تزهایی در باره چالش‌های تبعیض اتنیکی در ایران

نظرها

• مهرداد درویش پور

  ۱ اردیبهشت ۱۳۹۸

  با سپاس از جناب صدیق و فرشاد گرامی. چند توضیح برای رفع ابهام. خرده ملت نامی است که برخی از کسانی که به قومیت باور ندارند می باشد. نظر من چنین نیست. اشاره به نزدیک به دو سوم بودن زبان فارسی همچون زبان مادری در ویکی پیدا نیز آمده است. سخن گفتن بیش از سه چهارم جمعیت به زبان فارسی همجون زبان مشترک ایرانیان دقیق است نه همچون زبان مادری. این دلیل تفاوت دو رقم است که در نوشته بر اثر سهو افتاده است. نکته آخر من با فدرالیسم هرگز مخالفت نکرده ام. فدرالیسم یکی از اشکال تمرکز زدایی است. اما من با فدرالیسم قومی مخالفت کرده ام که دلایل آن در نوشته مستتر است. بازهم سپاس از اظهار لطف شما.

• فرشاد دوستی پور

  ۳۰ فروردین ۱۳۹۸

  جناب درویش پور،مقاله نسبتا خوبی بود،ویک تحلیل علمی آموزنده.دو ایراد بسیار جدی به متن شما وارد است: یک:هیچ مرجعی آمار شما را تایید نمیکند.دو سوم یعنی شصت و هفت درصد،سه چهارم هم یعنی هفتاد و پنج درصد،بعید میدانم که خود جنابعالی هم این را ندانید،که حتی ادعای ملیگرایان و آمارهایی که لورها و گیلک ها و مازنی ها را جدا نادرست و صرف تعصبات ملیگرایانه زیردسته هویت زبانی و قومی فارسی دسته بندی میکنند هم مدعی چنین درصدی بوده باشند.درصدی که یک شخص مدعی تحلیل علمی و فارغ از پیش فرض های اینچنینی میتواند تخمین بزند،چهل و پنج تا حداکثر شصت و دو درصد(آمار تقلیل گرایانه) است. دوم:نتیجه گیری سیاسی شماست،از سوی سیستم های عدم تمرکز چون فدرالیزم را ابزاری برای مدیریت بهتر کشور و مکانیزمی برای رفع تبعیض مییابید و از سوی دیگر نیروهای فدرالیزم را به رادیکالیزم متهم کرده اید،میتوانستید حداقل نیروهای جدایی طلب اتنیک ها و ملیگرای ایرانی(فارسی)را دو نیروی بخوانید،که مانع دیالوگی سازنده جهت رفع تبعیض میشوند نام ببرید،اما بدون هیچ استدلالی فدرالیزم که ابزاری برای ممانعت ازتبعیض است را با واژه ایدئولوژی قومی! نفی کرده اید.

• فرشاد دوستی پور

  ۳۰ فروردین ۱۳۹۸

  جناب درویش پور،مقاله نسبتا خوبی بود،ویک تحلیل علمی آموزنده.دو ایراد بسیار جدی به متن شما وارد است: یک:هیچ مرجعی آمار شما را تایید نمیکند.دو سوم یعنی شصت و هفت درصد،سه چهارم هم یعنی هفتاد و پنج درصد،بعید میدانم که خود جنابعالی هم این را ندانید،که حتی ادعای ملیگرایان و آمارهایی که لورها و گیلک ها و مازنی ها را جدا نادرست و صرف تعصبات ملیگرایانه زیردسته هویت زبانی و قومی فارسی دسته بندی میکنند هم مدعی چنین درصدی بوده باشند.درصدی که یک شخص مدعی تحلیل علمی و فارغ از پیش فرض های اینچنینی میتواند تخمین بزند،چهل و پنج تا حداکثر شصت و دو درصد(آمار تقلیل گرایانه) است. دوم:نتیجه گیری سیاسی شماست،از سوی سیستم های عدم تمرکز چون فدرالیزم را ابزاری برای مدیریت بهتر کشور و مکانیزمی برای رفع تبعیض مییابید و از سوی دیگر نیروهای فدرالیزم را به رادیکالیزم متهم کرده اید،میتوانستید حداقل نیروهای جدایی طلب اتنیک ها و ملیگرای ایرانی(فارسی)را دو نیروی بخوانید،که مانع دیالوگی سازنده جهت رفع تبعیض میشوند نام ببرید،اما بدون هیچ استدلالی فدرالیزم که ابزاری برای ممانعت ازمتبعیض است را با واژه ایدئولوژی قومی! نفی کرده اید.

• صدیق

  ۲۶ فروردین ۱۳۹۸

  در اینجا لازم می‌بینم تا از نویسنده محترم مقاله فوق برای باز کردن بحث حقوق ملت‌ها تشکر کنم. نکته‌ای که در بسط دمکراسی در ایران برای حقوق ملتها باید در نظر گرفت بحث "حق تعیین سرنوشت" ملت‌ها است. این اصل مدرن هم که یکی از بنیادی‌ترین اصول حقوق بشر است جنبه "جوس کوگنس" پیدا کرده است که معنای آن این‌است که تمامی اعضای جامعه بین‌المللی مؤظف به احترام و رعایت بی‌چون و چرای آن هستند. در سایه اصول مترقی منشور ملل متحد و نیز میثاق بین‌المللی مدنی-سیاسی است که سایر اقشار جامعه از جمله زنان و اقلیتهای دینی و دگرباشان و سایر آحاد آسیب پذیر جامعه امکان زندگی برابر را در کنار دیگران خواهند یافت. در تمامی کشورهای دمکراتیک دنیا این اصول رعایت می‌شوند و مردم به راحتی با آن کنار می‌آیند. این مستبدان هستند که از این اصول دمکراتیک ناخرسندند.

• صدیق

  ۲۶ فروردین ۱۳۹۸

  چنین به نظر می‌رسد که از اصطلاح "sub-nation" نمی‌توان مفهوم درستی از ملت‌ها را استخراج کرد (دستکم برای سه ملت بزرگ کُرد و ترک و عرب صدق نمی‌کند). پیشوند sub زمانی بکار می‌رود که به معنی زیر مجموعه‌ای از یک مجموعه بزرگتر بکار برده می‌شود. درحالیکه Kurdish Nation (کُردها) یا ملتهای دیگر از ترک و عرب را هرگز نمی‌توان زیر مجموعه‌ای از مجموعه بزرگتر Persian Nation (فارس) در نظر گرفت. همچنین موردی که در اینجا برای یادآوری شاید مفید بنظر می‌رسد این است که نظر نویسندگان مختلف برای حل چالش‌ اتنیکی زمانی می‌تواند مفید باشد که آن نظر بر اساس معیارهای بین‌المللی قابل تفسیر، تأویل و یا تعمیم باشد. برای مثال در تعاریف حقوق بین‌الملل از "ملت" حتی بیش از اشتراک در زبان و تاریخ و فرهنگ، بر احساس تعلق جمعی و پیوند و هبستگی گروهی و نیز تعریفی که مردمانی از هویت اصلی خویش ارائه می‌کنند، تأکید شده است. با چنین تعریف دقیق و کلی از حقوق‌دانان بین‌المللی، هر گونه باز تعریف و اصطلاحات من درآوردی (مانند خرده ملت و غیره) بکلی رنگ می‌بازد. این اصول بین‌المللی را هنجار بنیادین یا جوس کوگنس (jus cogens) می‌نامند. (جهت اطلاع خوانندگان) هنجار بنیادین از بنیادهای حقوق بین‌الملل است و به اصولی گفته می‌شود که از سوی جامعه جهانی پذیرفته شده ‌است و تخطی از آن برای هیچ کشور یا سازمانی مجاز نیست. پس هر گونه تفسیر و تأویل بر روی مفهوم جهان شمول "ملت" نمی‌تواند قابل استناد باشد. پس از تعریف درست "ملت‌" - براساس اصول بنیادی حقوق بشر، مصرح در منشور ملل متحد و نیز میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی- است که ما می‌توانیم قدم بعدی را در جهت احقاق حقوق ملتها برداریم. قدم بعدی قطعاً بسط دمکراسی در کشور خواهد بود.

• مهرداد درویش پور

  ۲۳ فروردین ۱۳۹۸

  جناب اشکبوس گرامی. به جز دو منبع بررسی آمریکایی صفچه ویکی پیدا نیز درصد جمعیت ایرانی که فارسی را زبان مادری ایران قلمداد کرده است، حدود 65 درصد خوانده که حدود 2 سوم است. برخی منابع دیگر که برخی زبان های غیر فارسی را بیشتر گویش می دانند رقم فارسی زبانان ایران را بالا تر می دانند. در مورد اسمیلاسیون استحاله واژه دقیقی نیست، بلکه داریوش آشوری از همگون سازی و برخی دیگر از همانند سازی استفاده کرده اند. البته برخی نیز از وازه ذوب فرهنگی نیز استفاده می کنند. درباره رابطه اتنیک همچون تعلق فرهنگی یا رابطه نابرابر قدرت در قوم شناسی و مردم شی (اتنولوژی و آنتروپولوژی) بیشتر از مفهوم فرهنگ برای توضیح هویت اتنیکی استفاده می کنند و در چامعه شناسی بیتشر همچون رابطه قدرت. اگر مایل به اطلاع بیشتر هستید، می توانم خدمتتان معرفی کنم. اگر با سوئدی آشنا هستید می توانید با کتاب مهاچرت و قومیت نگاهی به چامعه چند فرهنگی سوئد (2015) که با همکاری پرفسور چارلز وستین آنرا ویراستاری کردیم، رجوع کنید. اگر هم نه می توانم منابعی به انگلیسی و فارسی دراین زمینه به شما معرفی کنم.

• اشكبوس طالبي

  ۲۳ فروردین ۱۳۹۸

  سلام جناب درويشپور مطلب خوبي را مطرح كرده ايد . چند نكته بنظرم رسيد كه باشما و ساير خوانندگان در ميان مي گذارم. ١- واژ ه همانند سازي بيشتر در ترجمه identificationبكار مي رود و واژه استحاله در برابرassimilation و واژه يگانگي دربرابر integration ٢- اين كه ما فارس زبان ها و يا قوم مسلط كه هم پول وبودجه دارد و همً وسائلاً ارتباط جمعي و هم تفنگ و دستبند و زندان دارد و بخواهد ( اتنيك ها ) را تعريف كند ، تقريبا به. همين تحليل هاي شما مي رسد ، اما اگر از اكثريت كردها - ترك ها - بلوچ ها - لرها و قشقايي ها بپرسيد كه بپرسيد كه چرا شما را را گروه هاي ( اتنيكي ) مي خوانند و يا شما خودتان را چگونهً. مي بينيد و تعريف مي كنيد حتما نقطه نظر هاي متفكتفاوتي بازگو خواهند كرد كه هم عنصر زبان و هم عنصر فرهنگ مشترك و تعلقات مشترك و هم زيستگاه مشترك را از عوامل مهم هويت قومي خود مؤثر مي دانند . ٤- با تكيه بر كدام آمار شما معتقد هستيد كه ٢/٣ تا ٣/٤ جمعيت ٨٠ مليوني ايران ، زبان مادري شان فارسي است آمار هاي ديگر، چيز هاي ديگري مي گويند. تفاوت ٢/٣ تا ٣/٤ جمعيت ايران برابر با ٦ تا ٧ مليون نفر است ! ممنون- اشكبوس

• مهرداد درویش پور

  ۲۲ فروردین ۱۳۹۸

  اگر از بخش تخطئه گری آگادمیسین ها و ناسزاگویی جناب کارو به احزاب سیاسی چپ ایرانی و تبلیغ پ ک ک که جای ای بجث باقی نمی گذارد بگذریم در اشاره ایشان بدرستی به تلاش جمهوری اسلامی برای استفاده از تقرقه در میان برخی گروه های قومی اشاره کردند. اشاره من به این که بیشتر قدرت های خارجی به تنش های قومی دامن می زنند در راستای تضعیف جمهوری اسلامی بود و با منطقی کاملا متضاد عمل می کند. در مورد کردهای منطقه از آنجا که موضوع بحث من تبعیض اتنیکی درایران بود، به آنها نپرداختم. وضعیت کردهای منطقه موضوع بحث جداگانه ای است که در جای خود بسیار لازم است به آن پرداخته شود و امیدوارم صاحب نظرآن آمادمیکی همچون عباس ولی یا دیگر پژوهشگران به دور از فضای پروپاگاندای سیاسی به آن بپردازند.

