کنگره آمریکا قانون «اجازه حمله به تروریست‌ها» را باطل کرد

دموکرات‌های آمریکایی از هفته‌ها پیش و با آغاز بالاگرفتن تنش‌ها بین تهران و واشنگتن نگران توسل رئیس‌جمهوری این کشور به قانون مربوط به «جنگ علیه ترور» در ۲۰۰۱ برای توجیه حمله به ایران بدون موافقت کنگره بودند. آنها توانستند این قانون را در مجلس نمایندگان کنگره آمریکا لغو کنند؛ اما بدون حمایت هیچ نماینده جمهوری‌خواهی.

مجلس نمایندگان کنگره ایالات متحده که در اختیار دموکرات‌ها قرار دارد، چهاشنبه ۱۹ ژوئن / ۲۹ خرداد قانون «اجازه استفاده از نیروی نظامی علیه تروریست‌ها» (AUMF) را باطل اعلام کرد. این مصوبه اما باید به تأیید سنای کنگره آمریکا برسد که در اختیار جمهوری‌خواهان است.

هیچ یک از جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان به لغو AUMF رأی ندادند.

اجازه استفاده از نیروی نظامی علیه تروریست‌ها سه روز پس از حمله ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به برج‌های دوقلوی سازمان تجارت جهانی در نیویورک تصویب شد.

جورج دبلیو بوش، باراک اوباما و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهورهای ایالات متحده در این ۱۸ سال همواره از این قانون برای حمله به القاعده و دیگر سازمان‌های مربوط به آن استفاده کرده‌اند.

پس از ٢٠٠١، این قانون توجیه‌کننده حملات آمریکا در سوریه و عراق علیه «گروه اسلامی» (داعش) بود. قانونگذاران آمریکایی هرگز نتوانسته‌اند با کنار گذاشتن اختلاف حزبی، جایگزینی برای آن بیابند. چهارشنبه نخستین بار بود که قانون‌گذاران آمریکایی بالاخره به لغو این قانون رأی دادند؛ قانونی که به گفته بسیاری از منتقدان آن توجیه‌گر «جنگ دائمی» و حمله‌های پرشمار پهپادی شده است که غیرنظامیان زیادی را نیز در یمن و افغانستان و پاکستان و برخی کشورهای آفریقایی به کام مرگ فرستاده‌اند.

بحث‌ها بین قانونگذاران آمریکایی و دولت آمریکا درباره استفاده از این قانون علیه ایران پس از قرارگرفتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمان‌های تروریستی ایالات متحده در آوریل سال جاری بالا گرفت. نمایندگان دموکرات و معدودی از جمهوری‌خواهان نزدیک به «تی پارتی» همچون رند پاول از چندین هفته قبل نسبت به احتمال سوءاستفاده دونالد ترامپ از قانون AUMF و آغاز جنگ نظامی علیه ایران ابراز نگرانی کرده بودند.

مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا ۱۵ آوریل پس از دیدار با «شماری ایرانی‌های مقیم دالاس» گفته بود که «ایالات متحده و پرزیدنت ترامپ قانونی عمل خواهند کرد. او درون محدوده‌های اقتدار خودش عمل خواهد کرد... قانون AUMF اختیارات وسیعی به او داده»؛ در پاسخ به خبرنگاری که پرسیده بود «آیا واقعاً حقوق‌دان‌ها در حال کار بر سر این مسأله هستند که ترامپ حق آغاز جنگ علیه ایران بر اساس AUMF را دارد یا خیر».

جلسات توجیهی کاخ سفید درباره تنش ایران و بالاگرفتن نگرانی دموکرات‌ها

در آخرین روز اردیبهشت سال جاری، سه مقام ارشد امنیتی ایالات متحده به کنگره رفتند تا درباره «تهدید ایران» جلسات توجیهی برگزار کنند. مایک پومپئو، جوزف دانفورد، ریاست ستاد مشترک ارتش و پاتریک شاناهان، سرپرست پیشین وزارت دفاع پس از خرابکاری در نفت‌کش‌ها در نزدیکی بندر فجیره امارات متحده، حمله پهپادی حوثی‌ها به عربستان و اصابت خمپاره به نزدیکی سفارت آمریکا در بغداد با تمام اعضای مجلس نمایندگان و سنا ۲۱ مه / ۳۱ اردیبهشت پشت درهای بسته نشست برگزار کردند.

همزمان با آن نشست‌ها بود که دموکرات‌ها زنگ خطر را جدی‌تر به صدا درآوردند: ترامپ در صدد دور زدن کنگره در صورت تصمیم به حمله به ایران است.

وب‌سایت روزنامه‌نگاری تحقیقی «اینترسپت» با برخی نامزدهای دموکرات در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ ایالات متحده درباره طرح کاخ سفید برای دورزدن کنگره در صورت حمله به ایران سخن گفت.

تولسی گبرد دموکرات از هاوایی، و سناتور الیزابت وارن از ماساچوست، و همچنین سخنگویان سناتور کوری بوکر از نیوجرسی، و کریستن جیلیبرند از نیویورک در مصاحبه با «اینترسپت» گفتند که اتکا به قانون تصویب شده در ۲۰۰۱ که مجوز استفاده از نیروی نظامی علیه عاملان حملات ۱۱ سپتامبر را می‌داد، برای اقدام به جنگ با ایران غیرقانونی است. آنها همچنین به شدت به اظهارات پومپئو در جلسات توجیهی ۲۱ مه تاختند.

کمیسیون تخصیص بودجه مجلس نمایندگان ایالات متحده کمی قبل از آغاز جلسات توجیهی یک ماده به قانون تخصیص بودجه دفاعی افزود که اختیارات داده‌شده به رئیس‌جمهوری در ٢٠٠١، برای آغاز جنگ را لغو کند.

پنج سناتور دموکرات شامل تیم کین، کاندیدای معاونت ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۱۶ از ویرجینیا، و دیک دُربین از ایلینویز این  متمم دو حزبی را به «قانون اختیارات دفاع ملی» (NDAA) الحاق کردند تا در بودجه ۲۰۲۰ ارائه هر گونه حمایت مالی برای انجام عملیات نظامی علیه ایران بدون موافقت کنگره منع شود. سناتور جمهوری‌خواه رند پاول هم در این مورد به دموکرات‌ها پیوست.

همین مصوبه چهارشنبه تصویب شد و به سنا رفت.

سنا چه خواهد کرد؟

نانسی پلوسی، سخنگوی مجلس نمایندگان و رهبر دموکرات‌ها چندین روز پیش گفته بود که بیش از یکصد مصوبه مجلس نمایندگان در سنای تحت کنترل جمهوری‌خواهان متوقف شده است و به آنها رسیدگی نمی شود.

اینکه تمام نمایندگان جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان با لغو AUMF مخالفت کردند، نشانه امیدوارکننده‌ای برای به سرانجام رسیدن این مصوبه نیست.

واشنگتن‌پست ۲۲ مه گزارش داده بود که اکثریت جمهوری‌خواهان نسبت به درخواست مجوز ترامپ از کنگره پیش از اقدام نظامی اصراری ندارند.

لیندسی گراهام، سناتور ارشد جمهوری‌خواه حتی گفته بود که هر اقدام نظامی بالقوه‌ای علیه جمهوری اسلامی ذیل «حق ذاتی برای دفاع از خود» قرار می‌گیرد.

جمهوری‌خواهان دیگری همچون سناتور تام کاتن از آرکانزا خواهان اقدام نظامی علیه ایران شده اند. مارکو روبیو، سناتور جمهوری‌خواه فلوریدا هم اشاره ضمنی به حمله ملکه اژدهاسوار «بازی تاج و تخت» و سوزاندن یک شهر در این سریال گفته بود: «اگر ایران حمله نکند، مسأله‌ای نخواهد بود. اگر ایران حمله کند، رئیس‌جمهوری با آنها “دراکاریس” برخورد خواهد کرد.» “دراکاریس” فرمان شخصیت سریال به اژدها برای فروریختن آتش بر سر آدم‌ها است.

آمریکا چگونه می‌خواهد با قانون ۲۰۰۱ حمله را توجیه کند؟

مایک پومپئو از هفته‌ها پیش در صدد اثبات رابطه جمهوری اسلامی و القاعده برای توجیه AMUF است.

نیویورک‌تایمز چهارشنبه ۱۹ ژوئن / ۲۹ خرداد نوشت که او و دیگر مقام‌های وزارت خارجه و پنتاگون به کنگره گفته‌اند که رابطه بین تهران و القاعده را می‌توانند اثبات کنند و «ایران برای القاعده پناهگاه فراهم کرده است».

جلسات توجیهی در این باره محرمانه باقی مانده‌اند.

اما الیسا سلوتکین، نماینده دموکرات میشیگان و تحلیل‌گر پیشین سیا و مقام پیشین پنتاگون دراین‌باره به نیویورک‌تایمز گفته است: «هر کئدام از ما که در حوزه امنیت ملی کار می‌کنیم، باید به هر گونه اظهار نظری درباره پیوندهای رهبران ارشد ایران و القاعده به راستی به چشم سوء ظن بنگریم».

ایران و القاعده در سال‌های اخیر همواره در جبهه‌های متضاد علیه یکدیگر جنگیده‌اند: چه در یمن، چه در سوریه. جمهوری اسلامی حتی به آمریکا برای حمله به طالبان و القاعده در افغانستان یاری رساند.

مقام‌های کنونی و پیشین دولت آمریکا به نیویورک‌تایمز گفته اند که هر گونه رابطه احتمالی بین ایران و القاعده صرفاً تحمل‌کردن هم در موارد خاص بوده و نه یک ائتلاف واقعی. به گفته آنها، هیچ مدرکی مبنی بر این وجود ندارد که ایران به القاعده اجازه استفاده از خاکش برای حمله به منافع آمریکا را داده باشد یا شبه‌نظامیان این گروه را در خاک خود پناه داده باشد.

«دیلی‌بیست» یک روز پس از جلسات توجیهی پومپئو در کنگره (۲۱ مه) در گزارشی این موضوع را تأیید کرد و  به نقل از منابع آگاه اعلام کرد که جامعه اطلاعاتی آمریکا شواهدی در مورد کمک القاعده به ایران در دست ندارد.

بنابراین جنگ‌طلبان کاخ سفید راه دشواری برای ساختن پرونده حقوقی جهت حمله به ایران خواهند داشت. هرچند تنش‌های اخیر بر سر برنامه هسته‌ای شاید توجیه دیگری برای آنها فراهم آورد.

در همین زمینه: