فشار مضاعف فقر و کرونا بر کارگران پارس جنوبی

با اعلام وضعیت قرمز کووید۱۹ در استان بوشهر، کارگران بومی و غیربومی مجتمع گاز پارس جنوبی در معرض ابتلا به ویروس کرونا قرار دارند. شروع فصل تعمیرات اساسی در این منطقه، کار سخت و طاقت‌فرسا در محیط‌های کاری متراکم را به کارگران تحمیل کرده‌است. نماینده کنگان در مجلس آمار ابتلا و مرگ و میر کارگران و مردم را «تکان‌دهنده» خواند. اما مدیران پروژه‌ها همچنان علاوه بر بی‌توجهی به لزوم اجرای پروتکل‌های بهداشتی، مرخصی کارگران را از حقوقشان کسر می‌کنند. شرایطی که زندگی کارگران را به تقلایی میان تهدید کرونا و فقر بدل کرده است.

موسی احمدی، نماینده کنگان، دیر و جم در مجلس شورای اسلامی سه‌شنبه سوم تیر در مصاحبه با خبرگزاری دولتی کار ایران (ایلنا) اعلام کرد وضعیت شیوع کرونا در عسلویه و کنگان «از قرمز هم عبور کرده است».

به گفته این نماینده مجلس شورای اسلامی، مهندسین، پیمانکاران و کارگران همچنان به‌دلیل فعال بودن برخی پروژه‌ها در منطقه پارس جنوبی، فعالیت و رفت و آمد دارند و در چنین شرایطی عدم اجرای پروتکل‌های بهداشتی در عمل و «سهل‌گیری و عادی‌سازی ارتباطات» به شیوع نگران‌کننده ویروس کرونای جدید منجر شده است.

پس از جابه‌جایی نسبی کانون‌های شیوع کرونا از شمال کشور به استان‌های جنوبی در هفته‌های اخیر، سخنگوی وزارت بهداشت در گزارش روزانه خود بارها استان بوشهر را در شمار استان‌هایی که در وضعیت هشدار یا قرمز کوید۱۹ قرار دارند اعلام کرد. به تایید سعید کشمیر، رئیس دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، به صورت مشخص شهرهای بوشهر و عسلویه در ماه خرداد به لحاظ تعداد موارد بستری در محدوده قرمز قرار داشته‌ و وضعیت بحرانی را تجربه کرده‌اند.

در چنین شرایطی کارگران شاغل در عسلویه و منطقه کارگری پارس جنوبی که پیش از این نیز قرارگرفتن در معرض آلاینده‌های صنایع پتروشیمی و دوری از خانواده، سلامت فیزیکی و روانی آن‌ها را تهدید می‌کرد، اکنون به‌دلیل شرایط کاری خود به‌شدت در معرض ابتلا به کووید۱۹ قرار دارند.

وضعیت قرمز در نبود آزمایشگاه تخصصی تشخیص کرونا

به گفته نماینده کنگان، کارگران پارس جنوبی به تست کرونا دسترسی مناسب و سریع ندارند. عسلویه و کنگان فاقد آزمایشگاه تخصصی تست کرونا هستند و همه موارد مشکوک برای آزمایش به بوشهر فرستاده می‌شوند. به همین دلیل آلودگی یک کارگر در فاصله یک هفتگی اعلام نتیجه تست، به ابتلای بسیاری از کارگران دیگر منجر می‌شود.

موسی احمدی درباره آمار ابتلای کارگران به کرونا، گفت: «هر روز گزارش‌های تکان دهنده‌ای از عسلویه و کنگان  به دست ما می‌رسد و متاسفانه شاهد مرگ و میر در استان هستیم. درصد نگرفتم اما آمار خوبی نداریم. نه تنها کارگران، بلکه مردم محلی هم به شدت آلوده شده‌اند».

به گفته او در نبود امکانات پیشگیری و بهداشتی لازم و همچنین تراکم کارگران در محیط‌های بسته و عدم رعایت فاصله ایمنی، کارگران در صورت ابتلا به کرونا بقیه کارگران را در محیط‌ کار یا کمپ‌ها و همچنین خانواده‌های خود را مبتلا می‌کنند.

تراکم نیروی انسانی در خودروهایی که کارگران را به کمپ‌ها منتقل می‌کنند، ابتلای برخی از راننده‌های این سرویس‌ها و به‌دنبال آن کمتر شدن وسایل نقلیه برای جابه‌جایی کارگران، به این مسئله دامن زده است.

مرخصی بدون حقوق؛ یا سلامتی یا تنگدستی

از سوی دیگر آغاز فصل تابستان به معنای شروع دوره تعمیرات تابستانی‌ست که به اورهال (overhaul) موسوم است. با شروع تابستان و به خاطر کاهش مصرف گاز در کشور، پالایشگاه‌های پارس جنوبی اقدام به تعمیرات اساسی می‌کنند. مسئله‌ای که به گفته کارگران به «بازگشت به روال قبل»[از کرونا] منجر شده است.

به گفته یکی از کارگران پیمانکاری فازهای عسلویه، شیوع ویروس کرونا در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌های منطقه بالا گرفته و بی‌توجهی مدیران این صنایع به پروتکل‌های بهداشتی وضعیت را برای همه خطرناک کرده است.

در شرایطی که «توزیع بسته‌های بهداشتی متوقف شده و مرخصی پرسنل نیز به دلیل انجام تعمیرات اساسی در‌ حال بازگشت به روال قبل است»، کارگران مجبورند در گرمای طاقت‌فرسای تابستان بوشهر، برای انجام کارهای سخت مرتبط با تعمیرات، در فضای شلوغ و متراکم کار کنند.

کارگر یادشده به ایلنا گفته که تنها استراتژی مدیران برای جلوگیری از شیوع کرونا تب‌سنجی در ورودی‌های نفررو پالایشگاه‌ها و فرستادن کارگران مبتلا به کرونا به شهرهایشان است.

براساس گزارش‌ها برخی از پالایشگاه‌های پارس جنوبی نیز کارگران را به مرخصی اجباری فرستاده‌اند؛ عملی که ممکن است به کاهش شیوع کرونا بیانجامد اما از سوی دیگر به‌خاطر ناعادلانه بودن و کسر حقوق از دستمزد کارگران، بر نگرانی‌های معیشتی آن‌ها در شرایط اقتصادی کنونی و روحیه آن‌ها تاثیر منفی گذاشته است.

منطقه ویژه اقتصادی عسلویه در استان بوشهر یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران به‌شمار می‌رود. در مجتمع گاز پارس جنوبی که در این منطقه قرار دارد نزدیک به ۱۰ هزار نفر مشغول به کار هستند که بیش از ۸ هزار و ۸۸۹ نفر آن‌ها با شرکت‌های پیمانکاری قرارداد دارند و کارگران پیمانکاری با قرارداد موقت محسوب می‌شوند.

کارگران شاغل در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در ایران از شمول قانون کار کشور خارج هستند و تحت پوشش مقررات جداگانه‌ای تحت عنوان «مقررات اشتغال نیروی انسانی در مناطق آزاد» فعالیت می‌کنند، در نتیجه از کلیه مزایای حقوق کار و از هر نوع ثبات و امنیت شغلی محروم هستند. در این مناطق دست کارفرمایان در اخراج کارگران باز است. حق تشکل وجود ندارد و حقوق‌ها گاه زیر حداقل دستمزد است. تعویق در پرداخت مزدها به صورت یک قانون نانوشته درآمده و اعتراض با تهدید و اخراج پاسخ می‌گیرد.

در همین زمینه: