درگذشتِ حیات نعمت سمرقندی، شاعر تاجیک

حیات نعمت سمرقندی، شاعر فارسی‌گوی اهل سمرقند در سن ۷۸ سالگی در این شهر چشم به تازگی از جهان فرو بست. این شاعر و پژوهشگر یکی از چهره‌های مقاومت تاجیک در ازبکستان بود و روز گذشته در سمرقند به خاک سپرده شد.

پس از تظاهرات تاجیکان سمرقند در سال ۱۹۹۱ میلادی و گرفتن یک بنای مرکز شهر و تبدیل آن به مرکز فرهنگی مستقل تاجیکان، حیات نعمت ریاست آن را بر عهده گرفت. او به جوانان کمک می‌کرد تا آثار ادبی آنان در حوزه زبان فارسی نشریه‌های برون‌مرزی منتشر شود. 

حیات نعمت سمرقندی، شاعر و پژوهشگر، حدود سه دهه مسئولیت این مرکز غیردولتی فرهنگ تاجیک در سمرقند را بر عهده داشت و آن طور که خود این شاعر در آذر ماه سال ۱۳۸۹ در گفت‌وگویی به زمانه گفت، حدود پنج سال پیش از بسته شدن این مرکز در سال ۲۰۰۵ میلادی حدود چهل روز در خانه زندان بود. در آن زمان اعضای خانواده او نیز در حبس خانگی قرار گرفته بودند.

این مرکز فرهنگی تاجیکان یکی از سه مرکزی بود که در شهر سمرقند فعالیت می‌‌کردند و هرکدام با شیوه‌ها‌ی گوناگون برنامه‌های فرهنگی و گاهی سیاسی برگزار می‌کردند. پس از آن در سمرقند یک مرکز فرهنگی باقی ماند که آن هم دولتی است.

حیات نعمت از چهره‌های شناخته شده شعر و ادب در آسیای میانه، به‌ویژه ازبکستان و تاجیکستان بود. او مخالف سیاست‌های استالینیستی اسلام کریموف در ازبکستان بود. در اعتراض به سیاست‌های مستبدانه او شهر سمرقند را ترک کرد و به دوشنبه رفت و تا پایان حکومت کریموف در دوشنبه باقی ماند. پس از آن به سمرقند بازگشت. 

حیات نعمت سمرقندی در کنار سرودن شعر، به پژوهش و درام نویسی نیز می‌پرداخت. در خبرگزاری جمهور درباره این شاعر نوشته شده که او پس از فروپاشی شوروی، یک هفته تمام در مرکز شهر سمرقند برای زبان فارسی گرسنه‌نشینی کرد و مجله فارسی‌زبان آواز سمرقند ارمغان‌های این کارش بود. 

حیات نعمت سمرقندی یکی از بهترین مترجمان شعرهای سعدی به زبان ازبکی بود و به زبان‌های تاجیکی، روسی و ازبکی اشعار بسیاری سروده که بخشی از آنها منتشر نشده‌اند. شعرهای حیات نعمت در بسیاری موارد اعتراضی است و او را به عنوان یکی از روشنفکران مبارز تاجیک در تمام آسیای میانه و روسیه می‌شناسند.

در سال ۲۰۱۹ در شهر دوشنبه کتاب حیات نعمت با عنوان «سپهر آرزو» منتشر شد. در این پژوهش که سی سال زندگی مولف وقف آن شد، به زندگی و آثار ۱۷۰ نفر شاعر، نویسنده و پژوهشگر سمرقندی که در اواخر قرن ۱۹، قرن ۲۰ و ابتدای قرن ۲۱ زیسته‌اند، پرداخته است

از حیات نعمت آثار بسیاری به جای مانده است. کتاب اخیرش درباره یکی از پژوهش‌های او درباره واژگان فارسی در آثار مولانا جلال‌الدین بلخی است که در دوشنبه چاپ گردیده است. 

حیات نعمت سمرقندی خواستار به رسمیت شناخته شدن زبان تاجیکی به‌عنوان یکی از زبان‌های رسمی در ازبکستان بود.