بیت‌کوین چیست و چرا دولت برخورد با استخراج‌کنندگان آن را آغاز کرده است؟

رضا اردکانیان، وزیر نیرو جمهوری اسلامی ۲۹ خرداد / ۱۹ ژوئن از «برخورد جدی دولت با استفاده کنندگان برق یارانه‌ای برای بیت کوین» خبر داد. در همین حال بخشنامه جدید شرکت توزیع برق نیز به دنبال قطع موقت برق مشترکانی است که بدون مجوز اقدام به «استخراج» ارز دیجیتال می‌کنند. این یادداشت به آغاز برخورد جمهوری اسلامی با استخراج‌کنندگان بیت‌کوین و سپس به معرفی این ارز دیجیتال و شیوه‌ی استخراج آن خواهد پرداخت.

رضا اردکانیان، وزیر نیرو جمهوری اسلامی روز گذشته در اصفهان به خبرنگاران گفت که «وزارت نیرو در برخورد با کسانی که از برق با یارانه دولتی برای بیت کوین استفاده می‌کنند جدی است.» به گفته او از دید وزارت نیرو «چنین کاری با قاچاق سوخت برابر است چرا که برای هر واحد بیت کوین ۷۲ کیلووات ساعت انرژی مصرف می‌شود و این معادل قاچاق گازهای مصرف‌شده برای تولید انرژی است.»

خبرگزاری فارس هم ۳۰ خرداد با انتشار بخشنامه جدید شرکت توزیع برق از قطع موقت برق مشترکانی که بدون مجوز اقدام به «استخراج» ارز دیجیتال می‌کنند، خبر داد.

محمدحسن متولی‌زاده، مدیرعامل شرکت توانیر این بخشنامه را ابلاغ کرده است.

در ۱۹ خرداد ماه همایون حائری، معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی گفته بود که وزارتخانه متبوعش به دنبال محاسبه تعرفه برق استخراج‌کنندگان بیت‌کوین با تعرفه نرخ صادراتی است.

همایون حائری با بیان اینکه وزارت نیرو پیشنهادی به دولت ارائه داده که افرادی که قصد وارد کردن دستگاه‌های دست دوم به کشور برای استخراج بیت‌کوین را دارند شناسایی شوند، گفته بود: تعرفه برق این مشترکان با نرخ‌های «مناسبی» مثل نرخ برق صادراتی محاسبه شود. ارزان بودن قیمت برق خانگی در ایران باعث شده که تجارت استخراج ارز دیجیتال روز به روز در ایران رونق بیشتری بگیرد.

حائری با تأکید براینکه برق در ایران بسیار ارزان است و سرمایه‌گذاران بیت‌کوین ایران را بهترین مکان برای فعالیت خود می‌دانند، اضافه کرده بود: اگر کنترل و نظارت برای این مصرف‌کنندگان نباشد، مصرف برق این سرمایه‌گذاران که اتفاقاً در برخی گاوداری‌ها، مساجد و یا مدارس فعالیت می‌کنند به ۲۵۰۰ مگاوات خواهد رسید.

این در حالی است که پیش از این گزارش هایی از استخراج ارز دیجیتال توسط ارگان‌های حکومتی هم به فضای خبری راه پیدا کرده بود. برای نمونه فاطمه ذوالقدر، نایب رئیس اول کمیسیون فرهنگی مجلس، از «سوء استفاده از انرژی ارزان در استخراج ارز دیجیتال بیت‌کوین در دو استودیوی سازمان صدا و سیما» خبر داده بود. چند روز بعد اما باشگاه خبرنگاران جوان وابسته به صدا سیما با انتشار فیلم ناقصی از سوله‌های مورد اشاره فاطمه ذوالقدر، سعی داشت که ادعای این نماینده مجلس را به نوعی تکذیب کند.

بیت کوین چیست؟

واحد پولی مجازی که بیت کوین (Bitcoin) با نماد اختصاری (BTC) نام‌گذاری شده، کمک بزرگی به پاگرفتن و رشد کسب و کارهای نوپا در عصر حاضر کرده است.

بیت کوین معروف‌ترین ارز دیجیتال موجود در دنیاست. ارز دیجیتال، یک نوع پول یا ارز است با این تفاوت که به صورت مجازی و غیرفیزیکی برای مبادلات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از این ارزها با توجه به استراتژی‌های رمزنگاری، انجام تراکنش‌ها و مبادلات مختلف را بسیار ایمن می‌کند. ارزهای رمزدار در حقیقت نوعی داده هستند که تقریبا تحت هیچ شرایطی امکان تغییر، دستکاری و برداشتن آن از سوی افراد دیگر وجود ندارد. تراکنش‌های سریع، کارمزد بسیار پایین و یا بدون کارمزد، امنیت بالا، کنترل متمرکز و عدم محدودیت ارسال و دریافت وجه از ویژگی‌های مهم بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال به شمار می‌رود. ویژگی‌هایی که باعث رونق گرفتن تجارت و پرداخت با این گونه تازه از پول الکترونیکی شده است.

می‌توان اینطور گفت که بیت کوین در واقع نسخه کاملا دیجیتال و به روز از روش‌های پرداخت الکترونیکی سنتی مانند کارت‌های اعتباری یا سیستم پی‌پال است. بدون مرکزیت خاص و سیستم بروکراتیک پیچیده‌ و یا قوانین مشخص محدود کننده.

 هیچ دولتی تاکنون بیت کوین را به رسمیت نشناخته است. البته از ابتدا نیز «نقل‌وانتقال مالی بدون وجود هرگونه واسطه اعم از بانک‌ها یا دولت و ایجاد قدرت گردش مالی توسط مردم» هدف اصلی ابداع بیت‌کوین بوده است.

مهم‌ترین ویژگی ارزهای دیجیتال و پول‌های مجازی مانند بیت کوین را می‌توان امنیت بالای تراکنش‌های انجام‌شده در آنها عنوان کرد. در هنگام تراکنش این ارزها، واسطه‌ها به طور کامل حذف می‌شود. نقشی که در پول‌های سنتی رایج دنیا بانک‌ها برعهده دارند. به این ترتیب یک پرداخت ایمن به همراه ذخیره‌ی پول بدون کمک از سازمان یا نهاد واسطه‌ای و با دریافت کارمزدهای بسیار پایین و در برخی موارد نزدیک به صفر خواهید داشت.

علاوه بر این حفظ هویت مبادله‌کنندگان ارزهای دیجیتال، ذخیره شدن و نگهداری پول یا ارز نزد خودتان و نه بانک‌ها را می‌توان دیگر امتیاز بزرگ ارزهای دیجیتال به حساب آورد. ارزهای دیجیتال به راحتی قابل خرید و فروش هستند و می‌توان آن ها را در صورت نیاز به پول‌های رایج و واحدهای پولی مختلف در سراسر دنیا تبدیل کرد.

درباره زمان تولد این ارز دیجیتال گفته شده که بیت‌کوین برای اولین بار به عنوان یک نرم افزار متن باز توسط یک یا گروهی از برنامه نویسان پیاده سازی شده است. شایعات درخصوص هویت واقعی گروه یا خالق بیت کوین بسیار زیاد است. کافی است کمی برای این هدف در اینترنت جستجو کنید تا با انواع نظریه‌ها و انبوه مقاله‌ها روبرو شوید. بسیاری از فعالان بازار ارزهای دیجیتال اما ساخت آن را به هویتی با نام «ساتوشی ناکاموتو» از ژاپن نسبت می‌دهند. اسمی که گفته می‌شود افشا کننده هویت واقعی او نیست.

بیت کوین به‌طور گسترده از سال ۲۰۰۹ در یک فهرست ایمیل رمزنگاری شده توسط ساتوشی ناکاموتو منتشر شد. او در ایمیل خود اینگونه نوشت:

       «من یک سیستم پرداخت الکتریکی متن‌باز (Open Source) ایجاد کرده‌ام که بیت‌کوین نامیده می‌شود، با سیستم کنترل‌کننده‌ی غیرمتمرکز، بدون هیچ سرور مرکزی یا تکیه‌ بر نهادهای اعتباری.»

ناکاموتو در سال ۲۰۱۰ بیت کوین را در اختیار چند فرد دیگر قرار داد. انتشار بیت‌کوین در یک نسخه متن‌باز باعث شد توسعه‌دهندگان بسیاری روی آن کار کنند. هویتی با نام «گاوین اندرسون» به عنوان توسعه دهنده‌ اصلی بیت کوین مطرح شده است.

اما بیت‌کوین چطور به دست می‌آید؟ در پاسخ باید گفت که در شبکه بیت‌کوین یک سیستم قرعه‌کشی نقش تزریق پول را بازی می‌کند. این مکانیزم شبیه لاتاری است و توسط نرم‌افزار کنترل می‌شود. کسانی که به دنبال بیت‌کوین هستند، بارها و بارها در این لاتاری شرکت می‌کنند و سریع‌ترین کامپیوتر بیشترین سکه مجازی را خواهد برد و سایرین هم نسبت به سرعت خود بی‌نصیب نخواهند ماند.

در این فرآیند هر بیت‌کوین به‌جای این‌که توسط یک بانک مرکزی ایجاد شود، توسط عده‌ای به اصطلاح معدنچی (miner) ایجاد می‌شود. معدنچی‌هایی که در یک شبکه غیرمتمرکز بر سر یافتن جواب یک مسئله یا الگوریتمی (Hash) پیچیده باهم به رقابت می‌پردازند. به سریع‌ترین استخراج کننده یک جایزه بر مبنای بیت‌کوین تعلق می‌گیرد. یک لب تاپ معمولی برای ساختن یک سکه حدودا به ۵ سال محاسبه احتیاج دارد.

 روند تشویقی جایزه‌ها از ابتدای به وجود آمدن  به این صورت است که، هر ۴ سال یک‌بار مبلغ  نصف می‌شود و این مکانیزم باعث می شود تا سال ۲۱۴۰ حجم بیت‌کوین‌ها، معادل ۲۱ میلیون ثابت بماند. نرم‌افزاری که بیت کوین تولید می‌کند طوری طراحی شده که تولید این پول را به‌مرور زمان کندتر می‌کند. به‌عبارتی با افزایش تعداد مشتری نمی‌توان بر سرعت تولید این واحد پول تأثیر گذاشت.

این سیاست عرضه بیت کوین نشان می‌دهد گسترش‌دهندگان بیت کوین به کنترل حجم نقدینگی معتقد و با انتشار قطره‌چکانی آن مانع از تورم بیت کوین در بازارهای پیش‌ رو می‌شوند.

 سال ۲۰۱۱ با نام «ساتوشی ناکاموتو» مقاله‌ای منتشر شد با این مضمون که «مشکل اصلی بانک‌های مرکزی سنتی با بیت‌کوین این است که از کاهش ارزش پول و گسترش آن در میان مردم می‌ترسند و ازاین‌رو بارها و بارها دچار ورشکستگی شده‌اند.»

به غیر از بیت‌کوین ارزهای دیجیتال گوناگونی وارد دنیای تجارت و پرداخت آنلاین شده است. ارزهایی همچون اتریوم (Ethereum)، ریپل (Ripple)، لایت کوین (Litecoin)، ون (Ven)، دش (Dash) و ده‌ها ارز دیگر. خبرها همچنین حاکی از این است که شرکت‌های بزرگ اینترنتی همچون فیسبوک نیز به دنبال تولید و عرضه ارز دیجیتال منحصر به فرد خود هستند. آنچه مشخص است با پیشرفت و گستردگی هر چه بیشتر استفاده از اینترنت در زندگی روزمره به همان میزان استفاده از ارزهای دیجیتال نیز محبوبیت خواهد یافت.

در همین زمینه: