کرونا و تنش ایران و آمریکا: افزایش فشارها بر سیاست «فشار حداکثری»

همزمان با گسترش پندمی ویروس جدید کرونا در جهان، دور جدیدی از تنش‌ها بین تهران و واشنگتن در خاک عراق آغاز شد. در کنار این تنش‌ها، مسأله تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران نیز بار دیگر در دوران پندمی کرونا به مرکز توجه‌ها بازگشته است.

دو مقاله خلاصه‌شده زیر از «واشنگتن‌پست» و «المانیتور» این نکته را برجسته می‌سازند که تحریم‌های ایالات متحده علی‌رغم مجاز دانستن صدور کالاهای پزشکی و بهداشتی به ایران، بر روند مقابله این کشور با بحران کووید‌۱۹ تأثیر منفی گذاشته است.

■ ویروس کرونا «فشار حداکثری» ترامپ را زیر فشار گذاشته ــ ایسهان تهرور

ایسهان تهرور، ستون‌نویس سیاست خارجه روزنامه آمریکایی «واشنگتن‌پست» معتقد است که با جهانگیرشدن ویروس جدید کرونا، کارزار فشار حداکثری واشنگتن علیه تهران و دیگر کارزارهای مشابه‌اش خود تحت فشار منتقدان قرار گرفته اند.

تهرور انتقادها از سیاست خارجه دولت ترامپ در عصر کرونا را با اشاره به انزواگرایی ترامپ در مواجهه با بحران جهانی کووید۱۹ و برعهده نگرفتن هدایت حرکتی جهانی برای حل آن آغاز می‌کند. اما به سرعت به سراغ سیاستی می‌رود که به نوشته او «امضای اصلی سیاست خارجه ترامپ» است؛ کارزارهای فشار حداکثری:

«کارزارهای فشار حداکثری ترامپ ــ تحریم‌هایی که رژیم ایران را داخل منگنه گذاشته،‌ تلاش‌ها برای بیرون‌راندن نیکولاس مادورو رئیس‌جمهوری ونزوئلا از قدرت،‌ حرکت متوقف‌شده برای واداشتن کره شمالی به خلع سلاح هسته‌ای، تاکتیک‌های قلدرمآبانه در درگیری‌های تجاری با اروپا و چین و دیگر کشورها ــ بر تمایل ترامپ به اقدام یکجانبه ظاهراً سخت‌گیرانه متکی بود. اما یک بحران سلامت عمومی جهانی در حال آشکارکردن حدود "اول، آمریکا!" است، وقتی قدرتمندترین کشور جهان خودش به دنبال کمک خارجی در نبرد با ویروس است».

به نوشته تهرور، سیاستمدارانی از هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات ایالات متحده خواهان بازنگری سیاست خارجه به ویژه در مورد تحریم‌ها علیه ایران شده اند که شیوع کرونا در آن با سوء مدیریت در تهران،‌ ضربه بزرگی وارد آورده است.

ارین کانینگهام،‌ گزارشگر واشنگتن‌پست هفته پیش نوشته بود:

«کارگران بهداشتی ایران و متخصصان بین‌المللی سلامت عمومی می‌گویند که نمی‌توان به دقت دریافت تحریم‌های ایالات متحده چقدر بر ظرفیت ایران برای مبارزه با ویروس تأثیر گذاشته... اما این واضح است که نظام خدمات درمان و بهداشت ایران از تجهیزات ضروری برای نجات زندگی آدم‌ها و جلوگیری از شیوع بیشتر بیماری محروم شده است.»

به نوشته تهرور سیاستمداران اروپایی و رقبای داخلی ترامپ خواهان تعلیق تحریم‌ها یا تمهیدات موقتی دیگر برای افزایش حمایت انسان‌دوستانه از ایران شده اند اما دولت ترامپ تحریم‌ها علیه ایران و ونزوئلا را افزایش داده است. نویسنده واشنگتن‌پست سپس به نامه چندین فرستاده و دیپلمات سابق آمریکایی به کاخ سفید (دوشنبه ۶ آوریل) ارجاع می‌دهد:

«این‌که ایران مدیریت بدی در بحران از خود نشان داده، به این معنا نیست که نیازهای انسان‌دوستانه‌ی این کشور و نیازهای امنیتی ما تغییری کرده باشند. رفع هدفمند تحریم‌ها هم به لحاظ اخلاقی درست است و هم در خدمت منافع سلامت و امنیت ایالات متحده، اروپا و سایر جهان است.»

اگرچه کاخ سفید مدعی است که حمایت انسان‌دوستانه از ایران را تسهیل کرده، به نوشته تهرور، متخصصان می‌گویند تحریم‌های این کشور با آفریدن فضایی از رعب، حتی تجارت قانونی با ایران را هم از رونق انداخته است.

به باور تهرور،‌ توصیه دیپلمات‌های سابق به رفع هدفمند تحریم‌ها و تشویق دیگر کشورها به انجام تجارت قانونی با ایران، به نوعی «پایان کارزار فشار حداکثری ترامپ» است.

■ پندمی کووید۱۹ بحث تحریم‌های ایران را تشدید کرده ــ بریانت هریس

بریانت هریس،‌ خبرنگار المانیتور در کنگره ایالات متحده در یادداشتی به «بروز یک حس اضطرار جدید در بحث‌های سیاسی حول رفع تحریم‌های آمریکا علیه ایران» به دلیل شیوع پندمی ویروس جدید کرونا می‌پردازد.

به نوشته هریس، از یک سو رهبران ایران تحریم‌ها را مانع برخورد موثر با کرونا دانسته‌اند و از سوی دیگر کاخ سفید این موضوع را «دروغ» خوانده. از یک سو، تمام دموکرات‌ها از دولت ترامپ خواهان سهل‌انگاری برای تقویت تجارت انسان‌دوستانه با ایران شده و از سوی دیگر، بخش جنگ‌طلب‌تر حزب دموکرات با بخش پیشروتر بر سر رفع گسترده‌تر تحریم‌ها اختلاف دارند.

نویسنده المانیتور با اشاره به هراس شرکت‌ها از ریسک تجارت انسان‌دوستانه با ایران، به دیگر تناقض‌ها هم اشاره می‌کند:

«دولت ترامپ این موضوع را رد می‌کند که وزارت خزانه‌داری مجوز معافیتی عمومی برای تجارت انسان‌دوستانه از خلال بانک مرکزی ایران در فوریه صادر کرده ــ پس از آنکه سال گذشته تحریم بانک مرکزی به عنوان تمهید ضدتروریستی عملاً معافیت‌ها برای تجارت پزشکی و کشاورزی را از بین برد. این هم قابل توجه است که ایالات متحده هفته گذشته به این اعتراض نکرد که اروپا مکانیزم تجارت‌ انسان‌دوستانه جدیدش اینستکس را برای اولین بار جهت انتقال کالاهای پزشکی به ایران فعال کرد».

از یک سو، ایالات متحده ایران را به خاطر رد پیشنهاد کمک‌اش سرزنش می‌کند و از سوی دیگر، با نفوذش در صندوق بین‌المللی پول جلوی اعطای وام اضطراری ۵ میلیارد دلاری به ایران را گرفته. ایالات متحده طبق قانون باید با کمک مالی نهادهای بین‌المللی به کشورهایی که همچون ایران در فهرست «دولت‌های حامی ترور»‌اش هستند، مخالفت کند.

دیده‌بان حقوق بشر نیز هفته گذشته اعلام کرده که «برخی تجهیزات حیاتی برای مقابله با ویروس، از جمله تجهیزات ضدآلودگی و دستگاه‌های تنفسی با ماسک کامل [علی‌رغم معافیت اعلام‌شده در مورد تجارت انسان‌دوستانه] نیازمند مجوز خاص» هستند.

به گزارش وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز شمار درخواست مجوزهای تجارت پزشکی با ایران از ۲۲۰ مورد در سه‌ماهه چهارم ۲۰۱۶ (دوران باراک اوباما) به تنها ۳۶ مورد در سه‌ماهه نخست ۲۰۱۹ (آخرین داده در دسترس) رسیده است.

هریس سپس با اشاره به تلاش‌ها و نامه‌های مختلف چهره‌های برجسته دموکرات، به نامه برنی سندرز همراه با نمایندگان پیشرو کنگره و چندین نهاد از جمله نهاد لابی‌گری «جی استریت» می‌رسد.

«جی استریت» یک نهاد «برای حامیان اسرائیل، حامیان صلح» است. آنها همراه با سندرز خواهان رفع تحریم‌های گسترده‌ای از ایران شده بودند. در قطب مخالف،‌ «آیپک» (کمیته روابط عمومی آمریکا ــ اسرائیل) که حامی ترامپ است، مخالف رفع تحریم‌ها است. دموکرات‌های نزدیک به آیپک (الیوت انگل، رئیس کمیته روابط خارجه مجلس نمایندگان کنگره آمریکا و باب منندز، ارشدترین دموکرات پنل روابط خارجه سنای کنگره آمریکا) نیز خواهان بقای تحریم‌های موجود علیه ایران شده‌اند.

هرچند طرفداران دولت ترامپ با اشاره به تأمین بودجه شبه‌نظامیان خارجی از سوی تهران، به کاهش بودجه خدمات درمانی ایران به عنوان علت اصلی ناتوانی در مقابله با کرونا اشاره کرده اند، برخی کارشناسان دیگر گفته اند که تحریم‌ها باعث شده ایران نتواند در مقابله با کرونا سیاست‌های انبساطی مالی در نظر بگیرد.

بحث‌ها در آمریکا بر سر این موضوع ادامه دارد.

در همین زمینه: