سمفونی زمانه
«آرنولد شوئنبرگ» و ترس از عدد ۱۳
آرنولد شوئنبرگ (Arnold Schönberg ) آهنگساز و نقاش اتریشی، از هنرمندان جنبش اکسپرسیونیست هنر و شعر اتریش و رهبر دومین مکتب وین بود.
امیر حسین آهویی
آرنولد شوئنبرگ (Arnold Schönberg ) آهنگساز و نقاش اتریشی، از هنرمندان جنبش اکسپرسیونیست هنر و شعر اتریش و رهبر دومین مکتب وین بود.
اکسپرسیونیسم جنبشی در هنر مدرن است که ابتدا در شعر و نقاشی آغاز شد و به هنرهای دیگر رسید. هدف هنر اکسپرسیونیست نمایش دنیایی ذهنی است که برای انتقال احساسی خاص از شکل طبیعی خارج شده. هنرمند اکسپرسیونیست بیشتر به دنبال بیان معانی و تجارب احساسی است تا حقیقت فیزیکی.
رویکرد شوئنبرگ، هم از لحاظ هارمونی و هم از نظر پیشبرد موسیقی در میان بزرگ‌ترین دستاوردهای قرن بیستم قرار دارد. حداقل سه نسل از موسیقیدانان آمریکا و اروپا آگاهانه تفکرات او را گسترش دادند و یا در بعضی موارد در مقابلش واکنش نشان دادند. در زمان آلمان نازی موسیقی شوئنبرگ «هنر فاسد» خوانده می‌‌شد.
شوئنبرگ از اوایل قرن بیستم و پس از نوشتن سیزدهمین اثرش به بیماری ترس از عدد ۱۳ دچار شد که تا پایان عمرش با او بود. این کار «موسی و هارون» (Moses und Aron) نام داشت. او حتی تعداد حروف نام قطعه را شمرد و وقتی دید ۱۳ حرف است، نام قطعه را با دیکته غلط نوشت که اثر عدد را خنثی کند. سال ۱۹۵۰ مصادف با هفتاد و ششمین سال تولدش طالع‌بینی به او گفت چون مجموع ارقام سال‌هایی که زندگی کرده، ۱۳ می‌شود، امسال سالی بحرانی خواهد بود. این گفته شوئنبرگ را در هم شکست و به افسردگی و اضطراب شدید مبتلا کرد، تا جایی که در سیزدهم جولای ۱۹۵۱ درگذشت.
ویدئو: صحنه‌هایی از «موسی و هارون» اثر آرنولد شوئنبرگ
نظرها
شقایق کمالی
کاش تهیه کنندۀ محترم بیشتر به کارهای شونبرگ میپرداخت و تاثیر او بر موسیقی قرن بیستم تا افکار خرافی او. در ضمن او پایه گذار موسیقی بر مبنای 12 نت است و نه 12 صدا. این سیستم تاثیر گذار بر موسیقی مدرن قرن بیستم بوده است و آهنگسازان کمی از استفاده از آن پرهیز کردند. در این سیستم، بر عکس موسیقی تنالکه تنها یک نت در مرکز قرار میگیرد، تمام نت های گام کرماتیک نقش برابری را در آفرینش یک اثر ایفا میکنند. اما وقتی از 12 صدا صحبت میکنیم یعنی 12 صدا که هم زمان با هم مینوازند و پلی فونی ایجاد میکنند.
کاربر مهمان
اصطلاح درست سریالیزمِ دوازده تُنی (یا dodecaphony) است.
کاربر مهمان
اسم این تکنیک دقیقا "تکنیک دوازده صدایی" است و به درستی بیان شده است.
شقایق کمالی
شونبرگ مکتب خود را 12 تنی نام گذاری کرده است، Ton برابر با نت در زبان فارسی است و دودکافونیک ترجمۀ لاتین آن است. سریالیزم ادامه و شکل گسترده تر موسیقی 12 تنی یا نتی است که تازه از حدودا 1948 در موسیقی مطرح شده است. معنی واژه های موسیقی در فارسی جا افتاده است و گاهی نمیتوان معنی واژ های موسیقی را در فرهنگ های عادی جستجو کرد. اما وقتی از موسیقی چند صدایی صحبت میکنیم مثلا دوصدایی ویا چهار صدایی یعنی دو صدا یا چهار صدای مختلف که هم زمان حرکت میکنند و منظور پلی فونی است که نمانیده آن مکتب باروک در تاریخ موسیقی است نه موسیقی که شونبرگ در نظر دارد.
کاربر مهمان
tone به معنای صدا یا صوت موسیقیایی و نت همان note است. تن معادل دقیق نت نیست. بلکه یک نت معادل نوشتاری یک تن است. البته این بحث ها بیشتر از آنکه مفید باشند، گیر ملالغطی اند. موسیقی شوئنبرگ اگر با همان اصطلاحات غربی توضیح داده شوند و چیزی ترجمه نشود بهتر است. ایران سرزمین موسیقی نبوده و در زبان ما حتی برای مفاهیم خیلی ابتدایی تر موسیقی هم معادل درستی وجود ندارد. کلمه سازی و واژه آفرینی جز ایجاد ابهام از نوعی که در اینجا دیده می شود، خاصیت دیگری ندارد. در ضمن صفات دودکفونیک و پلی فونیک (در مقابل مونوفونیک یا هموفونیک) دو وجه مختلف موسیقیایی یک اثر را توصیف می کنند. و فکر نکنم کسی در عمل آن دو را با هم اشتباه بگیرد!