• کارو

  ۲۲ فروردین ۱۳۹۸

  افزون بر این در ارائۀ راهکار نهایی در بند 15 نیر باید اندکی تأمل کرد. به نظر من بسیار جای تأمل است که احزاب و سازمان هایی ولو معدود در چند دهۀ اخیر همین ادعا را داشته و حتی شرایط دموکراتیک تر و رادیکال تری را نیز برای حل بحران قومی در ایران ترسیم کرده اند. اما متأسفانه عده ای از نیروهایی هم که خود را چپ ی نامند، هنوز از نظر موضع شان در برابر ستم ملی، چیزی بیشتر از راست ترین نیروهای سیاسی ایران برای عرضه ندارند. احزاب منشعب از حزب کمونیست ایران، یعنی حزب کمونیست کارگری ایران، حزب کنمونیست کارگری ایران-حکمتیست رسمی و غیررسمی و دیگر دارودسته های منتسب به این جریان که همگی هم دو به دو با یکدیگر در جنگ هستند، حتی از سرکوب حقوق اقلیتهای قومی در فردای فروپاشی رژیم حرف می زنند! این در حالی است که حزب حیات آزاد کردستان و دیگر شاخه های پ.ک.ک مدعی اند که می توان بدون تجزیه و جدا شدن از کشور (ایران) و تشکیل دولتی کردی، حقوق کردها را تأمین کرد و ایرانی دموکراتیک بنیان نهاد که مبتنی بر نظام کمونال و شورایی اداره شود. متأسفانه آکادمیسین های ما از احزابمانهم عقب ترند و همین دعاوی نزدیک به 20 سال پیش به کردستان ایران وارد شده و در کردستان ترکیه و سوریه قدمتی حتی بیش از این دارد و حتی برای اجرای آن نیز گام های بزرگی برداشته شده است. اما در ایران هنوز هم برای اثبات بدیهیات به عده ای دچار مشکل هستیم.

• کارو

  ۲۲ فروردین ۱۳۹۸

  نویسنده در پاراگراف 11 به نقش قدرت های خارجی در دامن زدن به تنش های قومی اشاره می کند. اما یک نکته در همین زمینه از قلم می افتد و آن نقش حکومت های مرکزی ایران به ویژ] پس از انقلاب در دامن زدن به تنش های قومی است. واقعیت این است که رژیم اسلامی ایران تنها به صورت یکسویه اقلیت ها را سرکوب و انکار نمی کند، بلکه با سیاست تفرقه اندازی میان آن ها درگیری و فتنه ایجاد می کند و به همین سبب در بسیاری از اوقات از طریق کنال های غیررسمی خود را مدافع اقلیت های مشخصی نشان می دهد. به عنوان مثال جمهوری اسلامی در ابتدای انقلاب به هیچ عنوان توانایی کنترل جنبش کردستان را نداشت و تنها با دامن زدن به تضاد شیعی-سنی بود که توانست لرها و ترک ها را به خود نزدیک کرده و علیه جنبش کردستان از نیروهای این دو قومیت استفاده کند. در سال های اخیر نیز جمهوری اسلامی ایران به تضاد قومی در لرستان دامن زده و علیه جنبش کردستان و لرستان، از مردم لک که تا همین اواخر همگی آنان خود را کرد یا لر می دانستند استفاده می کند. به همین دلیل رژیم اسلامی به یکباره خود را مدافع لک ها نشان می دهد و با دامن زدن به تضاد قومی، بر هویت آنان تأکید می کند تا بتواند از لک ها به عنوان مزدور علیه کردها و لرها استفاده کند. این وجه از سیاست های قومی در ایران همیشه از دید آکادمیسین ها مغفول مانده و تنها فعالانی که در داخل کشور مشغول مفعال هستند با این سیاست های آشنایی دارند.