فضای انتخابات در کردستان: در مریوان چه می‌گذرد؟

حکومت می‌کوشد فضای انتخاباتی در کردستان را گرم و پرشور جلوه دهد. برای گروهی کوچک این یک بازار سودآور است. مردم اما با واقعیت فقر و سرکوب مواجه هستند. خبری که در آستانه انتخابات قلبشان را به درد آورده تیراندازی به هفت کولبر است. خبر تکراری است، فقط داغشان تازه شده است.

عصر روز ۲۷ بهمن ماه ۹۸: نیروهای مرزبانی شهر نوسود کرمانشاه به هفت کولبر تیراندازی کردند. دوتن از آن‌ها کشته شدند. حال ۵ نفر دیگر که اکنون در بیمارستان هستند، وخیم گزارش شده است. کشتار، در حالی روی داد که حدود دو ماه است که حاکمیت، برای جلب مشارکت مردم در استان‌های کردنشین، به ویژه مناطق پر جمعیت مرزی، تمام توان مادی و ایدئولوژیکش را به کار بسته است. کشته و زخمی شدن کولبران، دوباره زخم‌هایی را در این مناطق زنده کرد که به احتمال زیاد در ترکیب با عوامل منطقه‌ای و سرتاسری دیگر سطح مشارکت در انتخابات را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

جبار محمدی، زاهد نوری، جلال نوری، شاهد اداک، طاها سلمانی، عظیم امین‌زاده و احمد صحرایی، اسامی کولبرانی است که در مرز کولبری نوسود هدف شلیک مستقیم نیروهای مرزبانی قرار گرفتند. تا کنون خبر مرگ شاهد اداک و احمد صحرایی تأیید شده است. احمد صحرایی اهل روستای دشه در منطقه اورامان لهون بود و شاهد اداک نیز اهل روستای ژیوار در منطقه اورامان تخت مریوان بود. جنازه شاهد ۲۳ ساله عصر ۲۸ بهمن در زادگاهش روستای ژیوار، تشییع شد. روستای ژیوار از جمله روستاهای منطقه اورامان است که در سالهای اخیر، حاکمیت با احداث چندین پایگاه سپاه در آن، سعی داشته توان خود را برای جذب جمعیت جوان بیکار این منطقه در سپاه به کار بندد و به این ترتیب هم از گرایش جوانان این روستا و روستاهای اطراف به احزاب کٌرد، جلوگیری کند و هم فضاهای اعتراضی این منطقه را از پیش، سرکوب کند. اما کشته شدن شاهد اداک در این روستا و میلیتاریزه کردن فضای این منطقه، اهداف این پروژه را با شکست مواجه خواهد ساخت. پس از کشتار اخیر، بازاریان پاوه در اعتراض به این اقدام، بازار را تعطیل کردند. در مریوان هم چندین مغازه در بازار اصلی، به نشانه اعتراض به این کشتار و با هدف جرقه یک اعتصاب عمومی در مریوان، درهایشان را بستند. اما در مریوان همچون پاوه این اعتصاب به همین چند مغازه محدود ماند و همه‌گیر نشد. همچنین چند نامزد انتخاباتی در شهرهای پاوه و جوانرود هم پس از این اتفاق، از انتخابات به طور رسمی کنار کشیدند.

این اولین و آخرین کشتار کولبران در کردستان و شهرهای مرزی نیست. مطابق آمار حقوق بشر کردستان در بهمن ماه امسال، ۳ نفر در دی ماه گذشته، ۵ نفر در سال ۲۰۱۹ و ۷۹ کولبر در مناطق مرزی کردستان جان خود را از دست داده‌اند که از این تعداد، ۶۴ نفر بر اثر شلیک مستقیم نیروهای نظامی جمهوری اسلامی کشته شده‌اند.

