنگتن برای صلح افغانستان دیده نشده است. چیستی صلح میان گفت‌وگوکنندگان آمریکایی با طالبان، به درستی با زنان در میان گذاشته نشده است و آنچه هم که از آن آگاه می‌شوند، از طریق رسانه‌هاست.
با گرم گرفتن تلاش‌های صلح در افغانستان، دست درازی بسیاری به شمول آمریکا و رقیب دیرینه‌اش روسیه در این روند، کابل سخت خشم‌گین شده است. زنان نیز، از آغاز گفت‌وگوهای پنهانی صلح میان واشنگتن با طالبان، صدای اعتراض و ناخشنودی خود را بلند کردند. به باور آنان، زنان در به دست آوردن حقوق و آزادی های نوپا، قربانی‌های زیادی داده‌اند و به عقب نیز برنخواهند گشت.
فرخنده زهرا نادری، یکی از این زنان است. کسی که یک دوره تجربه وکالت را در مجلس نمایندگان دارد و مشاور ارشد رییس جمهور غنی نیز، در امور سازمان ملل متحد بود. بانو نادری، سال‌های درازی است که در سیاست افغانستان خوش درخشش داشته است. زهرا نادری، به زمانه می‌گوید که در چگونگی صلح با طالبان، ارزشهای اساسی زنان و حقوق آنان باید به‌گونه جدی مطرح باشد.
فرخنده زهرا نادری، فعال سیاسی می‌گوید:
«من به حیث یک زن افغان، می‌خواهم به طالبان بگویم که خرد سیاسی من، این توان را به من می‌دهد که در برابر آسیب پذیری‌های ملی، زنان، جوانان و کودکان، صدایم را رساتر بلند بکنم. من نگران نداشتن رهبری سالم در افغانستان هستم. ما باید برای حفظ ارزشهای جمعی‌مان با یک صدا و زیر یک سقف ایستادگی نمایم. ارزشهای ۱۷ ساله افغانستان، در یک پروسه که موجودیت و جریانش در سهم بندی انتخابات گره خورده است، نباید به بازی بزکشی میان اشخاص برای رسیدن به قدرت مبدل شود.»
زنان فعال در افغانستان، بیشتر از میان جوانان هستند؛ کسانی که با سرنگونی تخت و تاج پنج ساله حکم روایی طالبان در افغانستان، قد کشیده‌اند. آنها خوب می‌دانند که رفتن به عقب و به دوره امارت اسلامی که زنان چون زندانیان پشت چهار دیوارخانه‌ها مانده بودند، پذیرفتنی نیست. زنان افغانستان، در این مدت کارنامه خوشی به جا مانده اند و تاثیرگذاری خوبی نیز در جامعه داشته اند.
صمصامه سیرت، سال‌های درازی است که خبرنگاری می‌کند. بیشتر فعالیت‌های رسانه‌ای‌اش هم انعکاس رخدادهای مربوط به زنان، بوده است. خبرنگاری، یک حرفه خطرناک برای زنان و مردان در افغانستان است. اما، صمصامه، بی هیچ ترسی در برابر بی‌عدالتی‌ها و تامین حاکمیت قانون در افغانستان، فعالیت داشته است. این خبرنگار جوان، نگران آینده و آزادی‌هایش است و نیز، عقب‌نشینی را در بازی داد و ستد صلح بر سر این ارزش‌ها در کشور، غیرقابل پذیرش می‌داند.
صمصامه سیرت، خبرنگار صدای آمریکا می‌گوید:
«برداشت طالبان از ارزشهای اسلامی این است که یک زن باید در خانه بنشیند. این برای زنان امروزی در افغانستان، پذیرفتنی نیست و این واقعا نگران‌کننده است. حقوق و آزادیهای زنان باید خط سرخ حکومت باشد. اما، حکومت در این زمینه نیز سکوت کرده است. به حقوق و آزادیهای فردی زنان احترام گذاشته شود. برای من سلب آزادی پوشش زنان از سوی طالبان، نگران‌کننده است. در حالی که در هیچ جای از قانون در افغانستان، این محدودیت نیامده است.»
دور بعدی گفت‌وگوهای طالبان با آمریکاییان تا چند روز دیگر در دوحه برگذار می‌شود. در این گفت‌وگوها نیز از کابل کسی نمایندگی نخواهد کرد؛ نه از حکومت و نه از زنان. زلمی خلیل‌زاد، فرستاده ویژه واشنگتن برای صلح افغانستان، با نمایندگان طالبان چانه‌‌زنی خواهد کرد. باور همگان در افغانستان به ویژه زنان این است که بی نقش فعال همه طرف‌ها در گفت‌وگوهای صلح، این تلاش‌ها به نتیجه پایدار نخواهد رسید. زیرا، ممکن نخواهد بود که هر فیصله‌ای برای این گفت‌وگوها پذیرفتنی باشد.
واشنگتن می‌کوشد تا گفت‌وگوهای صلح، به زودی به نتیجه برسد اما، نگرانی‌ها و برداشت‌ها این است که عجله واشنگتن در این روند، بحران آفرین خواهد بود. همزمان با این، کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان می گوید که در تلاش حضور وسیع و نقش سازنده زنان در گفت‌وگوهای صلح هستند.
سیما سمر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان می گوید:
«ما برای اشتراک وسیع زنان در گفت‌وگوهای صلح دادخواهی می کنیم. زنان باید در تصمیم‌گیری‌ها نقش داشته باشند؛ نه برای رنگین ساختن مجالس. نه تنها زنان بر سر میز مذاکره، بلکه در برنامه سازی صلح و در تطبیق موافقت نامه صلح نیز باید نقش داشته باشند. طالبان و حکومت، نباید حضور زنان را انکار کنند. این به این معنی است که ما عملا از حقوق و آزادیهای نصف نفوس افغانستان، چشم پوشی می‌کنیم.»
در این میان، زنان اما خاموش نمانده‌اند. با گرم گرفتن گفت‌وگوهای صلح میان آمریکاییان و طالبان، زنان فعال افغانستان تا هرجایی که شده است، صدا بلند کرده‌اند. شماری از این زنان نیز، در نامه‌ای نگرانی‌هایشان را در پیوند به گفت‌وگوهای صلح، به یکی از سناتورهای آمریکایی سپرده اند. او نیز، این نگرانی‌ها را به کاخ سفید و وزیر امور خارجه امریکا ارایه کرده است. پیش از این هم، زنان دیگری نیز، با انتقاد از چگونگی گفت‌وگوهای آمریکاییان با طالبان، ازکارنامه زلمی خلیل‌زاد در این زمینه انتقاد کرده‌اند.
کمپین زنان در افغانستان، گسترده‌تر و جدی‌تر شده است. زنان این کشور، زنان ۱۷ سال پیش نیستند و برگشت به عقب و به دوره تازیانه و خانه نشینی، برایشان غیرتحمل خواهد بود.
در همین زمینه:
نظرها
نظری وجود ندارد.