اجلاس مالزی و شکاف در میان کشورهای اسلامی

اجلاس کشورهای اسلامی در کوالالامپور اختلاف در میان این کشورها را بیشتر کرد. عربستان سعودی و سازمان همکاری اسلامی برگزاری این اجلاس را اقدامی در جهت تضعیف کشورهای مسلمان دانستند و در آن شرکت نکردند. نخست‌وزیر مالزی از برگزاری این اجلاس دفاع کرد و اردوغان از ناکارآمدی سازمان همکاری اسلامی تلویحاً انتقاد کرد. حسن روحانی با استفاده از این موقعیت در حالی‌که یک ماه بیشتر از کشتار مردم معترض در ایران نمی‌گذرد، حکومت ایران را به‌عنوان «تجربه موفق» در میان کشورهای اسلامی معرفی کرد و خواهان رهایی «جهان اسلام» از سلطه دلار شد.

سران ۲۰ کشور اسلامی از بامداد پنج‌شنبه ۲۸ آذر / ۱۹ دسامبر در کوالالامپور، پایتخت مالزی در یک اجلاس دو روزه گردهم آمده‌اند تا در باره مشکلات و چالش‌های کشورهای مسلمان با یکدیگر گفت‌وگو کنند.

به‌گزارش رویترز، ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر مالزی، به‌عنوان میزبان، از این اجلاس كه توسط عربستان سعودی بایکوت شده بود دفاع كرد و تلویحاً از تضعیف سازمان بزرگتر «همکاری اسلامی» انتقاد كرد.

اختلافات جهان اسلام در اجلاس کوالالامپور کاملاً مشهود بود زیرا تنها حدود ۲۰ کشور رهبران خود یا هیئت‌هایی را برای شرکت در این اجلاس اعزام ‌کردند، اگرچه همه ۵۷ عضو سازمان همکاری اسلامی دعوت شده بودند.

امتناع پادشاه سعودی از حضور در این اجلاس و کنار کشیدن دیرهنگام پاکستان از این رویداد، میزبان را ترغیب کرد که روابط حساس بین کشورهای اسلامی را آرام کند.

حسن روحانی رئیس جمهوری ایران، رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه و شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی امیر قطر از رهبران شرکت‌کننده در این اجلاس هستند.

«غلبه بر اسلام‌هراسی»

ماهاتیر در سخنان خود به‌مناسبت آغاز اجلاس کوالالامپور گفت این اجلاس برای درک این موضوع است که چرا اسلام، مسلمانان و کشورهایشان «در شرایط بحرانی و درمانده» هستند.

او گفت: «در این اجلاس درباره امور دینی صحبت نمی‌کنیم بلکه امور مسلمانان در جهان اسلام را بررسی می کنیم. می‌خواهیم درباره جنگ‌هایی سخن بگوییم که در منطقه ما رخ داده است و چه بسا به راه حل‌هایی برسیم که سبب رشد امت اسلام شود. ما احساس می‌کنیم که باید بر اسلام‌هراسی غلبه کنیم. باید راهی برای رفع کاستی‌ها و وابستگی خود به غیرمسلمانان پیدا کنیم تا از خود در برابر دشمنان اسلام محافظت کنیم.»

هنوز معلوم نیست که سران کشورهای اسلامی در این اجلاس چگونه با بحران‌های مهم ژئوپلیتیکی که در آن‌ها مسلمانان متضرر می‌شوند، برخورد خواهند کرد؛ از اختلافات قدیمی در خاورمیانه و کشمیر، تا درگیری‌ها در سوریه و یمن، تا گرفتاری‌های مسلمانان روهینگیا در میانمار، و آزار و اذیت مسلمانان اویغور در منطقه شین جیانگ چین.

ماهاتیر همچنین گفت این اجلاس که روز شنبه به پایان می‌رسد، باید به درک جهان اسلام از ظهور اسلام‌هراسی، افول تمدن اسلامی و اصلاحات در مدیریت مورد نیاز ملل مسلمان بپردازد.

«کم‌کاری جهان اسلام»

سخنان رجب طیب اردوغان لحن مشابهی داشت. او گفت: «ما این فرصت را خواهیم داشت تا آزادانه در مورد مسائل خود صحبت کنیم، از اسلام‌هراسی گرفته تا تروریسم، تفرقه، درگیری‌های داخلی که منطقه ما را ویران می‌کند، و درگیری‌های فرقه‌ای و قومی.»

ماهاتیر و اردوغان، هر دو از عملکرد گذشته سازمان همکاری اسلامی که به‌گفته آن‌ها اقدام جدی در حمایت از مسلمانان نکرده است، ناامید شده‌اند.

اردوغان بدون نام بردن از سازمان همکاری اسلامی بزرگترین مشکل جهان اسلام را عدم اجرای اقدامات لازم در جهت منافع آن‌ها دانست و گفت: «بزرگترین مشکلی که موجب شده تاکنون در جهان اسلام در زمینه حل مسئله فلسطین، استعمار منابع طبیعی‌مان و گسترش مذهب‌گرایی موفق نشویم این است که در مورد اجرای تصمیم و تدابیری که در نشست‌های جهان اسلام اتخاذ شده کم‌کاری داشته‌ایم.»

