فرم‌های جهانی و اقتباس‌هایی بومی

در سال‌های دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ بعضی از هنرمندان تازه پیوسته به جامعه‌ موسیقی پیشرو رهسپار اروپا و آمریکا شدند و با وجود دشواری‌های بسیار، توانستند هم بر دانش و تکنیک‌شان بیفزایند و هم در سازمان‌های هنری غرب به فعالیت‌های آموزشی، آفرینشی و اجرایی‌شان ادامه دهند. قاسم طالب‌زاده یکی از این هنرمندان مهاجر است.

قاسم طالب‌زاده درسال ۱۳۱۴ در تهران‌زاده شد. تحصیلاتش را در هنرستان عالی موسیقی آغاز کرد و از‌‌ همان آغاز ویولون و ویولون ‌آلتو را به‌عنوان سازهای نخست خود نزد استادان هنرستان «سرژ خودسیف» و «روبین صفاریان» تعلیم دید. او پس از آموزش‌های مقدماتی در سال ۱۳۵۲ با استفاده از یک بورس مطالعاتی راهی اتریش شد و در آنجا دیپلم بین‌المللی ویولون را از «موتسارت» زالسبورگ دریافت کرد.

طالب‌زاده در اتریش با یک استاد ویلون‌نواز بلژیکی آشنا شد که او را به رفتن بلژیک و ادامه‌ کار و مطالعه در کنسرواتوارهای آن دیار ترغیب کرد. او در بلژیک جایزه‌ای از کنسرواتوار لیژ، و دیپلمی از کنسرواتوار بروکسل برای ویولون‌نوازی در محدوده‌ ارکسترهای مجلسی به دست آورد.

قاسم طالب‌زاده در سال ۱۳۴۶ به ایران بازگشت. او از‌‌ همان آغاز در ارکستر سمفونیک تهران مشغول به کار شد و هم‌زمان در دانشگاه تهران نیز به تدریس موسیقی پرداخت. در سال ۱۳۵۰ با استفاده از یک بورس دیگر مطالعاتی مجدداً به بروکسل رفت و این‌بار در دانشگاه آن شهر به آموختن موسیقی‌شناسی پرداخت.

طالب‌زاده در بازگشت مجدد به ایران در سال‌های پیش از انقلاب به ریاست هنرستان عالی موسیقی برگزیده شد. او را در واقع باید آخرین سرپرست هنرستان پیش از تغییر نظام دانست. بدیهی‌ است که انقلاب او را یک‌بار دیگر از ایران دور کرد و رهسپار بلژیک ساخت.

طالب‌زاده در میان سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۳ به طور رسمی عضویت ارکستر ناسیونال بلژیک را بر عهده داشت و با ویولون و ویولون آلتو کنسرت‌های متعدد‌ی در اروپا و آمریکا برگزار کرد.

قاسم طالب‌زاده در برون‌مرز جدا از نوازندگی در زمینه‌های آفرینشی و آموزشی نیز فعال بوده است. از او تاکنون دو کتاب آموزشی انتشار یافته است: «متد و تمرین‌های روزانه برای ویولون» و همین‌طور کتابی در زمینه‌ شناخت موسیقی دوره‌ رنسانس و باروک.

و اما در زمینه‌ی آفرینش، طالب‌زاده آثاری نیز برای اجرای با ویولون و ویولون آلتو با ارکستر پدید آورده که درآن‌ها موسیقی ملی و بومی را دستمایه‌ قرار داده است.

به گفته‌ خود او هر قطعه‌ موسیقی باید فرمی داشته باشد و فرم‌های موسیقی بین‌المللی بهترین قالب برای عرضه‌ انواع موسیقی جهان است. البته کار کردن در این قالب‌ها باید به گونه‌ای باشد که شفافیت مایه‌های ملی را از میان نبرد. او خود نیز از همین فرم‌ها استفاده می‌کرد. از جمله قطعه‌ای دارد به نام «رسیتاتیو» و «توکاتا» که محتوای آن برداشتی است از دستگاه همایون در موسیقی سنتی ایران.

قاسم طالب‌زاده ۹ قطعه از آفریده‌های خود را در سال ۱۳۵۵ در بروکسل بر روی کاست و دیسک ضبط کرد. شش قطعه از این مجموعه با ویولون و سه قطعه‌ دیگر با ویولون آلتو نواخته شده است. آخرین قطعه از آلبوم آفریده‌های طالب‌زاده «رقص کردی» نام دارد.