تهدید آنکارا به حمله نظامی در پایان مهلت ایجاد منطقه امن در شمال سوریه

ایجاد منطقه امن در شمال سوریه توسط آمریکا و ترکیه با مشکل مواجه شده است. ترکیه مهلت سه‌هفته‌ای برای آمریکا تعیین کرده بود اما این مهلت به پایان رسید. اکنون خطر مداخله نظامی یک‌جانبه آنکارا به شمال سوریه وجود دارد. آمریکا در این‌باره هشدار داده است.

به گزارش رویترز، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه هفته گذشته در سازمان ملل اعلام کرد که می‌خواهد منطقه امنی در امتداد ۴۸۰ کیلومتر مرز مشترک با سوریه ایجاد کند و به ۳۰ کیلومتر در داخل سوریه برسد. طبق برنامه ترکیه، نزدیک به دو میلیون پناهنده سوری با پشتیبانی جامعه جهانی در منطقه امن اسکان داده می‌شوند.

با اجرای این طرح شمار پناهندگان سوری که به‌دلیل جنگ هشت ساله سوریه در ترکیه پناه گرفته‌اند نصف می‌شود و شبه‌نظامیان کُرد یگان‌های مدافع  خلق در سوریه که آنکارا آن‌ها تروریست می‌داند و معتقد است که امنیت این کشور را تهدید می‌کنند، از کرانه مرزی دور می‌شوند.

گسترش حضور نظامی ترکیه در سوریه همچنین موجب افزایش وزن این کشور در میان قدرت‌هایی مانند آمریکا، روسیه و ایران خواهد شد که همگی به دنبال شکل دادن به آینده سیاسی سوریه هستند.

اما تأکید جدید ترکیه بر انتقال پناهندگان سوری، که براساس آن شمار زیادی از سوری‌های عرب سنی به سرزمین سنتی کردها منتقل خواهند شد، می‌تواند با مقاومت متحدان مخالفِ تغییر بافت جمعیتی در این منطقه روبه‌رو شود.

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا سال گذشته اعلام کرد که می‌خواهد دو هزار سرباز این کشور را که به نیروهای کُرد در مبارزه با گروه «دولت اسلامی» (داعش) کمک می‌کردند از سوریه خارج کند. پس از آن واشنگتن با ایجاد منطقه امن به‌عنوان راهی برای محافظت از هم‌پیمان‌های کُرد خود و رفع نگرانی‌های ترکیه در مرز مشترک، موافقت کرد.

اما نیروهای آمریکایی هنوز سوریه را ترک نکرده‌اند و واشنگتن و آنکارا تاکنون نتوانسته اند در مورد جزئیات ایجاد منطقه امن به توافق برسند. ترکیه آمریکا را متهم کرده که خود را کنار کشیده و هشدار داده است که امور را خود به دست خواهد گرفت.

دیپلمات‌ها، تحلیل‌گران و حزب جمهوری‌خواه خلق، اصلی‌ترین حزب اپوزیسیون در ترکیه، می‌گویند اردوغان وقتی روابط آنکارا با واشنگتن در معرض خطر قرار بگیرد، نمی‌خواهد ایالات متحده را با یک حمله نظامی در مقیاس بزرگ عصبانی کند.

با این حال، ترکیه پیش از این در سه سال گذشته دو حمله نظامی به شمال سوریه انجام داده و نیروهای خود را در منطقه تحت کنترل شورشیان ادلب مستقر کرده است. آنکارا اکنون می‌گوید مقدمات عملیات دیگری را کامل می‌کند.

شورای امنیت ملی ترکیه، متشکل از رهبران سیاسی و نظامی این کشور، دوشنبه ۸ مهر / ۳۰ سپتامبر پس از نشستی به ریاست رجب طیب اردوغان برای بررسی موضوع منطقه امن در شمال سوریه اعلام کرد که ترکیه بر تلاش‌های خود برای ایجاد منطقه امن خواهد افزود تا پناهندگان سوری هر چه زودتر بازگردند.

اردوغان همچنین به اتحادیه اروپا هشدار داده که ترکیه در صورت عدم دریافت بودجه بیشتر، می‌تواند دوباره «دروازه‌ها را به‌روی پناهجویان سوری باز کند». آنکارا در ازای بستن راه ورود پناهجویان سوری به اروپا در سال ۲۰۱۶ میلیاردها یورو از اتحادیه اروپا دریافت کرده است.

رئیس جمهوری ترکیه قبل از حضور در مجمع عمومی سازمان ملل گفته بود که در نیویورک با ترامپ و رهبران اروپا در مورد این طرح‌ها گفت‌وگو خواهد کرد اما ظاهراً هفته گذشته با دستان خالی به کشورش بازگشت.

او در هواپیما گفت: «ترکیه کشوری نیست که بتواند متوقف شود»، مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه نیز پیام او را تکرار کرد و با اشاره به یگان‌های مدافع خلق، گفت: «اگر ما نتوانیم راهی با ایالات متحده بیابیم، [خودمان] سازمان تروریستی را پاکسازی خواهیم کرد.»

نیروهای آمریکایی و ارتش ترکیه تاکنون در شمال شرقی سوریه چندین مأموریت هوایی مشترک و دو گشت زمینی انجام داده‌اند.

متحدان ناتو درباره عمق منطقه امن و این‌که چه کسی باید آن را کنترل کند اختلاف نظر دارند، در حالی که ایالات متحده حتی از نام بردن از «منطقه امن» خودداری می کند و به جای آن از «مکانیسم امنیتی» سخن می‌گوید.

آمریکا به ترکیه هشدار داده است که عملیات یک‌جانبه نظامی به سود امنیت هیچ کشوری نیست.

آنکارا می‌تواند نسبت به پیامدهای سیاسی در واشنگتن محتاط باشد، زیرا حمایت عمومی ترامپ از اردوغان در مقابل درخواست کنگره آمریکا برای تحریم‌های آنکارا به دلیل خرید سامانه دفاع موشکی اس- ۴۰۰ از روسیه قرار دارد.

چاووش‌اوغلو می‌گوید آنکارا به‌شکل مرحله‌ای پیش می‌رود؛ از گشت‌های مشترک گرفته تا «رفتن به داخل [سوریه] و پاکسازی تروریست‌ها» و سپس ایجاد امکانات برای نیروهای خود در داخل سوریه و به دنبال آن «اقدام بشردوستانه و بازگشت پناهندگان».

متحدان ترکیه هنوز پاسخ خود را اعلام نکرده‌اند، اما بعید است از چنین عملیاتی که مردم را صدها کیلومتر دور از خانه‌هایشان اسکان می‌دهد و بافت جمعیتی شمال شرق سوریه را هم تغییر می‌دهد، حمایت مالی کنند.

اردوغان که از شورشیان مخالف بشار اسد ، رئیس جمهوری سوریه پشتیبانی کرده است، با مخالفت روسیه و ایران، قدرتمندترین حامیان اسد، نیز روبه‌رو خواهد شد. روسیه به توافق‌نامه امنیتی ترکیه و سوریه در سال ۱۹۹۸ اشاره کرده و گفته است که اردوغان باید اختیارات دمشق در این منطقه را بپذیرد.

حزب جمهوری‌خواه خلق نیز خواهان دخالت دادن سوریه در این‌باره است. احمد اونال چویکُز، معاون دبیرکل حزب جمهوری‌خواه خلق و دیپلمات پیشین ترکیه به رویترز گفت: «قبل از هر چیز هر نوع منطقه‌ای که در خاک سوریه ایجاد شود، باید توسط مقامات سوریه کنترل شود. ما با اصرار از دولت خواسته‌ایم که با دمشق وارد گفت‌وگو شود.»

مهلت سه‌هفته‌ای تعیین‌شده از سوی اردوغان برای آمریکا به‌منظور ایجاد منطقه امن در شمال سوریه در پایان ماه سپتامبر به اتمام رسید.

در ترکیه ۳,۶ میلیون پناهنده سوری به‌سر می‌برد و این موضوع در حالی‌که اقتصاد ترکیه در حال تلاش برای برون‌رفت از رکود اقتصادی است، به مسئله‌ای سیاسی تبدیل شده است.

بیشتر بخوانید: