واکنش‌ها و رایزنی‌ها درباره آخرین گام ایران برای توقف برجام

در پی توقف محدودیت‌های هسته‌ای در پنجمین و آخرین گام ایران در کاهش تعهداتش در برجام، دونالد ترامپ در پیام کوتاهی اعلام کرد که ایران به سلاح‌ هسته‌ای دست نخواهد یافت. مسکو از ایران حمایت کرد و گفت گام پنجم ایران در جهت کاهش تعهد به توافق هسته‌ای اقدامی تهدیدآمیز نیست. پوتین و مرکل قرار است در مورد ایران در مسکو گفت‌وگو کنند.

دولت ایران شامگاه یکشنبه ۱۵ دی / ۵ ژانویه اعلام کرد که در گام پنجم کاهش تعهدات برجامی خود، آخرین مورد از محدودیت‌های عملیاتی خود در برجام، یعنی «محدودیت در تعداد سانتریفیوژها» را کنار می‌گذارد. بدین ترتیب برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی دیگر با هیچ محدودیتی در زمینه عملیاتی از جمله ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده، و تحقیق و توسعه، روبه‌رو نیست و از این پس «برنامه هسته‌ای ایران صرفاً بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت».

این اعلام دولت جمهوری اسلامی با واکنش‌های جهانی روبه‌رو شد. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا دوشنبه ۱۶ دی / ۶ ژانویه در صفحه توئیتر خود کوتاه نوشت: «ایران دیگر هرگز به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت!»

در مقابل، وزارت خارجه روسیه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که گام پنجم ایران در جهت کاهش تعهدات برجامی اقدامی تهدیدآمیز نیست.

مسکو گفت تصمیم ایران برای کنار گذاشتن محدودیت‌های باقی‌مانده در زمینه غنی‌سازی اورانیوم، تهدیدی در زمینه منع اشاعه ایجاد نمی‌کند.

روسیه همچنین تأکید کرد که همچنان به‌طور کامل به توافق هسته‌ای و اهداف آن پایبند است و برای کار بر روی آن آمادگی دارد.

در بیانیه وزارت خارجه روسیه آمده است: «چیرگی بر چالش‌های پیش روی جامعه جهانی در زمینه اجرای برجام، نیازمند اراده سیاسی و پاسخ جمعی قدرتمند، به‌ویژه از سوی اعضای توافق هسته‌ای است.»

مسکو در ادامه اشاره کرده است که در صورت رفع چالش‌های به‌وجود آمده ناشی از تحریم‌های آمریکا، ایران می‌تواند اجرای برجام را از سر بگیرد.

روسیه همچنین از حمله هوایی آمریکا که منجر به کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس شد، چند بار انتقاد کرده است. کنستانتین کوساچف، رئیس کمیته روابط خارجی سنای روسیه، جمعه در صفحه فیس‌بوک خود نوشت: «آخرین امیدها برای حل مشکل برنامه هسته‌ای ایران "بمباران" شد.»

سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه روز دوشنبه در یک تماس تلفنی با محمد باقری، رئیس ستاد نیروهای مسلح ایران درباره قتل قاسم سلیمانی صحبت کرد، وزارت دفاع روسیه به خبرنگاران گفت.

به گزارش اینترفاکس، این وزارت دفاع روسیه در بیانیه‌ای گفته است این مکالمه تلفنی درباره «اقدامات عملی برای جلوگیری از افزایش تنش‌ها در منطقه» بوده است.

در همین حال، به دعوت ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان شنبه آینده برای بحث در مورد تشدید تنش‌ها در خاورمیانه عازم مسکو خواهد شد. هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان در این سفر با مرکل همراه خواهد بود. ماس روز دوشنبه در واکنش به گام پنجم کاهش تعهدات برجامی ایران هشدار داد که «تصمیم ایران برای غنی‌سازی می‌تواند به پایان توافق هسته‌ای منجر شود‎».

ماس در گفت‌وگو با شبکه رادیویی آلمان درباره تصویب طرحی در پارلمان عراق مبنی بر خروج نیروهای خارجی از عراق و تهدید بغداد به تحریم‌های شدید از سوی ترامپ، گفت: «تهدید راه اشتباهی برای متقاعد کردن دولت عراق برای ادامه همکاری است».

مسکو بی‌سروصدا از مرگ قاسم سلیمانی سود برده، و قیمت نفت بیشتر شده است. در روز دوشنبه ۱۶ دی / ۶ ژانویه هر بشکه نفت برنت با افزایش ۲,۰۴ درصد در بازارهای جهانی ۷۰ دلار به ازای هر بشکه معامله شد.

اکنون پوتین در این هفته دو بار درباره اوضاع خاورمیانه با سران کشورها گفت‌وگو خواهد کرد، روز چهارشنبه با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه و آخر هفته با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان.

از سوی دیگر برلین، پاریس و لندن با انتشار بیانیه مشترکی از تهران خواستند که به برجام پایبند بماند. آن‌ها همچنین نسبت به تنش موجود بین ایران و آمریکا ابراز نگرانی کردند و حفظ ائتلاف ضد داعش را مهم خواندند.

آن‌ها در این بیانیه نوشتند: « ما به‌ویژه از ایران می‌خواهیم که از اقدامات خشونت‌آمیز بیشتر یا گسترش سلاح‌های هسته‌ای خودداری کند. از ایران می‌خواهیم که تمام اقداماتی را که مطابق با توافق هسته‌ای نیست، پس بگیرد.»

این سه کشور اروپایی تأکید کرده‌اند که «چرخه کنونی خشونت در عراق باید متوقف شود».

چین نیز روز دوشنبه به شدت از کشته شدن قاسم سلیمانی توسط آمریکا انتقاد کرد و آن را نقض هنجارهای بین‌المللی دانست.

وانگ یی، وزیر خارجه چین، در تماس‌های تلفنی با همتایان روسی، ایرانی و فرانسوی خود اقدام آمریکا را «خطرساز» توصیف کرد و خواستار توقف «سوء استفاده از زور» از سوی آمریکا شد.

بیشتر بخوانید: