وضعیت صنعت و تولید در ایران در ۱۰ سال گذشته: تولید کالاهای مشخص برای مصرف در بازارهای داخلی

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد در ۱۰ سال گذشته تنوع محصولات صنعتی تغییر چندانی نکرده و کالاها هم فقط در بازارهای داخلی عرضه شده و با این‌حال تعداد شاغلان در شهرک‌های صنعتی دو برابر شده و تمایل سرمایه‌گذاران به بخش صنعت نیز بیشتر شده است.

ایسنا می‌نویسد از مقایسه آمارهایی که وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) در سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۹ منتشر کرده چنین برمی‌آید که روند تولید کالاهای صنعتی در ایران در ۱۰ سال گذشته تغییر چندانی نکرده است.  

در این فهرست ۲۵ کالا قرار دارد که از آن میان تولید ۱۱ کالای مصرفی به میران ۵ تا ۱۱۸ درصد رشد کرده است. بیشترین افزایش تولید مربوط به سیگار، کاغذ و یخچال و فریزر است که با ۱۸۲,۲، ۱۱۸,۸ و ۱۰۶,۳ درصد رشد، تولید آن‌ها دو تا نزدیک به سه برابر شده است.  

تولید شش کالای داروی انسانی، محصولات پتروشیمی و لاستیک در ۱۰ سال گذشته بیش از ۲۰ درصد افزایش داشته است:  در این بازه زمانی در کارخانه‌های داخلی بیش از ۴۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون عدد دارو، ۶۰ میلیون و ۷۰۰ هزار تن محصولات پتروشیمی و ۲۷۸ هزار و ۲۰۰ تن لاستیک تولید شده است.

طی یک دهه اخیر تولید چهار کالا یعنی ماشین لباسشویی با ۱۷,۸ درصد، پودر شوینده با ۱۰,۴ درصد، روغن نباتی با ۸,۵ درصد و روغن موتور با ۵,۸ درصد رشد، کمتر از ۲۰ درصد افزایش یافته و تولید آن‌ها به بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار دستگاه، ۶۳۴ هزار و ۴۰۰ تن پودر شوینده، ۱.۵ میلیون تن روغن و حدود ۶۶۸ هزار تن روغن موتور رسیده است.

در این میان طی ۱۰ سال گذشته تولید تلویزیون ۲۵,۵ درصد کاهش یافته و از حدود یک میلیون و ۶۹۰ هزار دستگاه در سال ۱۳۸۹ به یک میلیون ۲۶۰ هزار دستگاه در سال ۱۳۹۹ رسیده است.

گروه انواع خودروهای سواری و بزرگ در این گزارش بررسی نشده و می‌بایست قاعدتا در گزارشی جداگانه مورد بررسی قرار گیرد.

صنایع داخلی ایران از کارآیی لازم برخوردار نیستند

از آمارهای وزارت صمت چنین برمی‌آید که کالاهای مصرفی محصول ایران به لحاظ تنوع، کیفیت و کمیت فقط قابلیت عرضه در بازارهای داخلی را دارند. حتی سه برابر شدن تولید سیگار نیز برای مصرف داخل و توقف واردات تحقق یافته است.

بر اساس گزارش عملکرد وزارت صنعت، ‌معدن و تجارت (صمت) در ۱۰ سال گذشته  تعداد شهرک‌ها و نواحی صنعتی تا پایان سال ۱۳۹۹ به ۱۰۱۱ شهرک و ناحیه رسید که نسبت به تعداد ۸۹۵ شهرک و ناحیه صنعتی مصوب در سال ۱۳۸۹،  ۱۳,۵ درصد افزایش داشته است. همچنین تعداد شهرک‌ها و نواحی صنعتی بهره‌برداری شده نیز در این بازه زمانی با ۲۸ درصد افزایش نسبت به  سال ۱۳۸۹ به ۸۲۸ شهرک و ناحیه رسیده است. تعداد شهرک‌ها و نواحی صنعتی در حال بهره‌برداری تا پایان سال ۱۳۸۹ معادل ۶۴۷ مورد بوده است.

طبق این آمار در مجموع تا پایان سال ۱۳۹۹ معادل ۴۷ هزار و ۵۰۹ واحد در شهرک‌ها و نواحی صنعتی به بهره‌برداری رسیده که نسبت به تعداد ۲۵ هزار و ۶۱۰ واحد که تا پایان سال ۱۳۸۹ به بهره‌برداری رسیده بودند، حدود ۸۵,۵ درصد افزایش داشته است.

همچنین آمارها نشان می‌دهد در مجموع تا پایان سال گذشته  ۹۵۵ هزار نفر در واحدهایی که در شهرک‌ها و نواحی صنعتی به بهره‌برداری رسیدند مشغول به کار بودند که به معنای افزایش اشتغال به میزان ۷۷,۶ درصد است.

این آمار و ارقام را می‌توان به این معنا درک کرد که صنایع داخلی ایران از کارآیی لازم برخوردار نیستند و تقاضای کار به فراخور توسعه صنایع کوچک و توانمندی آن‌ها در تولید کالاهای متنوع با قابلیت عرضه در بازارهای خارجی افزایش نیافته است.

 بر اساس آمارهای وزارت صمت در سال ۱۳۹۹ برای ۴۱ هزار و ۳۴۳ بنگاه جواز تاسیس صادر شده که  نسبت به صدور ۱۵ هزار و ۹۱۴ فقره جواز در سال ۱۳۸۹ حدود ۱۵۹ درصد افزایش داشته است.

با توجه به اینکه تعداد صدور جواز صنعتی ممکن است به معنای تمایل سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در بخش تولید درک شود و پروانه‌های بهره‌برداری به معنای واحدهایی  که فعالیت خود را آغاز کردند، می‌توان به این نتیجه رسید که در در مجموع در ده سال گذشته تمایل سرمایه‌گذاران به بخش صنعت بیشتر شده، اما تعداد واحدهایی که طی یک سال به بهره‌برداری می‌رسند تغییر چندانی نداشته است.