پرستاران؛ خط مقدم مبارزه با کرونا و حاشیه‌نشینان نظام سلامت
نسیم روشنایی - پرستارانی که بارها به عدم تحقق مطالبات صنفی و رفاهی خود اعتراض کرده‌اند و اعتراض‌هایشان یا بی‌پاسخ مانده یا سرکوب شده، روزهای دشواری را از سر می‌گذرانند. کرونا جان آنها را به خطر انداخته است. فشار کاریشان بالاست و دولت هنوز حاضر به استخدام رسمی و دادن معوقه‌ها به آنان نیست.
نسیم روشنایی
پرستاران در مواجهه با کرونا
«پرستاران فارغ از تبعیض‌های همه‌جانبه و کم‌توجهی‌ها با تمام توان وارد میدان شده‌اند تا از سلامت مردم دفاع کنند. اما آیا دولتمردان هیچ وظیفه‌ای در قبال پرستاران احساس می‌کنند؟ البته در عمل، نه در شعار!»
این بخشی از گفته‌های محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار خطاب به حسن روحانی بود. البته حسن روحانی به هیچ‌یک از نامه‌های دبیرکل خانه پرستار پاسخ نداده اما در سخنرانی روز ششم فروردین گفت:
«بحمدالله تا امروز کمبود تخت، پرستار و پزشک نداشتیم حتی در بخش‌های مراقبت‌های ویژه در اکثر شهرها و استان‌های ما بخش اضافی داریم.»
متخصصان اما حرف‌های دیگری می‌زنند. چهار روز قبل، روز دوم فروردین، دکتر رضا جمالزاده، رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان مرکزی گفت: «ضریب پرستار به تخت استان از میزان کشوری بسیار کمتر است و پرستاران در حال حاضر به‌جای یک و نیم الی دو نفر کار می‌کنند.»
فشار کاری پرستاران و تمام پرسنل درمانی این روزها بسیار بالاست. نسرین و نسترن محجل، پرستاران دوقلوی بخش مراقبت‌های بیماران کرونایی بیمارستان امام رضا تبریز در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایرنا از فشار کاریشان می‌گویند. نسرین محجل معتقد است که مسئولان باید امتیازات ویژه‌ای برای افرادی که در بخش کرونا دلسوزانه به بیماران کمک می‌کنند در نظر داشته باشند و ادامه می‌دهد:
«تحقق وعده استخدام پرستاران و کادر بیمارستانی که در این ارتباط زحمت می‌کشند و قبلا این پیشنهاد از طرف مسئولان دولتی نیز مطرح شده است، اجرایی شود.»
کمبود پرستار در ایران پیشینه‌ای طولانی دارد و به بحران کرونا محدود نیست. برای نمونه، مریم حضرتی، معاون پرستاری وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، مرداد ماه سال ۹۸ به خبرگزاری ایرنا گفته بود بخش سلامت کشور با کمبود پرستار مواجه است و برای جبران این کمبود نیازمند افزایش دو برابری جمعیت پرستاران هستیم.
حسن روحانی اما در رابطه با بحران کرونا ادعا کرد که «در ایران کمبود پرستار نداریم.» این درحالی‌ست که وزارت بهداشت و درمان ایران پس از شیوع کرونا آگهی استخدام پرستار با قراردادهای ۸۹ روزه منتشر کرد، مریم حضرتی نیز پس از بحران کرونا فراخوان استخدام منتشر کرد و از پرستاران بیکار، بازنشسته و حتی دانشجویان سال آخر این رشته خواست که برای کار داوطلب شوند.
اگرچه با بحران کرونا نیاز به استخدام پرستاران در کشور بیشتر شده است و این آگهی‌ها بر این نیاز صحه می‌گذارند، اما حتی در این شرایط بحرانی که مسئله جان شهروندان در میان است، حکومت حاضر نیست قرارداد منصفانه‌ای با پرستاران ببندد.
دانشگاه‌های علوم پزشکی به‌صراحت در آگهی جذب ۸۹ روزه متذکر شده‌اند «انعقاد قرارداد پاره وقت هیچگونه تعهد استخدامی برای دانشگاه ایجاد نخواهد کرد». تعهدها یک‌سویه است. پرستاران باید به دولت متعهد باشند و در این شرایط بحرانی از جان خود بگذرند اما دولت با ارائه این قراردادها از تعهد استخدام رسمی آنها شانه خالی می‌کند. خانه پرستار این قراردادها را «استثمار نیروی کار» می‌داند.
پرستاران شرکتی چه گروهی از پرستاران هستند؟
به پرستارهایی که ۸۹ روزه یا نهایتا یک ساله از طریق شرکت‌های خصوصی واسطه استخدام می‌شوند پرستاران شرکتی می‌گویند.
