وبینار: دینامیسم درونی و نقش دولت در اقتصاد نولیبرالیِ ایران - با حامد سعیدی
چرا دولت و انبوهی از سازمان‌ها و نهادهای فرادولتی، به‌رغم پیاده‌سازی برنامه‌های نولیبرالی در اقتصاد و دیگر حوزه‌های جامعه و برخلاف آنچه ظاهراً «توقع» می‌رود، هم‌چنان کنترل بخش اعظم اقتصاد ایران را در کنترل دارند؟
حامد سعیدی*، پژوهشگر اقتصاد سیاسی جمعه ۲۰ فروردین در وبیناری برای «زمانه» به مسأله نئولیبرالیسم در ایران و نقش دولت در آن پرداخت.
حامد سعیدی محور اصلی وبینار خود را در مقدمه زیر اینگونه شرح می‌دهد:
«جامعه‌ی ایران طی سه دهه‌ی پایانی سده‌ی چهاردهم خورشیدی شاهد عروج و استیلای نئولیبرالیسم به‌سان شکل غالب اقتصاد سیاسی سرمایه‌داری بر سپهر اقتصاد و دیگر ساحت‌های حیات اجتماعی مردم ایران بوده است. منتها همپای اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های نئولیبرالی و تبعات دهشتناک آن بر جامعه، جلوه‌ی زمخت و برجسته‌ی استمرار مداخله‌ی دولت و نهادی نظامی و بنیادهای فرادولتی در اقتصاد ایران مجادلات فراوانی را در میان هر دو طیف چپ و راست جامعه برانگیخته است. برخی رویکرد‌ها سرمایه‌داری ایران را "نامتعارف" وصف می‌کنند و یا اطلاق صف نئولیبرال به اقتصاد ایران را نادرست تلقی می‌کنند. در حقیقت، این طیف اساساً شکل "ناب" و "ایدئالی" از سرمایه‌داری در ذهن دارند و یا شاخص‌هایی که با آن جلوه‌های نئولیبرالیسم در کشورهای پیشرفته‌ی سرمایه‌داری را قیاس می‌کنند و وقتی با همان فراسنج‌ها به شناخت و تبیین سرمایه‌داری نئولیبرال در ایران می‌پردازند با ناکامی مواجه می‌شوند، چراکه شباهت‌های فراگیر و ملموسی در شکل پدیداری آن را نمی‌توانند بیابند. وقتی قادر به فهم و تحلیل پیچیدگیِ پدیده‌ها در بستر تاریخی معین و جلوه‌های متمایز آن از حیث مکان‌مندی نیستند، در چنبره‌ی انکار و توجیه نادرست و ایدئولوژیکی گرفتار می‌شوند. به همین دلیل ادعا می‌کنند که در ایران سرمایه‌داری "متعارف" و یا "نئولیبرالیسم" نداریم».
حامد سعیدی تلاش دارد در این وبینار، با به‌چالش کشیدن این درک به باور او «سطحی و ایستا از سازوکارهای اقتصاد سرمایه‌داری»، با کاربست روش‌شناسیِ انتقادی و دیالکتیکی به توضیح این مسئله می‌پردازد که چه دینامیسم و سازوکارهایی دست به دست هم داده‌اند و این فرم و سنخ خاص از سرمایه‌داری نئولیبرالی در ایران را پدید آورده‌اند؛ چرا دولت و انبوهی از سازمان‌ها و نهادهای فرادولتی، به‌رغم پیاده‌سازی برنامه‌های نولیبرالی در اقتصاد و دیگر حوزه‌های جامعه و برخلاف آنچه ظاهراً «توقع» می‌رود، هم‌چنان کنترل بخش اعظم اقتصاد ایران را در کنترل دارند؟ چه تضادهای درون‌ماندگار و دیالکتیکی در پسِ پشت نیروها و نهادهای موجود در سپهر شالوده‌های اقتصادی و نیروهای روساخت سیاسی ـ ایدئولوژیکی ملزومات چنین شرایطی را فراهم آورده‌اند که رُخسار متفاوت و متمایزی به اقتصاد نئولیبرالی در ایران بخشیده‌اند؟
با پاسخ‌دادن به این پرسش‌ها، سعیدی از خلال درک و شناخت نقش و جایگاه دولت در اجرای برنامه‌های اقتصاد نئولیبرالی، به‌ویژه اجرای خصوصی‌سازی‌ها، خصیصه‌های تعیّن‌یافته و وجه‌ممیزه‌ی نولیبرالیسم در نظام جمهوری اسلامی را بازنمایی و تبیین می‌کند.
*حامد سعیدی، فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد علوم سیاسی (گرایش اقتصاد سیاسی) از دانشگاه آمستردام، کنشگر سیاسی و پژوهشگر در حوزه‌ی اقتصاد سیاسی، روابط بین‌المللی و مطالعات خاورمیانه.
نظرها
حبیب
اعلان زمان وبینار نادرست و گمراه کننده است. هشت و نیم به وقت ایران شش به وقت اروپای غربی نمی شود. گویا منظورتان به وقت اروپای مرکزی است. CET و نه WET. لطفا اصلاح نمایید، دفعه پیش هم این مشکل بود. --- زمانه: ممنون از نظری که گذاشتید. اصلاح شد.