فضای امروز شهرهای مرزی و مسئله انتخابات

مطابق یک ترفند تکراری در چند دوره انتخابات اخیر، تلاشی متفاوت و مضاعف برای شاد و امیدوار بودن در شهرهای کردنشین مرزی، به ویژه شهر مریوان که جمعیت بیشتری را در خود دارد، در حال انجام بوده است. نامزدهای انتخاباتی از این فرصت استفاده می‌کنند و با القاب و عناوین مختلف، با انگشت گذاردن بر احساسات هویتی مردم کردستان، خود را در هیبت «قهرمانان ملت ستم‌دیده» به جامعه می‌شناسانند. یکی خود را «روح ملت کٌرد» می‌خواند و دیگری خود را «کچی گه‌ل» یا همان «دختر ملت» می‌نامد. حاکمیت نیز در این دوران، مفاهیم، شعارها و سرودهایی را که سالها قدغن و سرکوب کرده، ناگفته مجاز اعلام می‌کند و حتی رواج آنها را تشویق می‌کند تا به هر ترتیب ممکن، نمایشی شکوهمند از خود ارائه دهد و مشروعیتش را دوباره به رخ همگان بکشد. اما فضای این روزهای شهرهای کردنشین، به ویژه شهر مریوان پس از اعتراضات بنزین، متفاوت‌تر از سال‌های قبل است. ساختمان‌های سوخته شهر، نشان از زخمی نه چندان کهنه بر تن شهر دارد. گویی بانک‌های سوخته تعمیرنشده، با خود پیامی دارند. بر خلاف صدای بلند آهنگ‌های سنتی کردی پرطرفدار که از بلندگوهای ستادهای تبلیغاتی پخش می‌شود، خمودگی و سرخوردگی، در بخش‌های قابل توجهی از جمعیت این شهر نمایان است.

جنازه‌های کشته‌شدگان اعتراضات اجتماعی امسال حتی اجازه تشییع هم نیافتند و بی سر و صدا دفن شدند. مردم ستم‌دیده اکنون به طور کلی، کرسی‌های مجلس را «لقمه چرب»ی توصیف می‌کنند که کاندیداهای انتخاباتی این‌گونه برای دست یافتن به آن خود را به آب و آتش می‌زنند.

خبرها و شنیده‌ها از هزینه‌های میلیاردی نامزدهای انتخاباتی می‌گویند که مشخص نیست از کجا و چگونه تأمین شده است. همچنین، خبرهای مشابهی از خانه‌های چند میلیاردی نماینده‌های پیشین شهرهای مریوان و سروآباد و اورامان پرده برمی‌دارند که به کلی اعتماد عمومی به خود انتخابات و اساس مجلس و نمایندگی را از بین برده است. اکنون همگان پذیرفته‌اند که نمایندگی مجلس، مجالی است برای دستیابی نامزد برنده، اقوام و مبلغانش به یک‌سری مزایا. تبلیغات تا دوردست‌ترین روستا‌ها هم در جریان است و مساجد روستاها به مکانی برای سخنرانی نامزدهای انتخاباتی بدل شده است. در مراکز شهرها، طرفدران نامزدها سعی می‌کنند عکس‌های رقیبان را از دیوارها بکنند. همچنین ستادهایی که کنار هم قرار گرفته‌اند، صدای آهنگ‌هایشان را هر چه بیشتر بالا می‌برند تا سخنرانی ستاد بغلی شنیده نشود. سپهر انتخابات عملأ به یک مضحکه واقعی تبدیل شده است.

در شهر مریوان، اخیرأ در تلاشی دیگر برای فراموشی مسائل اصلی شهر و نشاندن جو تصنعی انتخاباتی، کنسرت همای مستان در روز چهارم اسفند پیش‌بینی شده است. یعنی روزی که به احتمال زیاد، دور دوم انتخابات در رقابت نامزدهای نزدیک به هم در جریان خواهد بود. اکنون برای حاکمیت، ساختن شور انتخاباتی و خرید مشروعیت در کردستان به هر قیمتی، در درجه اول اهمیت قرار دارد.

اما سرکوب‌ها و کشتارهای پاییز و زمستان امسال، زمین واقعی سیاست و اجتماع را طور دیگری ترسیم می‌کند. حداقل در سه شهر مرزی اورامان، سروآباد و مریوان که یک نماینده دارند، احتمال مشارکت گسترده بسیار پایین است. ناامیدی واقعی از روندهای سیاسی همچون انتخابات در قالب بدنه جمهوری اسلامی، بسیار واقعی‌تر از شور دروغین در خیابانهایی است که امروز در کردستان می‌بینیم.

در همین زمینه