رئیس جمهوری ترکیه ضمن انتقاد از ساختار شورای امنیت سازمان ملل افزود: «عمر این نظام که سرنوشت ۱,۷ میلیارد جمعیت جهان اسلام را به دست پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سپرده به پایان رسیده است. هرقدر که به ما فشار بیاورند ما با صدای بلندتر فریاد خواهیم زد که دنیا از ۵ کشور بزرگتر است.»

سازمان همکاری اسلامی روز چهارشنبه از برگزاری اجلاس کشورهای اسلامی در مالزی انتقاد کرد و گفت برپایی چنین نشست‌هایی موجب «تضعیف اسلام» می‌شود.

يوسف العثيمين، دبیرکل سازمان همکاری اسلامی گفت: «برپایی اجلاس و نشست‌هایی خارج از چارچوب سازمان همکاری اسلامی، به‌ویژه دراین برهه از زمان که جهان شاهد مناقشات متعدد است به نفع امت اسلامی نیست.»

عربستان سعودی نیز اعلام کرد که این اجلاس مکان مناسبی برای طرح مشکلات مسلمانان جهان نیست. برخی از تحلیلگران بر این نظرند که عدم تمایل عربستان سعودی برای حضور در اجلاس کوالالامپور ناشی از ترس این کشور از انزوای دیپلماتیک به‌واسطه حضور رقبای منطقه‌ای از جمله ایران، قطر و ترکیه در آن است.

پاکستان نیز که قبلاً اعلام کرده بود در اجلاس کوالالامپور شرکت خواهد کرد از حضور در آن امتناع کرد. گفته می‌شود که عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان با فشار عربستان سعودی از شرکت در اجلاس منصرف شد.

فردوس عاشق اعوان، معاون ویژه اطلاع‌رسانی نخست‌وزیر پاکستان در اسلام‌آباد گفت: «پاکستان می‌خواهد بخشی از راه حل باشد و نه بخشی از مشکل.»

الگوی حکومت ایران برای جهان اسلام

حسن روحانی در سخنان خود بدون اشاره با اعتراضات گسترده اخیر در کشور، حکومت اسلامی در ایران را «تجربه موفق» در جهان اسلام دانست و گفت: «کشور من چهار دهه است که با انواع تهدیدها و دسیسه‌ها روبه‌رو بوده، اما از هر تهدید و چالشی، قوی‌تر و آبدیده‌تر، بیرون آمده است؛ آن گونه که امروز به‌عنوان الگوی ایستادگی و استقامت شناخته می‌شود.»

رئیس جمهوری ایران همچنین وضعیت کشور را چنین توصیف کرد: «امروز اقتصاد ایران به مرحله ثبات بازگشته و شاخص‌های اقتصادی رو به بهبود هستند، تا آن‌جا که در همین شرایط، اصلاحات اقتصادی در جریان است و بودجه جاری کشور اکنون کاملاً مستقل از نفت تدوین و به مجلس تقدیم شده است.»

مشکلات اقتصادی و سیاسی در ایران بر اثر ناکارآمدی حکومت، فساد مالی مسئولان و تحریم‌های آمریکا چنان گسترش یافته است که در آبان‌ماه گذشته با سه برابر شدن قیمت بنزین در بیش از ۱۰۰ شهر اعتراضات مردمی برپا شد و خیلی زود این اعتراضات به مخالفت با نظام تبدیل شد. نیروهای امنیتی با قطع اینترنت چند روز به سرکوب معترضان پرداختند. این سرکوب چنان شدید و بی‌سابقه بود که سازمان عفو بین‌الملل در آخرین گزارش خود آمار کشته‌شدگان را دست‌کم ۳۰۴ نفر اعلام کرد. مسئولان حکومتی خود از بازداشت هفت هزار نفر سخن گفته‌اند.

روحانی در سخنان خود با اشاره به تحریم‌های آمریکا علیه ایران، گفت: «جهان اسلام باید تدابیری برای رهایی خود از سلطه دلار و سیستم مالی آمریکا پیش‌بینی کند. واقعیت آن است که کشورهای اسلامی از نظر اقتصادی، مکمل یکدیگر هستند و ایجاد سازوکارهای خاصی برای همکاری‌های بانکی و مالی میان کشورهای اسلامی، استفاده از پول ملی در تجارت متقابل، عقد موافقتنامه‌های تجارت ترجیحی در جهان اسلام، سرمایه‌گذاری در زمینه‌های مختلف باید مورد کارشناسان اقتصادی جهان اسلام قرار گیرند.»

حسن روحانی پس از شرکت در اجلاس کوالالامپور در روزهای جمعه و شنبه به توکیو سفر خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: