روحانی با کوله‌باری از انتظارات وارد بغداد شد

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اسلامی دوشنبه ۱۱ مارس/ ۲۰ اسفند به بغداد رسید. این اولین سفر رسمی روحانی به عراق است، کشوری که هشت سال با ایران در جنگ بود، اما در دو دهه اخیر به تدریج به کشور دوست و همراه تبدیل شد.

از زمان انتخاب روحانی در سال ۱۳۹۲/ ۲۰۱۳، و در پی اشغال موصل و بخش‌هایی از قلمرو عراق و سوریه توسط دولت اسلامی (داعش)، دولت عراق از حمایت شبه‌نظامیان ایرانی برای جنگ با داعش برخوردار شده است. حالا که داعش آخرین شکست خود در باغوز (در استان دیرالزور/ شرق سوریه) را انتظار می‌کشد، ورق برگشته است. با خروج ایالات متحده از برجام و اعمال فشارهای حداکثری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری این کشور بر ایران، این کشور به دنبال حمایت ادامه‌دار دولت عراق است.

سایت رسمی روحانی به نقل از او نوشت که رئیس‌جمهوری اسلامی در فرودگاه مهرآباد قبل از ترک کشورش گفته است که این سفر با هدف تعمیق روابط دوجانبه دو کشور صورت می‌گیرد. روحانی همچنین روابط بین دو کشور را خاص توصیف کرده و گفته است که در منطقه مردم هر کجا با مشکلی مواجه شدند ایران به کمک شتافته و از این آزمایش با سربندی بیرون آمده است.

انتظار ایران از عراق برای کمک به دور زدن تحریم‌های آمریکا دور از انتظار نیست. اما نمی‌توان مطمئن بود که عراقی‌ها به خاطر تعارفات معمول که خاص مردم خاورمیانه است همه خواسته‌های ایران را اجابت کنند. خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه در گزارشی درباره دیدار قبلی مقامات دو کشور نوشت که خودداری عراقی‌ها در حل نهایی مشکلات مرزی و بستن پرونده حل اختلافات مرزی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که روحانی را رنجانده و او این موضوع را در دیدار با مقامات عراقی گوشزد کرده است.

محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، که عصر شنبه وارد بغداد شد تا مقدمات سفر روحانی به عراق را فراهم کند، گفته بود گفت‌وگوهای دو کشور در خصوص «موضوعات سیاسی و همکاری های اقتصادی از جمله در حوزه ترانزیت، انرژی و صنعت» و همینطور «همکاری‌های مرزی» انجام خواهد شد.

به نظر می‌رسد که رئیس‌جمهوری اسلامی در دیدارش از عراق به دنبال نتایج انضمامی و مشخص برای ترمیم بحران‌های اقتصادی و سیاسی داخلی است.

دیدار روحانی نشان می‌دهد که چقدر وضعیت از سال‌های دهه‌ی ۶۰ هجری/ ۸۰ میلادی متفاوت شده است؛ در جنگ هشت‌ساله میان دو کشور بیش از یک میلیون نفر کشته شدند. بعد از حمله ایالات متحده به عراق در سال ۲۰۰۳ و سقوط صدام، ایران کارزاری را برای حمایت از شبه‌نظامیانی آغاز کرد که به مواضع ایالات متحده حمله می‌کردند.

ورود به عراق

در این دیدار سه‌روزه تیمی از مقامات رده‌بالای اقتصادی و سیاسی رئیس‌جمهوری اسلامی را همراهی می‌کنند.

محمدعلی الحکیم، وزیر خارجه عراق از روحانی در فرودگاه بغداد استقبال کرد.

سپس روحانی به همراه برهم صالح، رئیس‌جمهوری عراق، و عادل عبدالمهدی نخست وزیر این کشور به زیارت حرم امام شیعیان، موسی کاظم، در شمال بغداد رفت و سپس با جمعی رهبران سیاسی و شیعی دیدار کرد.

محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری سابق ایران اولین رئیس‌جمهور ایرانی بود که در سال ۲۰۰۸ از عراق بازدید کرد.

اولین سفر رسمی روحانی قرار بود سال ۲۰۱۶ صورت بگیرد اما این سفر به دلیل مشکلات «اجرایی» نامعلوم لغو شد.

سفر اخیر روحانی در حالی انجام می‌شود که او در شرایط سخت‌تری به سر می‌برد. ایران دچار بحران عمیق اقتصادی شده و ارزش ریال به شدت افت کرده است و اعتراضات مردمی در سرتاسر کشور به طور متناوب ادامه دارد.

عراق؛ شاهراهی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا

برهم صالح، رئیس جمهوری عراق این اطمینان کلی را به ایران داده است که به این کشور برای تحمل تحریم‌های آمریکا یاری می‌رساند. رئیس‌جمهوری عراق دیروز در یک کنفرانس خبری موضع کشورش را مخالفت با تحریم‌های آمریکا علیه ایران توصیف کرد و گفت: «عراق بخشی از منظومه تحریم های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران نخواهد بود. شکی نیست که ما از این تحریم‌ها متاثر خواهیم شد اما قطعا جزئی از آن نخواهیم بود. عراق بر اینکه منافع ملت ایران کشور دوست و همسایه ما تامین شود اصرار دارد. ما تمام تلاش خود را می‌کنیم و هر آنچه در توان داریم را به کار می‌بریم تا از سطح تنش‌ها  در این رابطه کاسته و آزارهایی که به ملت دوست ایران می رسد کاهش یابد.»

بالاترین صادرات غیرنفتی ایران به مقصد چین و عراق انجام می‌شود. سال گذشته صادرات ایران به عراق ۹ میلیارد دلار بود. در دیدار گذشته برهم صالح و روحانی پیش‌بینی شده بود که حجم مبادلات تجاری دو کشور، که اکنون ۱۳ میلیارد دلار است،  به ۲۰ میلیارد دلار برسد. اما به نظر می‌رسد تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران دستیابی به این هدف را مشکل‌تر کرده است. فقط زائران دو کشور حدود ۵ میلیارد دلار را بین مناطق زیارتی در عراق و ایران جابه‌جا می‌کنند.

عراق و ایران مرزی به درازای ۱۴۰۰ کیلومتر دارند. برخی تحلیل‌گران دیدار روحانی از عراق را پاسخی به سفر کوتاه دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، در ماه دسامبر به عراق می‌دانند که طی آن ترامپ گفته بود نیروهای آمریکایی در عراق ایران را زیر نظر دارند.

البته این گفته ترامپ تا حد زیادی از سوی رهبران هر دو کشور نشنیده گرفته شد.

در همین زمینه: