ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمیشود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمیشود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب
روشنفکری دینی و مسئله‌ی فقر
<p><strong> </strong>اکبر گنجی − پروژه‌ی روشنفکری دینی هیچ توجهی به مسئله‌ی فقر و نابرابری‌های اقتصادی ساختاری ندارد. روشنفکران دینی اگر دیندارند، به حکم آیات و روایات باید در این خصوص سخن می‌گفتند. اگر لیبرال هستند، بزرگترین اندیشمندان لیبرال در این باره نظریه پردازی کرده‌اند. اگر مسئله‌ی آنها دموکراسی است، دموکراتیزه کردن جامعه و ساختار سیاسی ایجاب می‌کند که در این مورد دیدگاه روشنی اتخاذ کنند. اگر مدافع حقوق بشر هستند، فقر زدایی و تبعیض زدایی جزو حقوق بشر است.</p> <div dir="RTL"> <strong> </strong></div> <!--break--> <div dir="RTL"> فقر و فلاکت با حقوق مدنی و سیاسی ارتباط دارد. اگر چه دموکراسی محصول توازن قوا میان دولت (رژیم سیاسی) و جامعه‌ی مدنی است، اما شواهد و قرائن تاریخی نشان می‌دهد که دموکراسی‌های تثبیت شده متعلق به جوامع توسعه یافته و ثروتمند هستد. دموکراسی تثبیت شده با توسعه‌ی اقتصادی (حداقلی از درآمد سرانه‌ی ملی)، با سوادی و گسترش طبقه‌ی تحصیلکرده همبستگی بالایی دارد. فقرا و بی سوادها باید بکوشند تا زنده بمانند، آنان وقتی و فرصتی برای نیازهای سطح بالا ندارند<span dir="LTR">. </span>شکاف میان شمال و جنوب بسیار عمیق است. این تبعیض نه تنها اخلاقاً ناموجه است، که با حقوق بشر هم تعارض دارد.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> <b>نگاهی به شکاف شمال- جنوب</b></div> <div dir="RTL"> <b> </b></div> <div dir="RTL"> نگاهی گذرا به برخی شاخص‌ها عمق فاجعه را بر ملا می‌سازد:</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> از مجموع ۶ میلیارد و ۵۷۵ میلیون جمعیت جهان، ۸۳۰ میلیون نفر از سوء تغذیه سخت و طولانی مدت رنج می‌برند، یک میلیارد و صد میلیون نفر از دسترسی به آب سالم محرومند و دو میلیارد و شصد میلیون فاقد مراقبت‌های بهداشتی اولیه اند[<span>۱].</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> "از ۶ میلیارد نفر جمعیت دنیا حدود یک پنجم یا یک میلیارد و دویست میلیون نفر با درامد یک دلار یا کم تر زندگی می‌کنند و تقریباً نیمی از مردم جهان یا دو میلیارد و هشتصد میلیون نفر با درآمد روزانه کم تر از دو دلار زندگی می‌کنند...در ارقام ذکر شده تفاوت قدرت خرید لحاظ شده است...رقم واقعی[قدرت خرید آنها] ۳۲ سنت در روز ...در خود خط فقر است، یعنی حد بالای درآمد یک پنجم جمعیت جهان. متوسط درآمد این ۱,۲ میلیارد نفر حدود ۳۰ درصد کم تر است، که مساوی است با تقریباً ۲۳ سنت در روز"[<span>۲].</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> مجموع دارایی‌های سه نفر اول ثروتمندترین مردم جهان از مجموع تولید ناخالص ملی فقیرترین کشورهای توسعه نیافته، شامل بیش از ۶۰۰ میلیون نفر جمعیت، بیش تر است[<span>۳].</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> "طبق گزارش توسعه‌ی بشر در سال ۱۸۲۰ یک پنجم جمعیت جهان که در ثروتمندترین کشورها زندگی می‌کردند روی هم رفته درآمدشان سه برابر مجموع درآمد یک پنجم از جمعیت جهان بود که در فقیرترین کشورها زندگی می‌کردند. یک قرن بعد این نسبت به ۱۱ برابر افزایش یافته بود. در سال ۱۹۶۰ این نسبت به ۳۰ برابر، در ۱۹۹۰ به ۶۰ برابر، و در ۱۹۹۷ به ۷۴ برابر رسیده بود"[<span>۴]. </span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> آمارهای دیگری حاکی از این است که حدود دو میلیارد انسان از دسترسی به داروهای اساسی محرومند. و گزارش دیگری از سازمان ملل در سال ۱۹۹۸ نشان می‌دهد که حدود یک میلیارد نفر دارای سر پناه مناسبی نیستند و دو میلیارد انسان بی بهره از الکتریسیته اند[<span>۵].</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> حدود ۱۷۰ میلیون کودک در بین سن ۵ تا ۱۴ سالگی به کارهای طاقت فرسا و مخاطره انگیز واداشته شده‌اند که از بین آنها حدود ۹ میلیون نفر به نوعی بردگی (مانند کار اجباری بدون دستمزد، به عنوان سرباز در گروه‌های نظامی خشونت طلب و یا به فاحشه گری و پورنوگرافی) گرفته شده اند[<span>۶].</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> "هر ساله بیش از ده میلیون کودک زیر پنج سال به <b>علل قابل پیشگیری</b> تلف می‌شوند از جمله‌ی این علل می‌توان از سوء تغذیه، آب آلوده، و عدم دسترسی به حتی ابتدایی‌ترین مراقبت‌های بهداشتی نام برد"[<span>۷].</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> تقریباً یک سوم از آمار مرگ و میر در جهان، یعنی حدود ۱۸ میلیون نفر در سال، به علت فقر روی می‌دهد که به آسانی از طریق تأمین تغذیه بهتر، آب سالمتر، سیستم بهینه‌ی فاضلاب، واکسیناسیون و دیگر واقعیت‌های اولیه‌ی پزشکی قابل پیش گیری‌اند. سر جمع این تعداد نشان می‌دهد که بیست سال پس از پایان جنگ سرد حدود ۳۵۰ میلیون انسان در اثر فقر و گرسنگی جان باخته اند، یعنی به مراتب بیش از تمام کشته‌های جنگ ها، انقلاب‌ها و درگیری‌های قومی در قرن بیستم.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> این میزان مرگ و میر ناشی از فقر در حالی رخ می‌دهد که بشر هیچ گاه در تاریخ خود به اندازه‌ی امروز از توانایی علمی، تکنولوژیک و اقتصادی برای فائق آمدن بر فقر برخوردار نبوده است. کل مصرف سالانه‌ی ۲ میلیارد و ۷۳۵ میلیون نفر که زیر ۲ دلار زندگی می‌کنند (یعنی تقریباً ۴۲ درصد جمعیت کره‌ی زمین) حدود ۴۴۰ میلیارد دلار است و تمام کسری مالی آنها ۳۳۰ میلیارد دلار در سال است. جالب است که این کسری مالی تنها با یک درصد از درآمد ملی کشورهای ثروتمند (که در سال ۲۰۰۵ مبلغ ۳۵ هزار و صد و چهل و دو میلیارد دلار گزارش شده) قابل جبران است[<span>۸].</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> <b>حق زندگی انسانی به منزله‌ی حقوق بشر</b></div> <div dir="RTL"> <b> </b></div> <div dir="RTL"> بسیاری از مدافعان حقوق بشر براین باورند که نابرابری‌های جهانی ناشی از علل ساختاری است. فرایند جهانی سازی تعداد بی شماری از زنان را وارد بازار کار کرده و آنان را تحت استثمار شدیدی- همان امری که "<b>زنانه سازی فقر</b>" نامیده می‌شود- قرار داده است. همین فرایند رقبایی قدرتمند برای دولتها ساخته و به عنوان نمونه اینک از صد اقتصاد بزرگ دنیا ۴۹ درصد دولتها و ۵۱ درصد شرکتها هستند. کمپانی‌های بزرگ سرمایه داری نیز سرمایه‌های خود را به مناطقی سوق می‌دهند که نیروی کار به شدت ارزان (مانند چین و هند) در آن وجود دارد و رفتاری با آنان می‌کنند که به هیچ وجه در کشور خود نمی‌توانند با کارگران انجام دهند (جهانی سازی در عین حال از طریق انتقال سرمایه و تکنولوژی موجب توسعه‌ی اقتصادی مناطق توسعه نایافته شده است).</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> کوشش مدافعان حقوق بشر علیه فقر و فلاکت بی ثمر نبوده است. در ۱۹۸۶ مجمع عمومی سازمان ملل <b>اعلامیه‌ی حق توسعه</b> را به تصویب رساند و توسعه به عنوان یکی از حقوق بشر رسمیت یافت. با این حال، پرسش اساسی این بود: چه نهادی در برابر این <b>حق </b>وظیفه مند است؟ پاسخ روشن چنین بود: دولتها، <b>خصوصاً دولتهای ثروتمند</b> وظیفه دارند به کشورهای فقیر جهت توسعه‌ی اقتصادی کمک کنند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> برخی از نظریه پردازان <b>حق توسعه</b> را بسط ماده‌ی ۲۲ اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر به شمار آورده‌اند که مطابق آن:"هر کس حق دارد به وسیله‌ی مساعی ملی و همکاری بین المللی، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود را به دست آورد".</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> اگر چه این حق در سطح جهانی به رسمیت شناخته شده و دولتهای توسعه یافته ملکف شده‌اند تا در این زمینه وظایف خود را انجام دهند، اما دولت‌های استبدادی فاسد، که بر اکثر جوامع توسعه نایافته سیطره دارند، باید به عنوان مهمترین عامل داخلی فقر و فلاکت در نظر گرفته شوند. آنان به جای توسعه‌ی جامعه، ثروت مردم خود را غارت می‌کنند و بر شکاف طبقاتی داخلی می‌افزایند. در بهترین حالت شعار آنان این است: "<b>اول نان بعد آزادی</b>". به تعبیر دیگر، جامعه‌ی گرفتار فقر و عقب ماندگی نیازمند آزادی و دموکراسی نیست. با توجه به همین مدعا بود که اعلامیه‌ی وین- ۱۹۹۳- تأکید کرد که حقوق بشر "<b>جدایی ناپذیر</b>" و "<b>لازم و ملزوم یکدیگر</b>"‌اند. نمی‌توان به بهانه‌ی حق زندگی انسانی (رهایی از فقر و تأمین نیازهای اولیه) آزادی و دموکراسی را به تعلیق در آورد.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> <b>لیبرالیسم برابری‌خواه و مسئله‌ی فقر</b></div> <div dir="RTL"> <b> </b></div> <div dir="RTL"> پاره‌ای از فیلسوفان سیاسی معاصر متعلق به "لیبرالیسم برابری خواه" بر این باورند که از طریق اصلاحات حداقلی در ساختار نهادهای بین المللی مانند بانک جهانی ، سازمان تجارت جهانی و...و با توزیع تنها یک درصد از درآمد جهانی می‌توان بر فقر خانمان سوز غلبه یافت. اما اراده‌ی کشورهای قدرتمند با سوق دادن نهادهای موجود در جهتی مخالف، مانع تحقق چنین امری می‌شوند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> به طور کلی تحقیقات منتشر شده نشان می‌دهد که نابرابری درآمد مابین انسان‌ها به طور فزاینده ، رو به افزایش نهاده است. میزان نابرابری درآمد از ۹۸- ۱۹۸۸ از ۷۲,۷ به ۷۹,۹ درصد رشد کرده است. این میزان نابرابری در زمینه‌ی ثروت بیشتر قابل مشاهده است: حدود ۵۰ درصد از مردم تنها ۱,۱ درصد از ثروت برخوردارند و در حالی که ۱۰ درصد از افراد، ۸۵ درصد ثروت جهانی و یک درصد از افراد، ۳۹,۹ درصد ثروت را در اختیار دارند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> پاسخ کشورهای ثروتمند- مدعی حقوق بشر- به فقر خانمانسوز جهانی عمدتاً در لفاظی‌های بلیغ و وعده‌های سرخرمن خلاصه می‌شود. توماس پوگی- استاد دانشگاه کلمبیا- نشان می‌دهد که حتی وعده‌های دلفریب این دولت‌ها برای کاهش فقر و گرسنگی ، بسیار زیرکانه و به نفع منافع کم رنگ تقلیل یافته است[<span>۹].</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> دولت آمریکا اعلان می‌کند که:</div> <div dir="RTL"> "دست یابی به حق برخورداری از غذا یا هر حق اساسی که مانع گرسنگی شود، هدفی است که باید رفته رفته تحقق پیدا کند[اما نیل به این هدف] هیچ گونه مسئولیت یا تکلیف بین المللی را ایجاب نمی‌کند"[همان].</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> پیش فرضی که در ورای انکار تکلیف بین المللی نهفته است نشان می‌دهد که گویی تحقق جهانی حقوق بشر صرفاً متضمن تکلیف سلبی است به این معنا که تکلیف رژیم‌های دموکراتیک صرفاً این است که مانع دستیابی مردم جهان به حقوق بشر نباشند و نه این که آنها را در دستیابی به این حقوق از طریق مبارزه با عوامل تهدید کننده یاری دهند (در اینجا یک بام و دو هوایی بودن دولت آمریکا در برابر نقض جهانی حقوق بشر کاملاً آشکار است: آنها در برابر فقر خانمانسوز که باعث مرگ میلیونها انسان می‌شود فقط به تماشا نشسته‌اند و هیچ تکلیفی برای مهار هیولای فقر برای خود نمی‌شناسند).</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> پیش فرض مزبور با در نظر گرفتن این نکته که حقوق بشر مستلزم تکلیف اخلاقی ایجابی (مثبت) است کاملاً نقض و رد می‌شود (تکلیف ایجابی را نمی‌توان و نباید به تهاجم نظامی دائمی به کشورهای مختلف فروکاست، امری که به قول جیمی کارتر در شصت سال گذشته توسط دولت آمریکا صورت گرفته است).</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> شکی نیست که نابرابری‌های عمیق در جهان کنونی ریشه در روندهای تاریخی پیشین دارد که با بردگی، کشتارهای دست جمعی و استثمار همراه بوده است. اروپائیان مهاجر با فتح آمریکا، چند میلیون ساکن بومی آن را قتل عام کرده و به بردگی گرفتند. دولت‌های ثروتمند غربی می‌گویند که آنها مسئول گناه اجدادشان نیستند. اما آنها از تاریخ گناهان پیشینیانشان برخوردارند، میراث عظیم ثروت، قدرتی که مایه‌ی برتری و سلطه‌ی آنها بر جهان شده است، نتیجه‌ی اشغال و تصاحب نظامی گریانه‌ی سرزمین دیگران بوده است.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> توکویل و آرنت به خوبی توضیح داده‌اند که دموکراسی در آمریکا پا گرفت، برای این که آمریکا- برخلاف فرانسه- با مسئله فقر روبرو نبود، آنان بهشت خدادادی را فتح کرده بودند که امکان برابری را مهیا می‌کرد. اما انقلاب فرانسه با حل مسئله‌ی فقر دست به گریبان بود. توکویل در ۱۸۳۱ نوشت:"مزیت بزرگ آمریکاییها این است که به دموکراسی رسیدند بدون آن که مجبور به تحمل یک انقلاب دموکراتیک باشند...آنها <b>برابر زاده می‌شوند و نیازی ندارند برابر شوند</b>". آرنت هم با دو تخصیص این حکم کلی را نتیجه گرفت که: "پیروزی انقلاب در آمریکا و شکست آن در فرانسه به سبب <b>مشکل فقر</b> بود که بجز در آمریکا در همه‌ی نقاط دیگر دنیا وجود داشت"[<span>۱۰].</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> مسئله، فقط مسئله‌ی پیشینه‌ی تاریخی نیست. مسئله ساختار جهانی نابرابری آفرین است. مسئله، مسئولیت دولت‌های به شدت ثروتمند در برابر صدها میلیون انسان گرسنه است. دولت‌های ثروتمند- و عمدتاً دموکراتیک غربی- با تأیید و کوشش در جهت تحمیل نظم جهانی موجود، آگاهانه صدها میلیون نفر انسان را از <b>حق برخورداری</b> از "سطح زندگانی، شامل سلامتی و رفاه خود و خانواده از حیث خوراک، مسکن، مراقبت‌های طبی و خدمات لازم اجتماعی" (ماده‌ی ۲۵ اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر) محروم ساخته‌اند. اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر به صراحت اعلان می‌دارد که "هر کس حق دارد برقراری نظمی را بخواهد که از لحاظ اجتماعی و بین المللی حقوق و آزادیهایی را که در این اعلامیه ذکر گردیده است تأمین کند و آنها را به مورد عمل گذارد" (ماده‌ی ۲۸). نهادهای موجود بین المللی (و در واقع هنجارها و قواعد حاکم بر نظم جهانی موجود) نه تنها در این امتحان شکست خورده‌اند بلکه به دلایل پیشین به وخیم تر شدن فقر خانمانسوز جهانی کمک می‌کنند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> فیلسوفان سیاسی لیبرال برابری خواه مانند توماس پوگی، چارلز باینتر، دیوید میلر، دپرل مولندورنک، و... درباره‌ی فقر جهانی و نسبت آن با نقض حقوق بشر-علی رغم اختلافات در مبانی تئوریک آنها- بسیار سخن گفته‌اند. نظریه‌ی جان راولز درباره‌ی نظم و عدالت جهانی که در کتاب <b><i>قانون ملل</i></b> وی تحلیل شده است با اهم مدعیات این گروه از فیلسوفان هم خوانی کلی دارد. به طور کلی می‌توان گفت که جان راولز از منتقدان جدی نظم موجود جهانی- که صرفاً بر پایه‌ی منافع ملی کشورهای قدرتمند بنا شده- یعنی سنت فکری رآلیسم می‌باشد. او نظریه‌ی خویش را برپایه‌ی احترام متقابل ملت‌ها نسبت به حقوق، و سنت‌های فرهنگی متفاوت بنا می‌نهد. فیلسوفان و صاحبنظران لیبرالی مانند توماس نیگل، جوشوا کوهن (استاد دانشگاه استنفورد)، ساموئل فریمن، لیف ونر (استاد دانشگاه شفیلد انگلستان)، دیوید ریدی، کرست براون ، و...آثار فراوانی در دفاع از نظریه‌ی عدالت جهانی راولز به رشته‌ی تألیف در آورده‌اند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> پیتر سینگر نیز مدافع نظریه‌ی برابری راولز است. او- به عنوان یک آمریکایی- به شدت مواضع دولت‌های غربی- خصوصاً دولت آمریکا- را در امتناع از وظیفه‌ی فقر زدایی از جهان به نقد می‌کشد. سینگر نظریه‌ی کمک به محرومان جامعه‌ی خود را رد کرده و مدعای کمک به فقیرترین مردم جهان را موجه می‌سازد.او تولد در یک کشور خاص را کاملاً اتفاقی می‌داند که فقرا را از کمک محروم نمی‌سازد. سینگر می‌نویسد:</div> <div dir="RTL"> "اگر کشورهای توسعه یافته‌ی جهان را به ترتیب درصدی از تولید ناخالص ملی شان که صرف کمک برای توسعه[مناطق فقیر جهان] می‌کنند رده بندی کنیم، <b>آمریکا مطلقاً و بدون هیچ تردیدی مقام آخر را دارد</b>"[<span>۱۱].</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> سینگر با آمار و ارقام فراوان مدعای خود را تثبیت کرده و سپس می‌گوید:"حتی ذکر همین مبلغ ناچیز هم به منزله‌ی کمک آمریکا به فقیرترین مردم دنیا کاری مبالغه آمیز است، چرا که قسمت اعظم این کمک‌ها صرف تأمین اهداف سیاسی و راهبردی آمریکا می‌شود. بزرگ‌ترین دریافت کننده‌ی کمک‌های امریکا برای توسعه مصر است"[<span>۱۲]. سینگر می‌گوید:"کوتاهی آمریکا در پیوستن به جبهه‌ی جنگ علیه فقر <b>تنها</b> ناشی از جهل مردم آمریکا نیست، بلکه نقایص اخلاقی رهبران سیاسی آمریکا هم در این مورد موثر است"[۱۳].</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> <b>روشنفکری دینی و مسئله‌ی فقر و بینوایی</b></div> <div dir="RTL"> <b> </b></div> <div dir="RTL"> <b>یکم- نواندیشی پیش از انقلاب: </b>پروژه‌ی دین شناسانه‌ی نواندیشان دینی قبل از انقلاب کاملاً با مسأئل اقتصادی و فقر درگیر بود. آیت الله طالقانی کتاب <b><i>اسلام و مالکیت</i></b> را نوشت که یکی از کارهای او در این زمینه است. خطبه‌های <b><i>نهج البلاغه</i></b> در این خصوص بسیار مورد توجه او بود و دائماً- از جمله در نمازجمعه‌های ابتدای انقلاب- آنها را شرح می‌کرد.</div> <div dir="RTL"> مهدی بازرگان هم به مسائل اقتصادی- کار و بانک و طبقات و انفاق و چپ زدگی- توجه داشت و در این زمینه نظرورزی می‌کرد.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> بخشی از نوشته‌های مرتضی مطهری در این زمینه در کتاب‌های <b><i>نظری بر نظام اقتصادی اسلام</i></b>، <b><i>مسئله‌ی ربا</i></b> گرد آمده است. فصلی از کتاب <i>سیری در نهج البلاغه</i> را هم به ارزش عدالت اختصاص داد و به سنت علی بن ابی طالب استناد کرد و گفت:</div> <div dir="RTL"> "بعد از عثمان علی زمام امور را به دست گرفت. از آن حضرت خواستند كه عطف به ما سبق‏ نكند و كاری به گذشته نداشته باشد. كوشش خود را محدود كند به حوادثی كه‏ از اين به بعد در زمان خلافت خودش پيش می‏آيد، اما او جواب می‏داد كه :"الحق القديم لا يبطله شی‏ء" حق كهن به هيچ وجه باطل نمی‏شود. فرمود به خدا قسم اگر با آن اموال برای خود زن گرفته باشند و يا كنيزكان خريده باشند باز هم آن را به بيت المال‏ برمی‏گردانم"[<span>۱۴].</span></div> <div dir="RTL"> می گفت حضرت علی علاقه‌ای به حکومت نداشت، اسلام اجازه نمی‌دهد که جامعه به دو طبقه‌ی "پرخور ناراحت از پرخوری" و "گرسنه‌ی ناراحت‏ از گرسنگی" تقسیم شود، به همین دلیل خلافت را برعهده گرفت و گفت:</div> <div dir="RTL"> "لولا حضور الحاضر و قيام الحجه بوجود الناصر و ما اخذ الله علی‏ العلماء ان لا يقاروا علی كظه ظالم و لا سغب مظلوم لالقيت حبلها علی‏ غاربها و لسقيت آخرها بكاس اولها: اگر آن اجتماع عظيم نبود و اگر تمام شدن حجت و بسته شدن راه عذر بر من‏ نبود و اگر پيمان خدا از دانشمندان نبود كه در مقابل پرخوری ستمگر و گرسنگی ستمكش ساكت ننشينند و دست روی دست نگذارند ، همانا افسار خلافت را روی شانه‏اش می‏انداختم و مانند روز اول كنار می‏نشستم"[<span>۱۵].</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> اما علی شریعتی حدیث دیگری دارد. هیچ یک از نواندیشان دینی به اندازه‌ی او به اقتصاد نپرداخته است. نه تنها اسلام او، اسلام فقرا بود، که دشمن فقر بود و دائماً با استناد به احادیث می‌گفت فقر که آمد دین می‌رود. <b><i>جهت گیری طبقاتی اسلام</i></b> و <b><i>ابوذر</i></b> دو نوشته‌ی او در این زمینه‌اند. اما همه‌ی آثارش سرشار از سخن گفتن در این مورد است. بورژوازی را "طبقه‌ی کثیف متعفن پول پرست" به شمار می‌آورد[<span>۱۶]. می‌گفت:"بورژوا آدم بد و پستی است"[۱۷]. براین باور بود که:</span></div> <div dir="RTL"> "فقر اقتصادی، فقر سیاسی به وجود می‌آورد و بعد استعمار و وابستگی اقتصادی ایجاد می‌کند امروز کدام جامعه در دنیا هست که از لحاظ اقتصادی در سطح پایینی باشد، ولی وابسته نباشد"[<span>۱۸].</span></div> <div dir="RTL"> از ابوذر یک انقلابی سوسیالیست قرن بیستمی ساخت. در تمامی آثارش این سخن ابوذر را نقل می‌کرد که:"در شگفتم از کسی که نانی در خانه اش نمی‌یابد و آن گاه با شمشیر آخته بر همه‌ی <b>مردم نمی‌شورد</b>" [<span>۱۹].</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> در سال ۱۳۵۵ به مجاهدین خلق نوشت که حضرت علی:</div> <div dir="RTL"> "انقلابی تر از مارکس زندگی کرد و در برابر بهره کشان کینه ورزید و با محرومان چندان همدرد بود که فریاد زد:اگر قدرت را به دست آورد حقی را که اینان از مردم ربوده اند، اگر شیر شده و در پستان مادرانشان رفته باشد، یا مهر در کابین زنانشان، بیرون خواهم کشید، و پس خواهم گرفت...کسی که به میثم خرما فروش یار وفادارش تشر زد- وقتی که دید در طبق خرمایی که نهاده است، خرماهای خوب و خرماهای بد را دو توده کرده است-: <b>هان، چرا خلق خدا را این چنین تقسیم می‌کنی؟ </b>و نشست و با دست‌های خویش هر دو را در هم آمیخت و گفت: هر دو را به یک قیمت معدل بفروش. یعنی چه؟ یعنی نه تنها <b>به هرکس مطابق کارش</b>، نه تنها <b>تساوی در مالکیت برابر از تولید</b>، بلکه عالی‌ترین تصوری که از یک نظام اشتراکی داریم یعنی <b>تساوی در مصرف</b>"[<span>۲۰].</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> <b>دوم- نواندیشی دینی پس از انقلاب:</b> فقر و مسکنت در دین شناسی نواندیشان دینی پس از انقلاب جایی ندارد. آثار مصطفی ملکیان، عبدالکریم سروش و مجتهد شبستری فاقد مسائل اقتصادی و فقر است. گویی نه در متن مقدس (کتاب و سنت معتبر) در این خصوص سخنی وجود دارد که نیازمند تفسیر و تأویل است، نه جامعه‌ی ایران گرفتار مسئله‌ی فقر و تنگدستی است. آرش نراقی در مقاله‌ی "آیا نان و امنیت بر آزادی مقدم است" از تقدم آزادی بر نان دفاع کرده و مدعی است که مسئله‌ی فقر را از طریق بسط آزادی می‌توان حل کرد[<span>۲۱]، اما بقیه‌ی نواندیشان دینی مسئله‌ی فقر را نادیده گرفته‌اند.</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> اگر روایتی جدید و سازگار با مدرنیته از اسلام باید عرضه کرد، این خوانش نمی‌تواند آیات و روایات اقتصادی و ناظر به مسئله‌ی فقر و ثروت اندوزی را نادیده بگیرد. آن سخنان نیازمند تفسیر و تعبیرند:</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> و کسانی که زر و سیم می‌اندوزند و ان را در راه خدا خرج نمی‌کنند، ایشان را از عذابی دردناک خبر ده. آن روز که آن را در آتش جهنم تافته کنند و پیشانی و پهلو و پشت آنان را با آن داغ بگذارند[به آنان گویند] این همان است که برای خودتان اندوخته بودید، پس[طعم] اندوخته هایتان را بچشید (توبه، ۳۵-۳۴).</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> وای بر هر عیب جوی طعنه زن.همان که مالی گرد آورد و شماره اش کرد.پندارد که مالش او را جاودانه می‌سازد.حاشا، بی شبهه به کام درهم شکن انداخته شود. و تو چه دانی که درهم شکن چیست. آتش الهی فروزان. همان که بر دلها راه یابد. برایشان لایه لایه فروافتد. در ستون‌هایی بلابلند (همزه، ۹-۱).</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> هرگز به نیکی دست نیابید مگر آن که از آنچه دوست دارید ببخشید (آل عمران، ۹۲).</div> <div dir="RTL"> شیطان شما را از فقر می‌ترساند (بقره، ۲۶۸).</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> در اکثر موارد قرآن بعد از نماز بر زکات تأکید کرده است. "زکات فقط برای فقرا و بینوایان است (توبه، ۶۰). اطعام مسکین کفاره‌ی بسیاری از گناهان است.</div> <div dir="RTL"> پیامبر:"کاد الفقر أن یکون کفراً: نزدیک بود فقر به کفر بینجامد" (جامع الاخبار، ۱۰۹، فصل ۶۷، فی الفقراء).</div> <div dir="RTL"> پیامبر:"فقر موجب روسياهی انسان در دنيا و آخرت می‌شود".</div> <div dir="RTL"> پيامبر: "فقر سخت تر از كشته شدن است"</div> <div dir="RTL"> "من لا معاش له لا معاد له".</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> اگر مسائل و مشکلات واقعی جامعه‌ی ایران را باید حل و رفع کرد، فقر گسترده یکی از مهمترین مسائل و مشکلات ایران است که میلیون‌ها انسان (کودک و نوجوان و جوان و سالخورده) را به زیر خط فقر و خط مطلق فقر رانده است. در سال جاری اعلام شد که در سال ۱۳۸۹ خانوارهای شهری با درآمد ماهانه كمتر از ۹۴۶ هزار تومان و خانوارهای روستايی با درآمد ماهانه كمتر از ۵۸۰ هزار تومان زير خط فقر به حساب می‌آيند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> اگر مسئله فقط و فقط مسئله‌ی گذار به دموکراسی است، اولاً: دموکراسی با فقر گست
اکبر گنجی − پروژه‌ی روشنفکری دینی هیچ توجهی به مسئله‌ی فقر و نابرابری‌های اقتصادی ساختاری ندارد. روشنفکران دینی اگر دیندارند، به حکم آیات و روایات باید در این خصوص سخن می‌گفتند. اگر لیبرال هستند، بزرگترین اندیشمندان لیبرال در این باره نظریه پردازی کرده‌اند. اگر مسئله‌ی آنها دموکراسی است، دموکراتیزه کردن جامعه و ساختار سیاسی ایجاب میکند که در این مورد دیدگاه روشنی اتخاذ کنند. اگر مدافع حقوق بشر هستند، فقر زدایی و تبعیض زدایی جزو حقوق بشر است.
<p>با سلام . ****این روشنفکر دینی را از کجا در اورده ای؟! مگر ادم عاقل اعتقادات شخصی خود را برخ دیگران میکشد تا بشود روشنفکر ؟! . یا اگر کسی خوشفکر بود اصلا دنبال چنین خود نمائیهائی میرود؟. مگر کافر بی دین از مال خودش انفاق نمیکند؟ یا برای کمک به همنوع منتظر فتوای مجتهد اعلم از خدا بیخبر مینشیند؟! لطفا چند متر به اطراف خودت نگاه کن تا ببینی بسیار ادمیان فارغ از بهشت وجهنمی که روشنفکران دینی تبلیغ میکنند به خلق خدا خدمت میکنند بدون انکه انرا بحساب خدا بنویسند یا انتظار پاداش غیبی داشته باشند. باور بفرمائید منهم روزگاری از هورا کشان شما بودم ولی از روزی که باد ازادی به دماعت خورده از خودت بیخود شده ای***ولی بهر حال ما روشنفکر دینی نداریم! والسلام ومع الصلوات .</p>
کاربر مهمانreza
بقول زنده یاد دکتر سحابی؛ روشنفکر دینی یعنی کچل مو فرفری ؛ روسنفکر دینی نداریم و اساسا این اصطلاح بیمعنی است.
کاربر مهمان نادر
<p>**** من فقط گفتم (ما روشنفکر دینی نداریم) وکسییکه منورالفکر شد حساب دین را از دنیا جدا میکند. ادم روشنفکر چراغی میشود برای راه فردا واگر این مصیبت زده به که یکپایش غل وزنجیر دین را دارد وبا پای دیگرش لنگ میزند به احتمال به یقیین نه خود به مقصود میرسد ونه راهنمای خوبیست. این روشنفکران دینی هم خدا را میخواهند وهم خرما را !! که انهاخودشان ام الفساد هستند مثل خدا نیامرزیده جلال وجمع توده ایهای دهه چهل وپنجاه و واین شریعتی وجدیدا این****!! برادر ! اخوی ! و.......مگر عاقبت یک ادم عاقل را از یک سوراخ چند بار مارگزیده؟!***</p>
کاربر مهمان نادر
با سلام. کاربر مهمان محترم مورخ 06/12/1391 - ساعت 11:35 اولا از عکس العمل سریع شما هم در شگفتم وهم متشکر. دوما این ستاره ها که میبینید نشان از همان ستاره هائی دارند که خیل دانشجویان ما به ان افتخار میکنند!. سوما بنده حقیر چندین مدتیست با این به اصطلاح روشنفکران دینی مشکل دارم! از هر زمان که شروع میکنم بازهم بالاخره به ته قضیه میخورم که اصلا ادم دینی روشنفکر نمیشود ویا بالعکس !. به همین زیر نویسهای پهلوان اکبر خودمان نگاه کنید که برای حجت اورده اند از دکتر شریعتی که ارزو میکنم خداوند الرحمان والرحیم فقط نیم مثقالی از خرمن گناهان کبیره ایشان را ببخشاید ویا جلال اقا وخیل توده ایها که گاهی چنان مجتهد اعظم میشدند که علامه دهر هم جلوی پای انها لنگ میانداخت! ویا چنان روشنفکر مدرن میشدند که لنین را هم بشاگردی نمی گرفتند ! استاد محترم : از ما به شما وصیت! ادم اگر مالی چیزی داری برای رضای خودت بده !! واگر نداری؟! محبت کن و از جان بگذر که این ارزانترین مطاع است برای معامله.
کاربر مهمان
در بازار"اندیشه فروشی" اینگونه فراورده ها هم مخاطب ! ندارد و هم فروش ! حال اندیشمندان ایرانی پس از فراری دادن مغز نخبه خود از ایران باید در اندیشه امورات زندگی پر خرج در ممالک پیشرفته هم باشند و فراورده هایی که متقاضی بیشتری دارد را , که گاها اگر از دریافت جوایز بین المللی هم بی نصیب نماند , خوب هم می شود , ارایه دهند ... و آنگونه است که غم نان خود را با نخوردن غم نان اقشار ضعیف بدست آورده و میخورند ، اقشار ضعیفی که در این دهکده کوچک جهانی بوضوح دراثر ندانمکاریهای همان نخبه گان آفریده شده اند ...
