پیشگامان نقاشی معاصر ایران
منوچهر معتبر و چگونگی استفاده از خطوط
کیانوش فرید- منوچهر معتبر از نقاشان معاصر ایران است. او بر استفاده از خط و طراحی تأکید می‌کند. پیامدهای جنگ هم بر آثار او تأثیر گذاشته است.
کیانوش فرید
منوچهر معتبر از دیگر نقاشان معاصر ایران است که به ویژه به دلیل سبک ویژه‌اش در طراحی شناخته شده است. او در سال ۱۳۱۵ در شیراز به دنیا آمد. در همان جا بود که نزد ناصر نمازی، از شاگردان کمال‌الملک و سپس صدرالدین شایسته شیرازی نقاشی را آموخت.
منوچهر معتبر در سال ۱۳۳۵، در رشته زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه شیراز پذیرفته شد، اما به‌خاطر علاقه‌اش به نقاشی به تهران و دانشکده هنرهای زیبای تهران رفت.
معتبر برای سال‌ها، نقاشی را به صورت آکادمیک آموخت و از جمله در فاصله سال‌های ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ سه بار به آمریکا سفر کرد و در آخرین سفرش در رشته آموزش هنر از دانشگاه ایندیانا فارغ‌التحصیل شد.
منوچهر معتبر اولین نمایشگاهش را پس از بازگشت از اولین سفرش به آمریکا در سال ۱۳۵۱ در گالری سیحون برپا کرد.
منوچهر معتبر: «خط» یکی از عناصر «تصویر کردن» است. وقتی ما طراحی را تعریف می‌کنیم، می‌گوییم «تصویر کردن»، اما وقتی در اثری رنگ به کار می‌بریم، می‌شود «توصیف کردن». طراحی و توصیف که با هم جمع شوند، عنوان «نقاشی» را می‌یابند.
اهمیت کار معتبر در طراحی‌های او و چگونگی استفاده‌اش از خطوط نهفته است. او از جمله نقاشانی است که بر طراحی و خطوط در آثارش تأکید می‌کند. محمد ابراهیم جعفری از نقاشان هم‌دوره منوچهر معتبر در این‌باره گفته است او نخستین کسی بود که ما را متوجه این نکته کرد که می‌توان برای طراحی از آتلیه بیرون رفت و در کوچه و خیابان طراحی کرد.
منوچهر معتبر خود درباره طراحی گفته است: «از سال اول، دوم دانشکده هنرهای زیبا طراحی را به صورت خیلی جدی شروع کردم و تا امروز آن را دنبال می‌کنم. بر همین اساس است که بیشتر آثارم شامل طراحی است (...) طراحی خود یک هنر بی‌واسطه است که به تنهایی می‌تواند منظورش را بیان کند. در حقیقت، طراحی تصویر کردن موضوعی است که می‌تواند جدا از نقاشی خودش را بفهماند.»
از نگاه بسیاری از منتقدان، حضور گه‌گاه رنگ در آثار معتبر، نه برای حجم‌پردازی و گنجاندن رنگ در ترکیب‌بندی اثر، بلکه برای تأکید بر خطوط و طرح‌ها و برجسته کردن تیرگی‌ها و سیاهی‌هایی‌ست که آدمی در محور آن نشسته است.
علی اصغر قره‌باغی، منتقد نام آشنای معاصر، کارهای منوچهر معتبر را «طرح‌واره» نام نهاده و درباره آن‌ها گفته است: «اسم طرح‌واره را بر آثار او گذاشته‌ام زیرا کار‌هایش نه نقاشی است و نه طراحی. ابزار کار او خط است. چیزی که در طبیعت وجود ندارد اما کهن‌ترین ابزار هنرهای تجسمی به‌شمار می‌رود. طراحی تعریف است و نقاشی توصیف. حضور رنگ در آثار معتبر، تمهیدی برای جذب مخاطب به فضای کار‌هایش تلقی می‌شود.»
منوچهر معتبر خود در این‌باره بیشتر توضیح داده است: «طراحی و نقاشی، مرز بسیار سیالی دارند. یک اثر طراحی در عین حال که طراحی است، می‌تواند نقاشی هم باشد؛ یا یک اثر نقاشی در عین حال می‌تواند طراحی هم باشد. عنصر "خط" در طراحی حرف اول را می‌زند؛ بنابراین "خط" یکی از عناصر "تصویر کردن" است. وقتی ما طراحی را تعریف می‌کنیم، می‌گوییم "تصویر کردن"، اما وقتی در اثری رنگ به کار می‌بریم، می‌شود "توصیف کردن". طراحی و توصیف که با هم جمع شوند، عنوان "نقاشی" را می‌یابند. در آثار من، خط، فرم و استحکام در کار بسیار بیشتر از "رنگ" برایم اهمیت دارد. با شیوه کاری که من برای ساختن آثارم در پیش گرفته‌ام، سعی‌ام بر این است که حرف‌هایم را جامع‌تر بزنم و به نظرم آثار من از محدوده طراحی فرا‌تر رفته است. من معتقدم که اگر کسی می‌خواهد حرفی بزند، باید واضح و روشن و قاطع بزند و حتی رویش تأکید کند تا مؤثر واقع شود.»
در نقاشی‌های پس از انقلاب معتبر، جنگ و پیامد‌هایش تأثیری عمده و تعیین‌کننده بر کار‌هایش گذاشت. او در سال ۱۳۶۴ برنده مدال و دیپلم افتخار از نمایشگاه نقاشان معاصر جهان در موناکو شد.
او در کنار طراحی و نقاشی، شرکت در ده‌ها نمایشگاه انفرادی و گروهی در ایران و نقاط مختلف جهان، در بیش از سه دهه گذشته نقاشی و تاریخ هنر را نیز تدریس کرده است.
[ExtraData] پیشگامان نقاشی معاصر ایران، کیانوش فرید [/ExtraData]
گالری زمانه: پاره‌ای از آثار منوچهر معتبر (منبع تصاویر)
نظرها
نظری وجود ندارد.