جهان به سوی لغو کامل مجازات اعدام پیش می‌رود

بر اساس آمارهای رسمی منتشر شده از سوی سازمان عفو بین‌الملل، در حال حاضر بیش از دو سوم کشورهای جهان اجرای مجازات اعدام را به‌طور قانونی یا در عمل متوقف کرده‌اند. در سال گذشته میلادی در برخی از کشورها که هنوز اجرای مجازات مرگ را از قوانین خود حذف یا تعلیق نکرده‌اند نیز هیچ آماری از اجرای مجازات اعدام ثبت نشده است.

رها بحرینی، حقوقدان و پژوهشگر سازمان عفو بین‌الملل در امور ایران، درباره گزارش جهانی مجازات مرگ سال ۲۰۱۹ سازمان عفو بین‌الملل به زمانه می‌گوید که روند جهانی به سمت لغو کامل مجازات اعدام بوده و از این جهت روندی دلگرم کننده است.

او می‌گوید:

«در حال حاضر در سطح جهان ۱۰۶ کشور مجازات اعدام را برای تمام جرائم به‌طور کامل لغو کردند و ۱۴۲ کشور هم مجازات اعدام را به‌طور قانونی یا در عمل کنار گذاشتند.»

[audio m4a="https://www.radiozamaneh.info/u/wp-content/uploads/2020/04/Raha-Bahreini-1.m4a"][/audio]

سازمان عفو بین‌الملل روز سه‌شنبه ۲۱ آوریل/ دوم اردیبهشت ‌ماه، در تازه‌ترین گزارش آماری خود در باره اجرای مجازات مرگ (اعدام) در جهان اعلام کرد که در سال ۲۰۱۹ میلادی تنها ۲۰ کشور جهان حکم اعدام را اجرا کردند.

این کشورها عبارتند از چین، ایران، عربستان سعودی٬‌ عراق، مصر، آمریکا، پاکستان٬‌ سومالی، سودان جنوبی، یمن، سنگاپور، بحرین، سوریه، ژاپن، بنگلادش، بلاروس، بوتسوانا، سودان، ویتنام و کره شمالی.

رها بحرینی اما می‌گوید ایران، عربستان سعودی و عراق مسئول ۹۲ درصد از کل اعدام‌های ثبت شده در منطقه خاورمیانه هستند.

این پژوهشگر عفو بین‌الملل در ادامه ضمن اشاره به افزایش ۱۶ درصدی اعدام‌ها در منطقه خاورمیانه در سال ۲۰۱۹ میلادی، می‌گوید:

«منطقه خاورمیانه از ۵۰۱ مورد اجرای حکم اعدام در سال ۲۰۱۸ به ۵۷۹ مورد در سال ۲۰۱۹ رسیده است. دلیل اصلی این افزایش تشدید استفاده از مجازات اعدام در عراق و عربستان است. در سال گذشته تعداد اعدام‌ها در عراق تقریبا دو برابر شد و از ۵۲ مورد در سال ۲۰۱۸ به ۱۰۰ مورد در ۲۰۱۹ رسید که این یک رقم حداقلی است. در عربستان سعودی هم ما با اعدام ۱۸۴ نفر در سال ۲۰۱۹ روبه‌رو بودیم که در مقایسه با سال ۲۰۱۸ افزایش بی‌سابقه‌ای داشته است. این بالاترین رقمی است که عفو بین‌الملل در سالیان گذشته برای عربستان سعودی ثبت کرده است.»

اما بر اساس گزارش‌ منتشر شده از سوی سازمان عفو بین‌الملل آمار ثبت شده از اعدام‌ها در سراسر جهان در سال ۲۰۱۹ نشان‌دهنده‌ پایین‌ترین آمار سالانه اعدام‌ در دست‌کم یک دهه گذشته است. در این میان پس از کشور چین، ایران همچنان در رتبه دوم صدور و اجرای حکم اعدام در جهان قرار می‌گیرد.

سازمان عفو بین‌الملل اما در گزارش خود انتقاد می‌کند که برخی کشورها حاضر به علنی کردن آمار اعدام‌ها نیستند. در چین و ایران آمار اعدام اسناد محرمانه تلقی می‌شوند. این امر بر آمار واقعی اعدام در جهان سایه می‌اندازد و تصویر درستی به دست نمی‌دهد.

رها بحرینی اما می‌گوید در مورد هیچ کشوری به ‌اندازه ایران، روند گردآوری و تحقیق درباره آمار اعدام‌ها تا این حد دشوار نبوده است:

«در کشورهایی مثل ایران که حکومت در باره انتشار آمار اعدام‌ها پنهان‌کاری می‌کند و آماری به‌طور رسمی در زمینه اعدام‌ها در وب‌سایت‌های وزارت دادگستری و قوه قضاییه منتشر نمی‌کند، پی بردن به ابعاد واقعی کشتار انسان‌ها توسط دستگاه قضایی ناممکن است و این احتمال همیشه وجود دارد که تعداد واقعی اعدام‌ها بالاتر از رقمی باشد که در گزارش عفو بین‌الملل به آن اشاره شده است.»

بحران کرونا، انزوای اجتماعی و احتمال تشدید اجرای حکم اعدام

همه‌گیری جهانی ویروس کرونا، چهره جهان را دگرگون کرده است: وضعیت اضطراری، قرنطینه شهرها، منع تردد در اماکن عمومی، بسته شدن مرزها و ....

به ‌نظر می‌رسد این بحران فرصتی استثنایی را در اختیار دولت‌های اقتدارگرا قرار داده تا بدون واهمه از خیزش‌های اجتماعی به سرکوب حداکثری مخالفان خود اقدام کنند.

ایران از جمله کشورهایی است که تنها در استان کردستان در یک هفته اخیر در اقدامی شتاب‌زده دست‌کم شش زندانی را به دار آویخته است.

رها بحرینی اما با اشاره به احتمال تشدید اجرای مجازات مرگ در دوران پس از بحران کرونا می‌گوید:

«آمار و اطلاعات هنوز جمع‌آوری نشده تا بتوان تصویری دقیق از استفاده از مجازات اعدام در دوران بحران کرونا ارائه داد و این وضعیت را با دوران پیش از آن مقایسه کرد.»

به گفته او اتفاقات چندین هفته گذشته در ایران به این نگرانی دامن زده که دور جدیدی از اعدام‌های انتقام‌جویانه به‌راه افتاده است.