بازگشت هنر به خیابان: پانزدهمین جشنواره بینالمللی تئاتر خیابانی مریوان
کژال − جشنواره بینالمللی تئاتر اکنون بخشی از هویتِ فرهنگی شهرِ مریوان است، و نمایش‌های روزانه در خیابان و پارکِ مختص به تئاتر، به صحنه‌ای آشنا برای مردم شهر تبدیل شده است.
کژال
پانزدهمین جشنواره بینالمللی تئاتر خیابانی مریوان - آبان ۱۴۰۰
ساعت ۵ بعد از ظهر روز چهارشنبه، پنجم آبان ۱۴۰۰، پانزدهمین جشنواره بینالمللی تئاتر خیابانی مریوان در پارک«شانو» این شهر آغاز شد. برگزاری آیین آغاز جشنواره در حالی بود که سال گذشته چنین مراسمی در سایه همه‌گیری کرونا برگزار نشد و جشنواره هم شکلی مجازی یافت.
اختصاصِ محلی برای نمایش
پارک شانو از سال ۹۳ و با هدفِ تعیین جایگاهی همیشگی برای میزبانی جشنواره تئاتر خیابانی در مساحت چهار هزار و ۳۰۰ توسط شهرداری و شورای شهر مریوان افتتاح شد. اگرچه پیش از آن هم از سال ۸۱ مریوان میزبانِ این جشنواره بود اما مکانِ مشخصی برای اجرای کارها در نظر گرفته نشده بود. جشنواره در آن زمان بیشتر «خیابانی» بود و دقیقا در خیابان‌های مرکزی این شهر گروه‌های مختلف به اجرا می‌پرداختند.
استقبالِ مردمی از این جشنواره در مریوان بسیار خوب بود. همین موضوع باعث شد که در مرحله اول میزبانی این جشنواره برای همیشه به این شهر تعلق گیرد و در مرحله بعدی هم پارکی در این شهر با همین نام احداث شود. از سال ۹۳ به بعد این جشنواره در همین پارک برگزار می‌شود.
استقبالِ مردم
جشنواره تئاتر از آغاز مورد توجه مردم بوده است. در آیین افتتاحیه امسال هم حضورِ چشمگیرِ مردم در استقبال از این جشنواره قابل توجه بود. تا حدِ امکان سعی شده بود پروتکل‌های بهداشتی رعایت شوند. در میانِ تماشاچیان، به صورت رایگان ماسک توزیع شد.
همچون گذشته حضورِ جوانان و نوجوانان در این افتتاحیه پررنگتر بود. زنان و دختران هم هر ساله بیشتر به این جشنواره می‌پیوندند و حضورِ آن‌ها هم پررنگتر شده. پیشتر که این جشنواره در خیابان‌ها و پیاده‌روهای شهر برگزار می‌شد، زنان امکانِ چندانی برای تماشای آن نداشتند. اما اختصاصِ پارکِ شانو به این جشنواره امکانِ مشارکتِ بیشتر و آسان‌تر را برای آن‌ها فراهم کرده.
در افتتاحیه امسال حضورِ شخصیت‌های سیاسی و اجرایی هم در مراسم قابل توجه بود. شیوا قاسمی‌پور، نماینده مردم مریوان و سروآباد در مجلس هم حضور داشت. پوششِ خبری جشنواره هم در سطح گسترده‌ای بود. از خبرنگاران صدا و سیمای رسمی ایران تا خبرنگاران کانال‌های کُردی اقلیم کردستان عراق و عکاسان مختلف برای پوشش این رویداد حضور داشتند.
از هر قشر و گروهی را می‌توان در این جشنواره می‌توان دید. با وجودِ این که تبلیغاتِ گسترده‌ای در مورد جشنواره انجام نمی‌شود، استقبالِ مردمی قابل توجه است.
جشنواره امسال قرار است تا ۱۰ آبان ادامه داشته باشد. ۲۰۷ اثر به دبیرخانه این جشنواره ارسال شده‌اند که از میان آن‌ها ۴۰ اثر به مرحله نهایی جشنواره راه یافته‌اند. در چهار روز باقی‌مانده این جشنواره قرار است ۸۲ اجرا از ۴۰ اثر در بخش‌های آزاد، آیینی ـ سنتی، دیگرگونه‌ها، کودک و نوجوان، جشنواره جشنواره‌ها، «شهادت و ایثار» و بخشِ مهمان به نمایش درآید.
قبلا قرار بود به دلیل محدودیت‌های کرونایی امسال آثارِ خارجی در جشنواره حضور نداشته باشند. اما به گفته دبیر اجرایی این جشنواره در روز افتتاحیه، چند اثرِ خارجی هم پذیر شده و به نمایش در می‌آید. جشنواره با سخنرانی‌های معمولِ مسئولانِ مربوطه شروع شد و با اجرای تئاترِ عروسکی «اقوامِ ایرانی» و آتش‌بازی به پایان رسید.
در میانِ مردم، برای مردم
موضوع‌هایی که معمولا هر ساله در بیشترِ نمایش‌های این جشنواره به چشم می‌خورد، اغلب مربوط به مسائل کارگران، مسکن و تورم، محیط زیست، جوانان و نوجوانان، خانواده و مسائلِ مشابه آن‌ها است. اگرچه ممکن است گروه‌های تئاتر در مکان‌های دیگر و بر مبنای الگوهای داوری درونی این هنر، منسجم‌تر و قوی‌تر از کارهای این جشنواره وجود داشته باشند و اثرهای مهم‌تری هم خلق کنند، اما اهمیت این جشنواره دقیقا در نامِ آن نهفته است، یعنی خیابانی بودنِ آن.
در اجرای خیابانی، هنرمندان بدون هیچ واسطه‌ای و به زبانِ هنر، روایت‌گری می‌کنند، و مردم می‌توانند در فضایی باز و بدون دردسرهای تهیه بلیط و غیره، با هنرمندان ارتباط برقرار کنند. این نوع هنرنمایی تمایزِ معمولِ میانِ هنرِ «فاخر» و «غیرفاخر» را به چالش می‌کشد و از همگان دعوت می‌کند به تماشا بیایند و داوری کنند.
ماده خامِ تئاتر خیابانی معمولا همان مسائلی است که تماشاگرانِ آن در زندگی روزانه با آن درگیر هستند. هنرمندانِ تئاتر با پرداختِ هنری همان مسائل، آن‌ها را به خودِ مردم بازمی‌گردانند، نشاط را به میانِ آن‌ها می‌برند و و در تعاملی دوسویه با آن‌ها هم یاد می‌گیرند و هم آموزش می‌دهند. چنین هنری اثرگذاری بسیار بیشتری از مابقی هنرهای «بسته‌بندی‌شده» خواهد داشت.
هنرِ بی‌واسطه
بی‌واسطگی چنین هنری است که آن را برای مردمِ شهر مریوان جذاب کرده است. گروه‌های تئاترِ فعالِ این شهر در خارج از روزهای جشنواره‌ای هم معمولا به اجرای تئاتر می‌پردازند و همیشه هم تماشاگرانِ خاص خود را دارند. اما بازتابِ کشوری و بینالمللی این جشنواره فرصتی در اختیار آن‌ها و دیگر گروه‌های تئاتر قرار می‌دهد تا بازتابِ جهانی هنرشان را هم ببینند و از نزدیک با گروه‌های دیگر ارتباط بگیرند و بر هم اثرگذار باشند.
جشنواره بینالمللی تئاتر اکنون بخشی از هویتِ فرهنگی شهرِ مریوان است، و نمایش‌های روزانه در خیابان و پارکِ مختص به تئاتر، به صحنه‌ای آشنا برای مردم شهر تبدیل شده است. هنرمندانِ تئاتر دیگر شهرها هم مریوان را مکانی مأنوس و دلپذیر برای عرضه کارهایشان می‌دانند.
نظرها
نظری وجود ندارد.