خط‌های بی‌قرار فریده لاشایی
<p>سارا روشن - فریده لاشایی که ‌زاده سال ۱۳۲۳ در شهر رشت بود پس از گذراندن تحصیلات دبیرستان به آلمان سفر کرد و پس از گذراندن مدرسه‌ مترجمی در مونیخ، به تحصیل در رشته هنرهای تزیینی در آکادمی هنرهای مدرن اتریش (وین) پرداخت.</p> <!--break--> <p> </p> <p>او پیش از تحصیل نزد جعفر پتگر، این هنر را فرا گرفته بود. این هنرمند در کنار بابک اطمینانی و نصرت‌الله مسلمیان، از نقاشان مطرح سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی به‌شمار می‌رود. </p> <p> </p> <p>سازه نقاشی‌های لاشایی زمین و درخت و گل و گیاه و در یک کلام عناصر طبیعت است. چشم‌اندازی که لاشایی به نیروی تصور خود به تصویر درمی‌آورد بی‌زمان و بی‌روایت است. او طبیعت را به‌صورتی مبهم و نمادین و به شکلی شاعرانه و حسی تصویر می‌کند. در نقاشی‌های لاشایی احساس کولی‌وار بی‌آن‌که به پذیرش شیوه‌ای خاص تن دهد در فضای پرده سرگردان است و گه‌گاه به‌گونه‌ای گذرا و پا در گریز در فرم‌های گوناگون جلوه می‌کند تا حضور آن‌ها را توجیه کرده باشد.</p> <p> </p> <p>فریده لاشایی افزون بر نقاشی به ترجمه و نویسندگی نیز می‌پرداخت. ترجمه نمایشنامه‌های «زن نیک سچوان» (۱۳۴۷)، «ارباب پونتیلا و نوکرش ماتی» (۱۳۵۵) و «روزهای کُمون» (۱۳۵۷) از جمله آثار او هستند.</p> <p> </p> <p>فریده لاشایی در سال ۱۳۵۲، پس از ۱۰ سال دوری از ایران و فعالیت‌هایی در کنفدراسیون جوانان و دانشجویان ایرانی در خارج به کشورش بازگشت‌. او در این سال دستگیر شد و مدتی را در بند تازه زنان در زندان قصر به‌سر برد.</p> <p> </p> <table align="left" border="0" cellpadding="1" cellspacing="1" style="width: 230px;"> <tbody> <tr> <td> <p><img alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/sarakiafl02.jpg" style="width: 230px; height: 209px;" /></p> <p class="rtecenter">●کیانوش فرید:</p> <p class="rtecenter">«فریده لاشایی در آثارش</p> <p class="rtecenter">از خطوط بسیار استفاده می‌کند.</p> <p class="rtecenter">این خطوط چنان بی‌قرار و بی‌تاب‌اند</p> <p class="rtecenter">و چنان در برابر رنگ‌ها قرار می‌گیرند</p> <p class="rtecenter">که یک منبع نور را برای بیننده تداعی می‌کنند.»</p> <p> </p> <p class="rtecenter">گفت‌و‌گوی سارا روشن</p> <p class="rtecenter">با کیانوش فرید را بشنوید:</p> <p class="rtecenter"> </p> <p class="rtecenter"><a href="http://www.zamahang.com/podcast/2010/20130227_KianushFarid_Farideh_Lashaie_SaraRushan.mp3"><img alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/musicicon.jpg" style="width: 230px; height: 26px;" /></a></p> </td> </tr> </tbody> </table> <p>ویدا حاجبی تبریزی در کتاب خاطرات زندان‌اش از زندان‌های دوران حکومت محمدرضا پهلوی که «دادِ بیداد» نام دارد از ۱۷ نفر از زنان سیاسی زندانی یاد کرده که یکی از آنان فریده لاشایی است.</p> <p> </p> <p>لاشایی از جمله هنرمندان مطرح سه دهه اخیر ایران است که در طول سال‌ها فعالیت هنری بیش از ۳۰ نمایشگاه انفرادی و گروهی از آثارش در داخل و خارج از کشور برپا کرد.</p> <p> </p> <p>نقاشی‌های این هنرمند پیشکسوت ایرانی بهمن‌ماه سال گذشته، در کنار آثار هنرمندان سه کشور دیگر به‌صورت هم‌زمان در دو سالن گالری AB سوئیس برپا شده بود.</p> <p> </p> <p>فریده لاشایی که سال‌ها دچار بیماری سرطان بود، روز یکشنبه (۶ اسفند/۲۴ فوریه) در شصت‌و‌هشت سالگی در بخش آی‌سی‌یو بیمارستان جم تهران از دنیا رفت.</p> <p> </p> <p>به همین مناسبت سارا روشن گفت‌و گویی داشت با کیانوش فرید، نقاش و منتقد درباره آثار فریده لاشایی در قلمرو نقاشی معاصر ایران.