پرونده ۸ مارس: تبعیض جهانی، تجربه ایرانی
روز جهانی زنان، روز یادآوری حقوق و مطالباتی است که گرچه بدیهی به نظر می‌رسند اما حتی در توسعه‌یافته‌ترین جوامع هم تحقق نیافته‌اند. مجموعه گزارش‌هایی در حوزه زنان با نگاه به وضعیت اخیر ایران و جهان.
بزرگداشت روز جهانی زن در رشت
هشت مارس، روز جهانی زنان، زمان حرفهای تکراری و اصرار بر مطالبات است. روز یادآوری چیزهایی که پیش پا افتاده و بدیهی به نظر می‌رسند. برابری زن و مرد، اینکه زن باید حق خروج از خانه، تحصیل، خروج از کشور، داشتن نوار بهداشتی، توالت، آب تمیز، زایمان امن، ازدواج در سن مناسب، ازدواج نکردن، تعیین تعداد فرزند، انتخاب شغل، استقلال اقتصادی، دستمزد برابر، ارث برابر داشته باشد، به نظر بی‌تردید است. اما تردد امن در کوچه خیابان، زندگی بدون خشونت، آزادی انتخاب پوشش، رانندگی بدون تمسخر و تحقیر، سوژه جک و ادبیات تحقیرآمیز نبودن، به قتل نرسیدن، کتک نخوردن، ناموس کسی نبودن، ابزار جنسی نبودن، حق کنترل بدن، آزار جنسی و تجاوز ندیدن و انتخاب گرایش جنسی، چیزهایی‌ست که هنوز در جهان تحقق نیافته است. زنان در توسعه‌یافته‌ترین کشورها هم قربانی نقض تمام این حقوق می‌شوند و ایران، یکی از بدترین کشورها برای زنان است.
هشت مارس سال ۲۰۲۰، همزمان بود با آغاز همه‌گیری ویروس کرونا در جهان؛ تجربه‌ای تاریخی که گروه‌های تحت تبعیض را بیش از همه قربانی عوارض خود کرد. اما زنان در عرضه اشتغال، در حوزه خصوصی و در ایفای نقش‌های بهداشتی و مراقبتی، از آن عوارضی دیدند که هنوز ابعاد آن کاملا روشن نشده است و تا امسال، سال ۲۰۲۱ ادامه دارد.
در کنار کرونا، خشونت دولتی، قوانین نابرابر و عرف و سنت‌‌های ضد زن و فرهنگ تجاوز، همچنان در جامعه‌ای مثل ایران علیه زنان عمل می‌کنند، زنان معترض در زندانند و اجازه برگزاری رسمی مراسم بزرگداشت روز جهانی زنان وجود ندارد.
مطالب این پرونده به برخی از این مسایل می‌پردازد. علاوه بر آن گزارشی هم به وضعیت زنان افغانستان در سالی که گذشت پرداخته است.
نهال تابش- در قوانین فعلی تنها امکان زنان برای کاهش تبعیض‌های قوانین ازدواج در ایران، اضافه کردن «شروط ضمن عقد» در سند ازدواج است. با این شروط آشنا شوید.
نسیم روشنایی- نمایندگان زن مجلس اصولگرای یازدهم در یک‌سال شروع به کارشان برای زنان چه کرده‌اند؟ آیا برای رهایی زنان از فقر و بی‌عدالتی و سرکوب و خشونت و تبعیض گام برداشته‌اند؟ نمونه یکی از تلاش‌های آنان ارائه طرحی به نام «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» است که می‌خواهد بدون در نظر گرفتن شرایط مادی و روانی و برخورداری از امکانات مناسب، مردم را غیرمسئولانه به تولید مثل بیشتر ترغیب کند.
نسیم روشنایی- دولت حسن روحانی با وعده عدالت جنسیتی بر سر کار آمد. حالا روزهای دولت هشت ساله روحانی رو به پایان است. چرا بسیاری از وعده‌های انتخاباتی روحانی به زنان و برنامه‌های دولت در حوزه زنان تحقق نیافتند؟
امیرسام گودرزی – از ۲۵ بهمن تا ۱۷ اسفند ۱۳۵۷، روز برگزاری تظاهرات ۸ مارس در تهران. نگاهی به عنوان‌های رخدادها و برخی اعلامیه‌ها و اظهار نظرها با نظر به موضوع زن در نظامی که تازه داشت شکل می‌گرفت و تشخص خود را با محدود کردن زنان نشان می‌داد.
اعظم بهرامی- آمارها درباره زنان سیستان و بلوچستان چه می‌گویند؟ روایتی از زندگی دشوار در سایه تبعیضی مضاعف، روایتی از زندگی در حاشیه.
بحران همه‌گیری کرونا می‌تواند به افزایش کودک‌همسری در جهان منجر شود. یونیسف می‌گوید باید سریع برای این بحران اقدام کرد.
امین درودگر- قوانین لبنان در سطح ملی و فرقه‌ای گستره‌ای از تبعیض و ستم را علیه زنان به نمایش می‌گذارند. نه تنها متن بسیاری از این قوانین، که روح کلی حاکم بر آنها شبیه به همان مردسالاری نهادینه‌ای است که در ایران می‌شناسیم.
شکوفه تقی- داغ، انگ و ننگ اجتماعی دانستن عادت ماهانه، خاستگاه دینی و اجتماعی دارد و نجس یا اهریمنی قلمداد کردن زن در هنگام عادت ماهانه و پس از زایمان، در دوران مختلف تاریخی به صورت عرف اجتماعی درآمده است.
مهدیس صادقی پویا- کووید-۱۹ به ما آموخت که کار مراقبت تا چه اندازه حائز اهمیت است، اما در عین حال، به بار وظایف زنانی که در هر عرصه‌ای و جایگاهی، مشغول به مراقبت از دیگرانند افزوده شد - چه در خانه و چه در شغل‌های خارج از خانه.
ولی آرین- روند گفت‌وگوهای صلح، همه‌گیری کرونا و فعالیت گروه‌های هراس افکن، دست به دست هم دادند تا از هشت مارس ۲۰۲۰ تا هشت مارس ۲۰۲۱، سال خوبی برای زنان افغانستان نباشد.
نظرها
منظر
اگر در جهان ستم بر زنان با میانجی تبعیض انجام می گیرد, در ایران قضیه بسیار بیشتر از فقط تبعیض می باشد: آپارتاید جنسی. در مقدمه بر این پرونده اظهار میشود که ۸ مارس روز "حرفهای تکراری است" اما شوربختانه برخی اوقات در ایران مشخصات خاص ستم بر زنان در ایران یا اصلا ذکر نمیشود و یا به اندازهء کافی تکرار نمی شود تا بخشی از فرهنگ عمومی شود. در جمهوری اسلامی ما در حقیقت با آپارتاید جنسی روبرو هستیم, از منع ورود زنان به استادیوم ها, تا تفکیک جنسی کردن فضا های عمومی (دانشگاه, اتوبوس,...), ساحت حقوقی و قانونی... جای تاسف است که در این پرونده یک بررسی جداگانه و مختص به پدیدهء آپارتاید جنسی در جمهوری اسلامی به چشم نمی خورد. ۸ مارس تمامی خوانندگان گرامی و دوستان و رفقای زمانه نیز مبارک, با یک روز تاخیر!