کاربر مهمان
....و کسانی که زر و سیم می‌اندوزند و ان را در راه خدا خرج نمیکنند، ایشان را از عذابی دردناک خبر ده... از نظر قرآن زر و سیم باید برای جهاد و جنگ با کفار و تحمیل پرستش الله به آنها اصتفاده شود که معلوم است وقتی کار ملت همه اش جنگ ایدیولوژیکی با این و اون باشد و برای کمک به حکومت جهانی اسلام و امام زمام که او هم قرار است دو سوم مردم جهان را بکشد و در عین حال امکان غنیمت گرفتن و رسیدن به رفاه اقتصادی از طریق این جنگها امکان نداشته باشد ملت فقیر میشوند.
کاربر مهمان
اگر مشکل آقای گنجی این است که چرا روشنفکران دینی برخلاف مجتهدین دینی مثل خمینی و علی شریعتی و قرآن و مثل فیلسوفان خارجی از جمله کارل پوپر و مارکس و... بیشتر حرافی نمیکنند که بعدا در مقالات فلسفی و اقتصادی بشود از آنها نقل قول کرد مشکل بزرگی نیست. ایشان و هم عقیده هایشان میتوانند یک چند صد تایی مقاله در مورد مهم بودن عدالت از نظر روشنفکران دینی و اینکه باید عدالت اقتصادی انجام شود بنویسند که امت اسلامی علاوه بر نقل قولهایی از مجتهدین و علمای دین اسلام در مورد مال خر بودن اقتصاد چند تا فحاشی هم از روشنفکرانی دینی به آمریکا برای مسیول بودن در فقر مردم جهان بنویسند که دیگر کمبودی احساس نشود! چه فایده که ایشان و همفکرانشان در اساس اقتصاد اسلامی که فرهنگش در بین مسلمانان ریشه عمیق 1400 ساله دارد اشکالی نمی بینند. در ایران و بقیه کشورهای اسلامی حداقل میدانیم که این فرهنگ اقتصاد اسلامی است که باعث فقر است و هر وقت که اسلام ناب محمدی قدرت را در دست دارد فقر هم بیشتر میشود. اقتصاد اسلامی دز رمان حضرت محمد این بوده که ایشان و پیروانشان به قبایل دیگر حمله کرده و مردان را میکشتند و آنها را چپاول میکردند و زنان را هم به اسیری میفروختند و به این طریق چرخ اقتصاد میچرخید و بعدها هم که دیدیم مثلا در زمان حضرت عمر این فرهنگ اقتصادی از طریق جنگ افروی و حمله واشغالگری در کشورهای دیگر هم به اقتصاد رونق میداد. حالا اگر بنیاد گزار دین اسلام نظرش در مورد اقتصاداین بوده تا وقتی که کسی بیاید واساس دین وفرهنگ امت اسلام را که بر چپاولکری استوار است نقد نکند و عوض نکند هزاران نقل قول از قرآن و حضرت علی و امام خمینی فقط حرف بیخود است. آن وقتیها به ملل دیگر حمله میکردند حال که دستشان به دیگران نمیرسد همدیگر را چپاول میکنند.
ایراندوست
نکته مهمی در این مقاله اشاره شده ولی در مجموع ،نقش نواندیش دینی در ایران کمی مبالغه آمیز در جامعه روشنفکری ایرانیان پرده برداری میشود، ملاط و کیفیتی در میان این نواندیشان تا دیروز حکومتی و امروزه منتقد وجود ندارد و این مقاله اشاراتی تنها به یکی از این کمبودها داشته و آنهم کسری تامل و تفحص در مقوله فقر از طرف این جماعت دینی است. مسائلی چون اقتصاد ملی،نقش زنان در جامعه، آموزش در یک سیستم نواندیش اسلامی، حدود و مرزهای آزادی اجتماعی در این ترجمان نوین اسلامی، چگونگی ساختار سیاسی و برخورد با اپوزیسیون سکولار یا چپ در یک رژیم دمکراتیک ؟ اسلامی و...هنوز حتا به فکر آنها خطور نکرده و در بلبشوی مظلوم گرائی و یا حسین میر حسین به هستی کاذب خود در یک مقیاس خرد ادامه میدهند.از طرف دیگر در کشوری که میلیونها حقوق بگیر حزب الهی حکومت با میلیاردها تومن از جیب ملت ایران به حفاظت و پاسداری از این نظام مشغولند و روز و شب در یک پروپاگاندای اسلامی از نوع فاشیستی آن و با رهبری ظفرمند و هدفمندی چون حجت الاسلام خامنه‌ای "آقا" شستشوی مغزی میشوند، نیروهای سکولار و آزادیخواه که اکثریت جامعه روشنفکری را شامل میشوند، چگونه میتوانند روشنگری و افشاگری از نظام ج.ا. را در جامعه ایرانی به پیش ببرند ؟ سوال انتقادی از ما در اینجاست که چرا سکولارها از بازبینی تاریخ اسلام و اتفاقات حقیقی در صدر اسلام، که مهر جعل و تحریف از دیرباز به آن زده شده را تحقیق و انتشار نمیدهند ؟ زیرا پژوهش در تاریخ اسلام، گذاشتن سنگ قبر به روی آن برای آینده بشریت هم هست! یا پرسشی از هر دو طرف سکولار یا دینجوی ایرانی اینست که چه نقشی اسلام، در این ۱۴۰۰ سال فرصت تاریخی، در پیشرفت یا پسرفت زمینی یا آسمانی پیروان خود، داشته است ؟ و ...
کاربر مهمان
جناب نادر به جای تندی و پرخاش که زمانه مجبور به حذف آنها شود شما هم به اندازه گنجی حق دارید که تحلیلتان را بنویسید و بیان کنید نیازی به خشونت نوشتاری هم نیست. از هر کس هم در خصوص موضوعی مطلب نوشت نمیتوان طلبکار بود که چرا در مورد چیز دیگری ننوشتی. اگر بحث شما این است که کسانی وجود ندارند که علاوه بر باور دینی به لزوم رعایت حقوق دیگران و اصول اولیه دموکراسی و حقوق بشر اعتقاد دارند من فکر میکنم در اشتباه هستید.
کاربر مهمان
دین مقوله ای فیزیکی یا شیمیایی یا بیولوژیکی نیست که مبتنی بر قوانین طبیعی قابل بررسی باشد. دین مجموعه نقل قولهایی است که توسط دینداری سازمان یافته و عمدتا توسط روحانیون بصورت منسجم و سازمان یافته و با برنامه ریزی منتقل شده است. روشنفکر دینی در حالیکه تمامی آموزه های دینی اش را مدیون همین نهاد سازمان یافته است و تمامی اطلاعات مربوطه را از همانها گرفته است دست به شیطنت عجیبی می زند و سعی می کند از میان آن نقل قولها انچه را که "به صلاح" است انتخاب کند و بقیه را کاذب بنامد.. به نظر نمی رسد ایشان حق چنین گزینشی را اصولا داشته باشند. چیزی بنام روشنفکر دینی نمی تواند وجود داشته باشد.