خبرگزاری دولتی کار ایران (ایلنا)، سوم فروردین به نقل از تعدادی از پرستاران شرکتی بیمارستان‌های مشهد گزارش کرد؛ افزایش حقوق ۵۰ درصدی که شامل حال تمام کارکنان تبصره‌ای، پیمانی، طرحی و یا تمدید طرحی می‌شود، شامل حال پرستاران ۱۰۰ ساعته یا همان شرکتی نمی‌شود. این پرستاران که به صورت قراردادهای موقت، به واسطه شرکت‌های پیمانکاری تامین نیروی انسانی جذب می‌شوند، در شرایطی مشمول افزایش حقوق نمی‌شوند که همانند سایر پرستاران کار می‌کنند و حتی مزایای کمتری دریافت می‌کنند.
محمد شریفی مقدم، دبیر کل خانه پرستار اسفند ۹۸ در نامه‌ای که به حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران خواستار افزایش حقوق برابر تمامی پرستاران شده بود. پرستاران همچنین خواستار توقف طرح استخدام پرستار برای ۸۹ روز شده بودند.
نظام درمانی ایران با کمبود ۲۰ هزار پرستار روبه‌روست و پرستاران شاغل باید این کمبود را با ساعات کار بیشتر جبران کنند. پرستاران از جان خود مایه می‌گذارند، در حالی که بسیاری از آنها امنیت شغلی ندارند و حداقل دستمزد بگیرند. با خصوصی‌سازی بخش بهداشت و درمان به تدریج از تعداد پرستاران استخدامی کم شده است.
اکنون حدود ۲۰ هزار تن از پرستاران (معادل ۲۰ درصد کل پرستاران) شرکتی هستند و با قراردادهای ۸۹ روزه یا یک ساله کار می‌کنند، حداقل دستمزد را می‌گیرند و امنیت شغلی ندارند.
شرکت «کارآفرینان آوا سلامت»، پرستاران را استثمار مضاعف می‌کند
شرکتی به نام « کارآفرینان آوا سلامت» در ابتدای وزارت سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی زیر مجموعه وزارت بهداشت تشکیل شد و پرستاران استخدامی را به مرور با پرستاران شرکتی جایگزین کرد.
به گزارش تارنمای کلمه، شرکت آوا سلامت در سال ۹۳ فعالیتش را به عنوان یک شرکت سهامی خاص آغاز کرد که حدود ۵۰ دانشگاه علوم پزشکی کشور نیز در این شرکت به عنوان سهام‌دار معرفی شده بودند.
ورود مستقیم به صادرات و واردات تجهیزات پزشکی، ملزومات، لوازم یک‌بار مصرف و وسایل بیمارستانی، بهداشتی، درمانی، تشخیصی، دندانپزشکی و توان‌بخشی و تهیه و تأمین این قبیل محصولات از داخل و خارج کشور، از وظایف اصلی این شرکت بود.
به گزارش خبرگزاری مهر شرکت‌های آوا سلامت عملاً به حیاط خلوتی برای وزارت بهداشت تبدیل شده بود. سهام‌داری ۲ هزار میلیاردی در حوزه نفت و پتروشیمی یکی از زمینه‌های این شرکت‌ها بود که تا مدت‌ها بسیاری از کارکنان خود وزارت بهداشت نیز از وجود آن بی‌خبر بودند. بعدها در سال ۹۴ با رسانه‌ای شدن موضوع و طریقه هزینه کرد سودهای این سهام‌ها، دستگاه‌های نظارتی به این پرونده ورود کردند و برای آن پرونده قضائی نیز تشکیل شد. اما این شرکت‌ها هنوز تحت نظر وزارت بهداشت و درمان فعالیت می‌کنند، پرستاران شرکتی استخدام و استثمار می‌کنند و هیچ مقامی به هیچ جرمی متهم نشده است.
مرداد ماه سال ۹۶ احمد علیرضابیگی، نماینده تبریز در مجلس شورای اسلامی گفته بود که سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت وقت، این وزارتخانه را به حیاط خلوت رانت‌خواران تبدیل کرده است.
این نماینده مجلس از شرکت «کارآفرینان آوا سلامت» به عنوان یک نمونه فساد و رانت‌خواری در وزارت بهداشت و درمان نام برده بود.
حسن روحانی و علی خامنه‌ای از پرستاران و تمام اعضای کادر درمان قدردانی کردند در حالیکه سیاست‌گذاری‌های دولت روحانی به نفع خصوصی‌سازی هرچه بیشتر خدمات بهداشتی و درمانی بوده است. خصوصی‌سازی، خصولتی‌سازی و رانت‌خواری‌های چهل و یکساله که از غربال روح الله خمینی یا علی خامنه‌ای گذشته‌اند پرستاران را هرچه بیشتر به حاشیه کشانده و به پرولتاریای کادر پزشکی تبدیل کرده‌است.
پرستاران قربانی کمبود تجهیزات شده‌اند
بیماری کویید ۱۹ تاکنون جان بسیاری از پرستاران، پزشکان و دیگر کارکنان کادر درمانی را یا گرفته یا به خطر انداخته است. کیانوش جهانپور، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا روز ششم فروردین به خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) گفت که ۴۳ پزشک و پرستار در ایران تا به حال از کرونا جان دادند.
به گزارش از« کانال پزشکان طرح» در تلگرام، تا پنجم فروردین ماه دست کم ۵۸ کادر پزشکی، دکتر، پرستار، ماما و پرسنل بیمارستان از کرونا جان باخته‌اند. در این کانال نام درگذشتگان را می‌توان یافت. به نقل از همین کانال تلگرامی حدود هزار نفر از کادر درمان کشور در حال حاضر به این بیماری دچارند. پزشکان گرداننده این کانال علت مرگ همکاران کادر درمان را کمبود ماسک و لباس مناسب محافظ دانستند.
مهدیار سعیدیان، پزشک، فعال صنفی و رسانه حوزه پزشکی و سلامت، سردبیر ماهنامه بین‌المللی دانستنی‌های پزشکی، نیز آمار دیگری ارائه کرده است. سعیدیان روز هفتم فروردین در حساب توییتری خود نوشت طبق آخرین آمار منتشر شده توسط شورای مدیران گروه‌های پزشکی‌ایران تاکنون ۷۷۱ نفر از کادر سلامت مبتلا به کرونا شده اند. ۱۳۱ نفر بستری هستند و ۷۰ نفر فوت کرده‌اند.
محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار نیز ۲۸ بهمن ماه درباره بالا بودن آمار مرگ و میر پرستاران در ایران گفته بود: «این نشان دهنده بی کفایتی مسئولین بهداشت و درمان کشور به‌ویژه معاونت پرستاری وزارت بهداشت و نظام پرستاری است که تمهیدات لازم را برای حفظ سلامت پرستاران فراهم نکرده‌اند از کمبود ماسک و دستکش و گان و سایر تجهیزات گرفته تا رفع کمبود نیروی پرستاری که پرستاران را مجبور کرده از تعداد بیشتری از بیماران مبتلا به کرونا در بیمارستان ها مراقبت کنند.»
مسئولیت‌پذیری در مقابل مردم نه در مقامات بالا رتبه حکومتی جمهوری اسلامی دیده می‌شود و نه در بسیاری از مسئولین میان‌رتبه. در شرایطی که حسن روحانی کم و کاستی‌ها را انکار می‌کند و خدا را شکر می‌گوید، کیانوش جهانپور، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا درباره کم و کاستی‌های بحران کرونا می‌گوید:
«مجرم ردیف هم اول در طغیان این بیماری و کم و کاستی‌ها در ایران دولت آمریکاست. همه سازمان‌های جهانی هم به این موضوع اذعان دارند حتی اگر علنی اعلام نمی‌کنند همه می‌دانند که آمریکا با اقدامات ظالمانه و رفتارهای یک جانبه علیه بشریت و رفتارهای غیر انسانی علیه مردم ایران باعث این اتفاقات بوده است که به مردم ایران و قشر ضعیف آسیب زده است.»
آمریکا و تحریم‌هایش دستمایه‌ای است که مقامات رژیم با آن ضعف ساختاری ۴۰ ساله، فساد و رانت‌خواری و سیاست‌های نئولیبرالیستی و استثماری را که طبقات و اقشار فرودست و متوسط جامعه را به فقر و به حاشیه کشانده است، می‌پوشانند.
حدود ۹۰ درصد پرسنل پرستاری در مراکز درمانی کشور، زن هستند و تاکنون تعدادی از این زنان در مراکز درمانی ایران جانشان را بر اثر ابتلا به ویروس کرونا از دست داده‌اند.
پرستارانی که تاکنون با بیکاری و قراردادهای غیررسمی، تحمیل خرده‌کاری‌های اجباری، محرومیت از حق ایجاد تشکل مستقل، شیفت‌های طولانی، عدم تعیین تعرفه خدماتی آنها، عدم تأمین امکانات خواب و استراحت حین شیفت، خشونت جسمی از سوی مراجعه‌کنندگان ناراضی بیمارستان‌ها و غیره دست و پنجه نرم می‌کردند، اکنون باید با وجود احتمال مرگ از کرونا، به خدمت‌رسانی و مراقبت از بیماران ادامه دهند و در حالیکه بارها به عدم تحقق مطالبات صنفی و رفاهی خود اعتراض کرده‌اند و اعتراض‌هایشان یا بی‌پاسخ مانده یا سرکوب شده، روزهای دشواری را از سر می‌گذرانند.
در همین زمینه:
نظرها
نظری وجود ندارد.