ماشین سواری زنان و حضور در شهر
<div dir="RTL">نازنین سیاوشی <b>- </b>تصویر این روزهای تهران را اگر بخواهی، لازم است درست مثل یک پازل، قطعات ریز و درشت آن را کنار هم بچسبانی؛ قطعاتی که هرکدام بخشی از تصویر تهران یا واقعیت امروز تهران هستند و همه در کنار هم کل تهران را شکل می­دهند.</div> <!--break--> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">یکی از این تصاویر، تصویر جوانانی است که سوار بر اتومبیل­های خود، به دنبال گذران اوقات فراغت در سطح شهر هستند، اما در این میان سهم زنان جوان شاید بیشتر باشد؛ زنانی که به اصطلاح «ماشین بازی» یا «ماشین سواری» تفریح محبوب‌شان است. برای این زنان شاید اتومبیل چارچوبی فلزی باشد که به شکل یک حصار عمل می­کند؛ حصاری که فضای امن آن، گرمای خوشایند حضور در گروهی همسن و همدل را دور از اجتماع خشمگین در خود دارد؛ دخترانی جوان و خندان که حضور آن­ها در این حلقه‌های کوچک دوستانه و در این چارچوب­های فلزی، نقش پررنگی در انتخاب این شیوه از گذران فراغت در نزد آنها دارد.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><b>شهری از آن خود</b></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">هانری لفور، فیلسوف فرانسوی، در تعریف خود از فضا، دسته­بندی­ای از آن ارائه می­کند که در میان این دسته­بندی، دسته­ای به عنوان «فضاهای بازنمایی» دیده می­شود. فضاهای بازنمایی در واقع گفتمان­هایی از فضاست. به عبارتی دیگر، تعریفی که محتوای یک فضا به آن می­دهد.</div> <blockquote> <div dir="RTL"> <img width="200" vspace="10" hspace="10" height="134" border="10" align="right" src="http://radiozamaneh2.vps.redbee.nl/sites/default/files/%25b%25f/userfiles/%25u/machi3.jpg" alt="" /></div> <div dir="RTL">الهام محمدی، انسان‌شناس: زنان در داخل اتومبیل خود با چارچوب فرهنگی و نظم نشانه‌شناختی موجود مسلط، مبارزه می‌کنند و با تغییر در برخی از نشانه‌ها (مثلاً داشتن حجاب اسلامی اما به سبک خود) مقاومت خویش را در برابر تحمیل‌های اجتماعی- سیاسی نشان می‌دهند</div> <div dir="RTL"> </div> </blockquote> <div dir="RTL">از نظر لوفور این فضا، فضایی است که "باید باشد"؛ یعنی فضای زیسته؛ فضایی که فرد را با "خلق لحظه­ها" به سمت مفهوم تازه‌ای از زندگی اجتماعی می‌برد. شهر فضایی عمومی است برای قدم زدن و طی کردن اوقات فراغت و برای حضور داشتند، بودن در کنار دیگری، زیستن با افراد ناآشنا و تجربه­های آشنایی با بیگانه­ها. چیزی که گفتمان ایدئولوژیک مسلط آن را از جوانان دریغ می­کند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">حال با این شرح مختصر بر تقسیم بندی لفور از فضا، می­توانیم به این موضوع اشاره کنیم که "پدیده ماشین بازی" برای جوانان در واقع شکلی است از همین خلق لحظه­ها در دل شهر یا همان خلق فضاهای بازنمایی. فضاهایی که با این پر و خالی شدن­های مدام، گفتمان دیگری را در دل شهر حک می­کنند، اما در این میان این موضوع برای زنان معنای مضاعفی هم می­یابد که باید به آن اشاره شود. این پدیده برای زنان جوان نه تنها شکلی از گذران اوقات فراغت است که در دل خشونت شهر، که هم به شکل مزاحمت‌های خیابانی و هم در سیمای "گشت­های ارشاد" خود را نشان می­دهد، به منزله­ ایجاد نوعی فضای امن هم هست.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">رکسانای ۲۵ ساله در این باره می­گوید: "من راستش اصلاً دیگر نمی­توانم بدون ماشین از خانه خارج شوم. از یک طرف همه­اش باید نگران کوتاهی و بلندی لباسم باشم و از طرف دیگر هم که توی تاکسی و اتوبوس مدام باید نگران مزاحمت‌هایی نظیر دستمالی احتمالی و این حرف­ها باشم."</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">از رکسانا درباره گشت و گذار با ماشین در سطح شهر می­پرسم و بعد از خنده­ای که می­کند این­طور جواب می­دهد: "به این مدل گشت و گذار می­گویند دُر دُر کردن؛ من هم دُر دُر را دوست دارم و راستش گاهی سراغش هم می­روم. یک حس خوبی است. فرصت آشنایی با مردان متفاوت و تجربه این تفاوت برای آدم فراهم می­شود. ضمن اینکه در جایی و شهری که به آدم فرصت نفس کشیدن هم نمی­دهند، اینجور در رفتن از زیر زور، حس خوبی به آدم می­دهد."</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">رکسانا ادامه می‌دهد: "مثلا یادم هست یک بار با دکمه­های باز و مانتوی کوتاه رفتم توی یکی از فروشگاه‌های زنجیره­ای که جلوی درش نوشته شده بود که مثلاً اگر حجابتان خوب نیست قبل از این­که ما شما را بیرون کنیم، خودتان اصلاً نیایید داخل. بعد من از این­که از زیر این تابلو رد شده بودم احساس پیروزی می­کردم." به نظر می‌رسد که همان­طور که در فلسفه هانری لفور توضیح داده شد، حضور زنان در فضاهای شهری، با ظاهری که خارج از چارچوب ایدئولوژیک اجتماعی است، به نوعی ایجاد گفتمان فضایی می­انجامد. یعنی فضای دیگری به این شکل در شهر تعریف می­شود و فضاهای شهری از آن شهروندان خود می­شود که در این گزارش در واقع همان زنان هستند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><b>زیر نگاه خیره­ زنان</b></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">به نظر می­رسد مسئله تنها این نباشد که سوار بر اتومبیل در سطح شهر بگردی و فضاهایی را درست کنی که متعلق به خودت باشد، بلکه این فضاها به دلیل امنیتی که برای زنان ایجاد می­کنند، این فرصت را برای آن­ها فراهم می­آورد تا از زیر نگاه خیره­ مردان بیرون بیایند و به زعم خود "انتخابگر" باشند. به این معنی که خود در اولین حلقه از ارتباط، تصمیم بگیرند با چه کسی ارتباط برقرار کنند و البته از سویی دیگر نیز این فرصت را برای آن­ها فراهم می­کند که در این ارتباط نقشی فعال داشته باشند و به عنوان مثال شوخی پسران همسن و سال خود را با شوخی پاسخ دهند، چرا که به گمان خودشان در چهارچوب اتومبیل کمتر در معرض خطر قرار می­گیرند.</div> <div dir="RTL"> </div> <blockquote> <div dir="RTL"><img width="200" vspace="10" hspace="10" height="108" border="10" align="right" src="http://radiozamaneh2.vps.redbee.nl/sites/default/files/%25b%25f/userfiles/%25u/machin.jpg" alt="" /></div> <div dir="RTL"> "به این مدل گشت و گذار می­گویند دُر دُر کردن؛ یک حس خوبی است که فرصت آشنایی با مردان متفاوت و تجربه این تفاوت برای آدم فراهم می­شود. ضمن اینکه در جایی و شهری که به آدم فرصت نفس کشیدن هم نمی­دهند، اینجور در رفتن از زیر زور، حس خوبی به آدم می­دهد"</div> <div dir="RTL"> </div> </blockquote> <div dir="RTL">به عبارت دیگر شیشه­های اتومبیل به منزله­ لنز دوربینی می­شود که از پشت آن می­شود سوژه را آنطور ببینی که دوست داری ببینی و خودت می­خواهی و در رفتار آنگونه باشی که دلت می­خواهد. در چنین فضاهایی است که در­می­یابی دختران نیز به اندازه پسران در نظربازی فعال هستند و در چنین فضاهایی منفعل نیستند و این در تقابل با برخی از نظریات فمینیستی قرار دارد که زنان را منفعل و سوژه نگاه خیره مردانه فرض می­کند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">از رکسانا در این زمینه می­پرسم و او باز خنده­ای می­کند و می­گوید : "بله. واقعا هم اینطور است که می‌گویی. من نمی­گویم باید دید زدن مردها را تلافی کرد، اما خوب این هم لذتی به آدم می­دهد. اینکه همه در حرکت هستند و کسی برای آشنایی با یک مرد اجباری در کارش نیست. یعنی قشنگ می­توانی نگاه کنی و اگر خوشت آمد با طرف حرف بزنی."</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><b>ماشین بازی؛ پدیده جدید فرهنگی</b></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">آیا ماشین بازی را می­توان یک پدیده فرهنگی جدید دانست؟ در این زمینه، الهام محمدی، انسان‌شناس و کارشناس مطالعات فرهنگی می‌گوید: "اگر بخواهیم به پدیده ماشین بازی که این روزها به تفریح رایج در خیابان‌های شهر در ساعت‌ها و روزهای مختلف تبدیل شده، نگاهی بیاندازیم نباید از چند نکته که می‌تواند در پس این پدیده فرهنگی وجود داشته باشد غافل بمانیم. شهر و فضای شهری مفهومی چندوجهی است که می‌بایست از زوایای مختلف چون فرهنگ، زمان، خشونت، نشانه‌شناسی، فراغت و غیره به آن نگاه کرد."</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><span dir="LTR"> </span>الهام محمدی در ادامه توضیح می‌دهد: "هر فضایی در شهر کارکردهای چندگانه دارد که در کالبد شهر تبلور می‌یابد. یکی از این عرصه‌ها و فضاها عرصه فراغت است؛ عرصه‌ای که فضای مناسبی را در اختیار انسان‌ها می‌گذارد تا با آزادی و اختیاری که در آن برایشان مهیا می‌شود به گونه‌ای به مقاومت در برابر رویه­های فرهنگی جا افتاده بپردازند. زندگی روزمره عرصه خلاقیت‌های فزاینده جهت رهایی از الزام‌های نظم نشانه‌شناختی- کارکردی مسلط و گشایش امکانات فراخ‌تر کنش است.<span dir="LTR">"</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">به اعتقاد این کارشناس مطالعات فرهنگی، زنان با ماشین‌های خود در فضاهای شهری نظم موجود را به چالش می‌کشند و با شیوه جدیدی از فراغت که به وجود می‌آورند هویت خود را آشکار می‌کنند. آن­ها در خیابان و پشت فرمان، فضایی برای حضوری مداوم‌تر در حوزه عمومی خلق می‌کنند و بدین‌گونه با نظم نشانه‌شناختی مسلط و چارچوب فرهنگی خود- آگاه یا ناآگاه- مبارزه می‌کنند<span dir="LTR">.</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">الهام محمدی هم­چنین معتقد است: "زنان در این زمینه تا حدی هم موفق بوده‌اند. آن­ها در داخل اتومبیل خود با چارچوب فرهنگی و نظم نشانه‌شناختی موجود مسلط، مبارزه می‌کنند و با تغییر در برخی از نشانه‌ها (مثلاً داشتن حجاب اسلامی اما به سبک خود) مقاومت خویش را در برابر تحمیل‌های اجتماعی- سیاسی نشان می‌دهند."</div> <div dir="RTL"> </div> <p>در یک جمع بندی کلی، باید گفتاز آن­جا که با بررسی نحوه گذران فراغت در یک جامعه می­توان به فرهنگ آن جامعه پی برد سبک جدید فراغت که به واسطه اتومبیل شخصی در خیابان‌ها شکل می‌گیرد، گویای اعتراضی است که فضاهای شهری موجود و نگرش‌های حاکم بر آن به وجود آورده و طی سالیان دراز در اذهان رسوب کرده است<span dir="LTR">.</span> اختلال در نظم عادی خیابان­ها و استفاده­­ای غیر از رفت و آمد از خیابان پدیده معناداری است. شاید بتوان گفت که اختلال در رویه­های عادی حضور در خیابان، به شکل "ماشین بازی" و " دُر دُر کردن"، نوعی مقاومت است. مقاومت علیه هر نوع نظمی که زندگی روزمره را به کسالت و روزمرگی سوق می­دهد و آن را تحت سیطره گفتمان ایدئولوژیک تعریف می‌کند. </p>
در یک جمع بندی کلی، باید گفتاز آنجا که با بررسی نحوه گذران فراغت در یک جامعه میتوان به فرهنگ آن جامعه پی برد سبک جدید فراغت که به واسطه اتومبیل شخصی در خیابانها شکل می‌گیرد، گویای اعتراضی است که فضاهای شهری موجود و نگرش‌های حاکم بر آن به وجود آورده و طی سالیان دراز در اذهان رسوب کرده است. اختلال در نظم عادی خیابانها و استفادهای غیر از رفت و آمد از خیابان پدیده معناداری است. شاید بتوان گفت که اختلال در رویههای عادی حضور در خیابان، به شکل "ماشین بازی" و " دُر دُر کردن"، نوعی مقاومت است. مقاومت علیه هر نوع نظمی که زندگی روزمره را به کسالت و روزمرگی سوق میدهد و آن را تحت سیطره گفتمان ایدئولوژیک تعریف میکند.
نظرها
کاربر مهمان
و یکی دیگر از عوارض جامعه ما پرطمطراق حرف زدن و فضل فروشی با لغات است !راحت و خودمونی بنویس هنر اینه که پیچیده ترین مفهومو به ساده ترین زبون بگی.
کاربر مهمان
تحلیل ارغوان شفق را قبول دارم
سورنا
بر خلاف بعضی از کامنتها من گمان نمی کنم که این رفتار ها خاص زنان ثروتمند باشه ضمن اینکه ساکنین محلات به اصطلاح بالا شهر تهران هم پر از خوانواده هایی با در آمد متوسطه که تنها تفاوتشان با مردم متوسط شهرستانها سبک زندگی و جهان بینی شونه. اگه شبها سری به این مناطق که به اصطلاح " پاتق " میشن بزنید می بینید که تنها حدود 20 درصد ماشینهای تو خیابون ماشینها بالا 50 میلیونه. ضمن اینکه فکر میکنم بعضی از کامنت گزارها دولتی هستند و با اسامی جعلی سعی در تبلیغ و تکرار تهمت ها و عناوین ابداعی حکومت به این سایت هستند تا مسایل موجود جامعه رو بی پاسخ بزارن.
کاربر مهمان
کسی نگفته ایران تهران نیست ،اون خانم گفتن ایران «فقط» تهران نیست!
کاربر مهمان
کی گفته ایران ، تهران نیست؟
مهدی
منم کاملا با دیدگاه خانم شفق موافق هستم
ارغوان شفق
جلوه دادن این رفتار نه چندان جدید زنان طبقه متوسط به بالا به عنوان " عملی" در مقابل گفتمان ایدئولوژیک مسلط تحلیلی نادرست است: - ایجاد فضاهای "زنانه" در محیط عمومی و جدا کردن زنان از مردان عملی کاملا در جهت گفتمان ایدئولوژیک حاکم است - ایراد اتهام به مردان فضاهای عمومی که در اتوبوس و تاکسی زنان را دستمالی میکنند و از این رو این خانم تصمیم گرفته با ماشین در در کند با واقعیت جاری تطبیق ندارد چرا که اتفاقا محیط اتوبسهای شهری کاملا جداسازی شده است و از قضا در اغلب موارد زنان وارد قسمت مردانه میشوند داوطلبانه از روی اظطرار یا حتی بعضا بعنوان عملی در نقض قوانین جاری در تاکسی ها هم چنین اتفاقاتی به ندرت میفتد و اگر هم بیفتد در صورت اعتراض زن مورد آزار اینهمه عسس و شحنه که در خیابان هستند دنبال چنین سوزه هایی هم میگردند. - این رفتار منفعلانه کاملا در تطبیق با سیطره گفتمان سرمایه داری نوع دینی حاکم است از این رو که با خرید یک اتوموبیل انتظار کسب وجهه اجتماعی و ایجاد فرصت جدید را برای خود دارند این عین کالایی شدن روابط انسانی است. - الودگی محیط زیست هم وجه ناگزیر این تفریح هوسگرایانه است. - عامل اصلی این رفتار همان جمله ای است که ان خانم مورد مصاحبه اشاره کرده است که با این رفتار:"فرصت آشنایی با مردان متفاوت و تجربه این تفاوت برای آدم فراهم میشود" .... لطفا به این رفتار منفعلانه که کاملا منطبق با تفکیک سازی مورد علاقه نظام حاکم و بعنوان نوعی کالایی کردن روابط انسانی در جهت هوسهای قشر خاسی از طبقه حاکم و رفتاری ضد محیط زیستی است قبای فعالیتی در مقابل سیطره گفتمان ایدئولوزیک نپوشانید که کاملا اشتباه است.
مرمر
سپاس
مریم
خسته شدیم اینقدر مجبور شدیم معضلات ؟! این ونک به بالاهای تهران رو بخونیم. آخی بمیرم برای این داف ها!!!! این رکسانا جون و بقیه اراده که کنند پاپا جون می فرستدشون خارجه! بهتره از معضلات زنهایی بنوییسد که نه فقط حکومت و جامعه که حتی خانواده هاشون هم براشون محدودیت درست می کنند. بهتره از شهرستانها بنویسید و اینقدر در پایتخت و اون هم مناطق خاصی از پایتخت متوقف نمونید.ایران فقط تهران نیست و تهران هم فقط خیابانها و مناطق خاصی نیست. اکثریت زنان ایران با این رکساناها تفاوت می کنه زندگیشون. هر چند از سایتی که تمام وقت داره از همجنسگراها و مسایل جنسی می نویسه خیلی نباید انتظار واقع بینی داشت که به هر چیزی به اندازه وزنش بها بدهند نه بیشتر . از نظر من رکسانا جووون اگه خیلی ناراحته می تونه سرش رو بگذاره زمین بمیره!
کاربر مهمان
ما پایین شهری نه دستمون به اونا میرسه و ماشینا، ولی با وجود وصف العیش ببخشید نظرالعیش نصف العیش! امیدوارم سیستم توطئه شناس این ماشین بازی رو مثل آب بازی سرکوب نکنه! آخیش