نوشین
این گوی و این میدان. شما اینکار را بکنید. اینکه دلخوری ندارد. بعلاوه در تمامی غرب هر متفکری سوژه خاصی را کندو کاو میکند و به آن حساسیت دارد نه همه ی سوژ ه ها. متفکرین مذهبی مدرن هم حساسیت های خودشان را داشتند که در پرداختن به سوژه های بخصوصی جمع میشد. نمیشود توقع داشت به همه چیز توجه کرده و در موردش مطلب نوشته باشند. حساسیت عمده شما اگر به فقر است، خب در این مورد کار کنید. البته لطفاً مطالبتان را از رفرانس ها و ارجاعات پر نکنید بلکه صاف و پوست کنده نظر خودتان را بنویسید و راه حل ارائه دهید
پویان
<p>مسیر حرکت آقای گنجی ، از **** بسوی نواندیشی دینی ، نسبتا درست بوده ****د . به هر حال حرکت ایشان و سایر همفکرانشان در به چالش کشیدن باور ها و سنن و دستیابی به جامعه ی بازتر ، مثبت است و به لحاظ نزدیکی این گروه از نواندیشان دینی به باورهای بخش بزرگی از مردم و نقش میانه ای که بین مردم و روشنفکری پیشرو ایفا می کنند ، در زمره ی تاثیرگذارترین گروه ها قرار دارند.</p>
نظرها
کاربر مهمان نادر
<p>با سلام . ****این روشنفکر دینی را از کجا در اورده ای؟! مگر ادم عاقل اعتقادات شخصی خود را برخ دیگران میکشد تا بشود روشنفکر ؟! . یا اگر کسی خوشفکر بود اصلا دنبال چنین خود نمائیهائی میرود؟. مگر کافر بی دین از مال خودش انفاق نمیکند؟ یا برای کمک به همنوع منتظر فتوای مجتهد اعلم از خدا بیخبر مینشیند؟! لطفا چند متر به اطراف خودت نگاه کن تا ببینی بسیار ادمیان فارغ از بهشت وجهنمی که روشنفکران دینی تبلیغ میکنند به خلق خدا خدمت میکنند بدون انکه انرا بحساب خدا بنویسند یا انتظار پاداش غیبی داشته باشند. باور بفرمائید منهم روزگاری از هورا کشان شما بودم ولی از روزی که باد ازادی به دماعت خورده از خودت بیخود شده ای***ولی بهر حال ما روشنفکر دینی نداریم! والسلام ومع الصلوات .</p>
کاربر مهمانreza
بقول زنده یاد دکتر سحابی؛ روشنفکر دینی یعنی کچل مو فرفری ؛ روسنفکر دینی نداریم و اساسا این اصطلاح بیمعنی است.
کاربر مهمان نادر
<p>**** من فقط گفتم (ما روشنفکر دینی نداریم) وکسییکه منورالفکر شد حساب دین را از دنیا جدا میکند. ادم روشنفکر چراغی میشود برای راه فردا واگر این مصیبت زده به که یکپایش غل وزنجیر دین را دارد وبا پای دیگرش لنگ میزند به احتمال به یقیین نه خود به مقصود میرسد ونه راهنمای خوبیست. این روشنفکران دینی هم خدا را میخواهند وهم خرما را !! که انهاخودشان ام الفساد هستند مثل خدا نیامرزیده جلال وجمع توده ایهای دهه چهل وپنجاه و واین شریعتی وجدیدا این****!! برادر ! اخوی ! و.......مگر عاقبت یک ادم عاقل را از یک سوراخ چند بار مارگزیده؟!***</p>
کاربر مهمان نادر
با سلام. کاربر مهمان محترم مورخ 06/12/1391 - ساعت 11:35 اولا از عکس العمل سریع شما هم در شگفتم وهم متشکر. دوما این ستاره ها که میبینید نشان از همان ستاره هائی دارند که خیل دانشجویان ما به ان افتخار میکنند!. سوما بنده حقیر چندین مدتیست با این به اصطلاح روشنفکران دینی مشکل دارم! از هر زمان که شروع میکنم بازهم بالاخره به ته قضیه میخورم که اصلا ادم دینی روشنفکر نمیشود ویا بالعکس !. به همین زیر نویسهای پهلوان اکبر خودمان نگاه کنید که برای حجت اورده اند از دکتر شریعتی که ارزو میکنم خداوند الرحمان والرحیم فقط نیم مثقالی از خرمن گناهان کبیره ایشان را ببخشاید ویا جلال اقا وخیل توده ایها که گاهی چنان مجتهد اعظم میشدند که علامه دهر هم جلوی پای انها لنگ میانداخت! ویا چنان روشنفکر مدرن میشدند که لنین را هم بشاگردی نمی گرفتند ! استاد محترم : از ما به شما وصیت! ادم اگر مالی چیزی داری برای رضای خودت بده !! واگر نداری؟! محبت کن و از جان بگذر که این ارزانترین مطاع است برای معامله.
کاربر مهمان
در بازار"اندیشه فروشی" اینگونه فراورده ها هم مخاطب ! ندارد و هم فروش ! حال اندیشمندان ایرانی پس از فراری دادن مغز نخبه خود از ایران باید در اندیشه امورات زندگی پر خرج در ممالک پیشرفته هم باشند و فراورده هایی که متقاضی بیشتری دارد را , که گاها اگر از دریافت جوایز بین المللی هم بی نصیب نماند , خوب هم می شود , ارایه دهند ... و آنگونه است که غم نان خود را با نخوردن غم نان اقشار ضعیف بدست آورده و میخورند ، اقشار ضعیفی که در این دهکده کوچک جهانی بوضوح دراثر ندانمکاریهای همان نخبه گان آفریده شده اند ...
کاربر مهمان
....و کسانی که زر و سیم می‌اندوزند و ان را در راه خدا خرج نمیکنند، ایشان را از عذابی دردناک خبر ده... از نظر قرآن زر و سیم باید برای جهاد و جنگ با کفار و تحمیل پرستش الله به آنها اصتفاده شود که معلوم است وقتی کار ملت همه اش جنگ ایدیولوژیکی با این و اون باشد و برای کمک به حکومت جهانی اسلام و امام زمام که او هم قرار است دو سوم مردم جهان را بکشد و در عین حال امکان غنیمت گرفتن و رسیدن به رفاه اقتصادی از طریق این جنگها امکان نداشته باشد ملت فقیر میشوند.
کاربر مهمان
اگر مشکل آقای گنجی این است که چرا روشنفکران دینی برخلاف مجتهدین دینی مثل خمینی و علی شریعتی و قرآن و مثل فیلسوفان خارجی از جمله کارل پوپر و مارکس و... بیشتر حرافی نمیکنند که بعدا در مقالات فلسفی و اقتصادی بشود از آنها نقل قول کرد مشکل بزرگی نیست. ایشان و هم عقیده هایشان میتوانند یک چند صد تایی مقاله در مورد مهم بودن عدالت از نظر روشنفکران دینی و اینکه باید عدالت اقتصادی انجام شود بنویسند که امت اسلامی علاوه بر نقل قولهایی از مجتهدین و علمای دین اسلام در مورد مال خر بودن اقتصاد چند تا فحاشی هم از روشنفکرانی دینی به آمریکا برای مسیول بودن در فقر مردم جهان بنویسند که دیگر کمبودی احساس نشود! چه فایده که ایشان و همفکرانشان در اساس اقتصاد اسلامی که فرهنگش در بین مسلمانان ریشه عمیق 1400 ساله دارد اشکالی نمی بینند. در ایران و بقیه کشورهای اسلامی حداقل میدانیم که این فرهنگ اقتصاد اسلامی است که باعث فقر است و هر وقت که اسلام ناب محمدی قدرت را در دست دارد فقر هم بیشتر میشود. اقتصاد اسلامی دز رمان حضرت محمد این بوده که ایشان و پیروانشان به قبایل دیگر حمله کرده و مردان را میکشتند و آنها را چپاول میکردند و زنان را هم به اسیری میفروختند و به این طریق چرخ اقتصاد میچرخید و بعدها هم که دیدیم مثلا در زمان حضرت عمر این فرهنگ اقتصادی از طریق جنگ افروی و حمله واشغالگری در کشورهای دیگر هم به اقتصاد رونق میداد. حالا اگر بنیاد گزار دین اسلام نظرش در مورد اقتصاداین بوده تا وقتی که کسی بیاید واساس دین وفرهنگ امت اسلام را که بر چپاولکری استوار است نقد نکند و عوض نکند هزاران نقل قول از قرآن و حضرت علی و امام خمینی فقط حرف بیخود است. آن وقتیها به ملل دیگر حمله میکردند حال که دستشان به دیگران نمیرسد همدیگر را چپاول میکنند.
ایراندوست
نکته مهمی در این مقاله اشاره شده ولی در مجموع ،نقش نواندیش دینی در ایران کمی مبالغه آمیز در جامعه روشنفکری ایرانیان پرده برداری میشود، ملاط و کیفیتی در میان این نواندیشان تا دیروز حکومتی و امروزه منتقد وجود ندارد و این مقاله اشاراتی تنها به یکی از این کمبودها داشته و آنهم کسری تامل و تفحص در مقوله فقر از طرف این جماعت دینی است. مسائلی چون اقتصاد ملی،نقش زنان در جامعه، آموزش در یک سیستم نواندیش اسلامی، حدود و مرزهای آزادی اجتماعی در این ترجمان نوین اسلامی، چگونگی ساختار سیاسی و برخورد با اپوزیسیون سکولار یا چپ در یک رژیم دمکراتیک ؟ اسلامی و...هنوز حتا به فکر آنها خطور نکرده و در بلبشوی مظلوم گرائی و یا حسین میر حسین به هستی کاذب خود در یک مقیاس خرد ادامه میدهند.از طرف دیگر در کشوری که میلیونها حقوق بگیر حزب الهی حکومت با میلیاردها تومن از جیب ملت ایران به حفاظت و پاسداری از این نظام مشغولند و روز و شب در یک پروپاگاندای اسلامی از نوع فاشیستی آن و با رهبری ظفرمند و هدفمندی چون حجت الاسلام خامنه‌ای "آقا" شستشوی مغزی میشوند، نیروهای سکولار و آزادیخواه که اکثریت جامعه روشنفکری را شامل میشوند، چگونه میتوانند روشنگری و افشاگری از نظام ج.ا. را در جامعه ایرانی به پیش ببرند ؟ سوال انتقادی از ما در اینجاست که چرا سکولارها از بازبینی تاریخ اسلام و اتفاقات حقیقی در صدر اسلام، که مهر جعل و تحریف از دیرباز به آن زده شده را تحقیق و انتشار نمیدهند ؟ زیرا پژوهش در تاریخ اسلام، گذاشتن سنگ قبر به روی آن برای آینده بشریت هم هست! یا پرسشی از هر دو طرف سکولار یا دینجوی ایرانی اینست که چه نقشی اسلام، در این ۱۴۰۰ سال فرصت تاریخی، در پیشرفت یا پسرفت زمینی یا آسمانی پیروان خود، داشته است ؟ و ...
کاربر مهمان
جناب نادر به جای تندی و پرخاش که زمانه مجبور به حذف آنها شود شما هم به اندازه گنجی حق دارید که تحلیلتان را بنویسید و بیان کنید نیازی به خشونت نوشتاری هم نیست. از هر کس هم در خصوص موضوعی مطلب نوشت نمیتوان طلبکار بود که چرا در مورد چیز دیگری ننوشتی. اگر بحث شما این است که کسانی وجود ندارند که علاوه بر باور دینی به لزوم رعایت حقوق دیگران و اصول اولیه دموکراسی و حقوق بشر اعتقاد دارند من فکر میکنم در اشتباه هستید.
کاربر مهمان
دین مقوله ای فیزیکی یا شیمیایی یا بیولوژیکی نیست که مبتنی بر قوانین طبیعی قابل بررسی باشد. دین مجموعه نقل قولهایی است که توسط دینداری سازمان یافته و عمدتا توسط روحانیون بصورت منسجم و سازمان یافته و با برنامه ریزی منتقل شده است. روشنفکر دینی در حالیکه تمامی آموزه های دینی اش را مدیون همین نهاد سازمان یافته است و تمامی اطلاعات مربوطه را از همانها گرفته است دست به شیطنت عجیبی می زند و سعی می کند از میان آن نقل قولها انچه را که "به صلاح" است انتخاب کند و بقیه را کاذب بنامد.. به نظر نمی رسد ایشان حق چنین گزینشی را اصولا داشته باشند. چیزی بنام روشنفکر دینی نمی تواند وجود داشته باشد.
نوشین
این گوی و این میدان. شما اینکار را بکنید. اینکه دلخوری ندارد. بعلاوه در تمامی غرب هر متفکری سوژه خاصی را کندو کاو میکند و به آن حساسیت دارد نه همه ی سوژ ه ها. متفکرین مذهبی مدرن هم حساسیت های خودشان را داشتند که در پرداختن به سوژه های بخصوصی جمع میشد. نمیشود توقع داشت به همه چیز توجه کرده و در موردش مطلب نوشته باشند. حساسیت عمده شما اگر به فقر است، خب در این مورد کار کنید. البته لطفاً مطالبتان را از رفرانس ها و ارجاعات پر نکنید بلکه صاف و پوست کنده نظر خودتان را بنویسید و راه حل ارائه دهید
پویان
<p>مسیر حرکت آقای گنجی ، از **** بسوی نواندیشی دینی ، نسبتا درست بوده ****د . به هر حال حرکت ایشان و سایر همفکرانشان در به چالش کشیدن باور ها و سنن و دستیابی به جامعه ی بازتر ، مثبت است و به لحاظ نزدیکی این گروه از نواندیشان دینی به باورهای بخش بزرگی از مردم و نقش میانه ای که بین مردم و روشنفکری پیشرو ایفا می کنند ، در زمره ی تاثیرگذارترین گروه ها قرار دارند.</p>