</p> <p> </p> <p>کیانوش فرید در این گفت‌و‌گو از فریده لاشایی به عنوان یکی از مهم‌ترین نقاشان دوران معاصر در ایران یاد می‌کند. او می‌گوید: «لاشایی اصولاً یک شخصیت چند لایه بود. نه تنها نقاش بود، بلکه مترجم و داستان‌نویس هم بوده است.»</p> <p> </p> <p>خانم فرید در ادامه این گفت‌و‌گو از میان وجوه گوناگون شخصیتی و هنری فریده لاشایی به آثار او در قلمرو نقاشی اشاره می‌کند و بر آن است که این هنر در لاشایی به شکل‌ برجسته‌تری نمود داشته است. کیانوش فرید می‌گوید: «فریده لاشایی به‌راستی که یک "نقاش‌باشی" بود. به گفته خودش از شش سالگی نقاشی می‌کرده، طراحی می‌کرده و با رنگ آشنا شده و این آشنایی‌ها در زندگی او مدام ادامه یافته است.»</p> <p> </p> <p>کیانوش فرید سپس از دوره‌ای که فریده لاشایی در وین ابتدا روی شیشه و سپس روی سرامیک کار می‌کرد، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دوره‌های آفرینش هنری این هنرمند یاد می‌کند. آثار لاشایی در این دوره به آثار هنرمندان خاور دور شباهت دارد.</p> <p> </p> <p>آثار فریده لاشایی به گفته کیانوش فرید از مضامین عرفانی هم بی‌بهره نمانده. کیانوش فرید درباره چگونگی تأثیرپذیری لاشایی از عرفان می‌گوید: «فریده لاشایی در آثارش از خطوط بسیار استفاده می‌کند. این خطوط چنان بی‌قرار و بی‌تاب‌اند و چنان در برابر رنگ‌ها قرار می‌گیرند که یک منبع نور را برای بیننده تداعی می‌کنند. هرگاه از نظر موضوعی آثار لاشایی را بررسی کنیم، درمی‌یابیم که او در گستره آثارش از طبیعت الهام گرفته است. طبیعت اما از صافی درون او عبور می‌کند و این عبور را در کارهای او به‌خوبی می‌توان دید.»</p> <p> </p> <p>سهراب سپهری هم در آثارش دلبسته طبیعت بود. از این نظر آثار این دو هنرمند از نظر مضمونی و رویکرد به طبیعت با هم خویشاوند است. کیانوش فرید می‌گوید: «هم سهراب سپهری و هم فریده لاشایی بیش از هر چیز به "درخت" گرایش دارند.»</p> <p> </p> <p>فریده لاشایی شاگردان زیادی داشت و بسیاری از نقاشان از او تأثیر پذیرفته‌اند. اوج آفرینش لاشایی در سال‌های دهه ۱۳۵۰ اتفاق افتاد. کیانوش فرید می‌گوید: «در آن سال‌ها نقاشانی مانند لاشایی با نقاشی غرب به‌خوبی آشنا بودند و با درآمیختن آموزه‌هاشان از نقاشی غرب با بن‌مایه‌های فرهنگی خودمان توانستند آثاری ماندگار و تأثیرگذار بیافرینند.»</p> <p><br /> ویدئو: پاره‌ای آثار فریده لاشایی</p> <p> </p> <p> </p>
فریده لاشایی
سارا روشن - فریده لاشایی که زاده سال ۱۳۲۳ در شهر رشت بود پس از گذراندن تحصیلات دبیرستان به آلمان سفر کرد و پس از گذراندن مدرسه مترجمی در مونیخ، به تحصیل در رشته هنرهای تزیینی در آکادمی هنرهای مدرن اتریش (وین) پرداخت.
او پیش از تحصیل نزد جعفر پتگر، این هنر را فرا گرفته بود. این هنرمند در کنار بابک اطمینانی و نصرت‌الله مسلمیان، از نقاشان مطرح سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی به‌شمار می‌رود.
سازه نقاشی‌های لاشایی زمین و درخت و گل و گیاه و در یک کلام عناصر طبیعت است. چشم‌اندازی که لاشایی به نیروی تصور خود به تصویر درمی‌آورد بی‌زمان و بی‌روایت است. او طبیعت را به‌صورتی مبهم و نمادین و به شکلی شاعرانه و حسی تصویر می‌کند. در نقاشی‌های لاشایی احساس کولی‌وار بی‌آن‌که به پذیرش شیوه‌ای خاص تن دهد در فضای پرده سرگردان است و گه‌گاه به‌گونه‌ای گذرا و پا در گریز در فرم‌های گوناگون جلوه می‌کند تا حضور آن‌ها را توجیه کرده باشد.
فریده لاشایی افزون بر نقاشی به ترجمه و نویسندگی نیز می‌پرداخت. ترجمه نمایشنامه‌های «زن نیک سچوان» (۱۳۴۷)، «ارباب پونتیلا و نوکرش ماتی» (۱۳۵۵) و «روزهای کُمون» (۱۳۵۷) از جمله آثار او هستند.
فریده لاشایی در سال ۱۳۵۲، پس از ۱۰ سال دوری از ایران و فعالیت‌هایی در کنفدراسیون جوانان و دانشجویان ایرانی در خارج به کشورش بازگشت. او در این سال دستگیر شد و مدتی را در بند تازه زنان در زندان قصر به‌سر برد.
ویدا حاجبی تبریزی در کتاب خاطرات زندان‌اش از زندان‌های دوران حکومت محمدرضا پهلوی که «دادِ بیداد» نام دارد از ۱۷ نفر از زنان سیاسی زندانی یاد کرده که یکی از آنان فریده لاشایی است.
لاشایی از جمله هنرمندان مطرح سه دهه اخیر ایران است که در طول سال‌ها فعالیت هنری بیش از ۳۰ نمایشگاه انفرادی و گروهی از آثارش در داخل و خارج از کشور برپا کرد.
نقاشی‌های این هنرمند پیشکسوت ایرانی بهمن‌ماه سال گذشته، در کنار آثار هنرمندان سه کشور دیگر به‌صورت هم‌زمان در دو سالن گالری AB سوئیس برپا شده بود.
فریده لاشایی که سال‌ها دچار بیماری سرطان بود، روز یکشنبه (۶ اسفند/۲۴ فوریه) در شصت‌و‌هشت سالگی در بخش آی‌سی‌یو بیمارستان جم تهران از دنیا رفت.
به همین مناسبت سارا روشن گفت‌و گویی داشت با کیانوش فرید، نقاش و منتقد درباره آثار فریده لاشایی در قلمرو نقاشی معاصر ایران.
کیانوش فرید در این گفت‌و‌گو از فریده لاشایی به عنوان یکی از مهم‌ترین نقاشان دوران معاصر در ایران یاد می‌کند. او می‌گوید: «لاشایی اصولاً یک شخصیت چند لایه بود. نه تنها نقاش بود، بلکه مترجم و داستان‌نویس هم بوده است.»
خانم فرید در ادامه این گفت‌و‌گو از میان وجوه گوناگون شخصیتی و هنری فریده لاشایی به آثار او در قلمرو نقاشی اشاره می‌کند و بر آن است که این هنر در لاشایی به شکل برجسته‌تری نمود داشته است. کیانوش فرید می‌گوید: «فریده لاشایی به‌راستی که یک "نقاش‌باشی" بود. به گفته خودش از شش سالگی نقاشی می‌کرده، طراحی می‌کرده و با رنگ آشنا شده و این آشنایی‌ها در زندگی او مدام ادامه یافته است.»
کیانوش فرید: «فریده لاشایی در آثارش از خطوط بسیار استفاده می‌کند. این خطوط چنان بی‌قرار و بی‌تاب‌اند و چنان در برابر رنگ‌ها قرار می‌گیرند که یک منبع نور را برای بیننده تداعی می‌کنند.»
کیانوش فرید سپس از دوره‌ای که فریده لاشایی در وین ابتدا روی شیشه و سپس روی سرامیک کار می‌کرد، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دوره‌های آفرینش هنری این هنرمند یاد می‌کند. آثار لاشایی در این دوره به آثار هنرمندان خاور دور شباهت دارد.
آثار فریده لاشایی به گفته کیانوش فرید از مضامین عرفانی هم بی‌بهره نمانده. کیانوش فرید درباره چگونگی تأثیرپذیری لاشایی از عرفان می‌گوید: «فریده لاشایی در آثارش از خطوط بسیار استفاده می‌کند. این خطوط چنان بی‌قرار و بی‌تاب‌اند و چنان در برابر رنگ‌ها قرار می‌گیرند که یک منبع نور را برای بیننده تداعی می‌کنند. هرگاه از نظر موضوعی آثار لاشایی را بررسی کنیم، درمی‌یابیم که او در گستره آثارش از طبیعت الهام گرفته است. طبیعت اما از صافی درون او عبور می‌کند و این عبور را در کارهای او به‌خوبی می‌توان دید.»
سهراب سپهری هم در آثارش دلبسته طبیعت بود. از این نظر آثار این دو هنرمند از نظر مضمونی و رویکرد به طبیعت با هم خویشاوند است. کیانوش فرید می‌گوید: «هم سهراب سپهری و هم فریده لاشایی بیش از هر چیز به "درخت" گرایش دارند.»
فریده لاشایی شاگردان زیادی داشت و بسیاری از نقاشان از او تأثیر پذیرفته‌اند. اوج آفرینش لاشایی در سال‌های دهه ۱۳۵۰ اتفاق افتاد. کیانوش فرید می‌گوید: «در آن سال‌ها نقاشانی مانند لاشایی با نقاشی غرب به‌خوبی آشنا بودند و با درآمیختن آموزه‌هاشان از نقاشی غرب با بن‌مایه‌های فرهنگی خودمان توانستند آثاری ماندگار و تأثیرگذار بیافرینند.»
نظرها
نظری وجود ندارد.