راهنمای کامل نشست گلاسکو

کاپ ۲۶ چیست؟

دولت‌های جهان از سه دهه پیش تا کنون تقریبا هر سال نشستی درباره چگونگی مقابله با تغییرات اقلیمی برگزار می‌کنند. بر اساس کنوانسیون سال ۱۹۹۲ سازمان ملل در زمینه تغییرات اقلیمی (UNFCCC)، تمام کشورهای جهان موظف به جلوگیری از تغییرات خطرناک اقلیمی و یافتن راهی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند.

نشست بیست‌و‌ششم تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد  موسوم به کاپ ۲۶ ( به معنای بیست ‌وششمین کنفرانس گروه‌ها ) امسال در گلاسکو، اسکاتلند برگزار می‌شود.  

ویژگی‌های نشست امسال

در کنفرانس امسال بیس از ۱۲۰ تن از رهبران کشورهای جهان حضور دارند. اما سران کشورها  تنها در روزهای نخست کنفرانس شرکت کرده و سپس کنفرانس را ترک و مذاکرات پیچیده برای رسیدن به توافق‌ها را به نمایندگان کشورشان که اغلب وزرای محیط زیست و مقامات ارشد هستند، واگذار می‌کنند. حدود ۲۵ هزار نفر در کنفرانس امسال در گلاسکو حضور دارند.

قرار است مذاکرات عصر آخرین جمعه ماه نوامبر پایان یابد اما تجربه کنفرانس‌های قبلی نشان داده که ممکن است جلسات تا شنبه و یا حتی یکشنبه ادامه پیدا کند.

با وجود توافق پاریس، کاپ ۲۶ به چه دردی می‌خورد؟

کنفرانس گلاسکو نشستی تاریخی و شاید آخرین فرصت جامعه جهانی برای دستیابی به راهکاری جهت حفظ سیاره برای نسل‌های آینده باشد. براساس توافق  سال ۲۰۱۵ پاریس، کشورها متعهد شدند تا  افزایش درجه حرارت جهانی را «زیر دو درجه» سانتیگراد بالاتر از سطح دوران پیش-صنعتی نگه دارند. این تعهد از نظر قانونی الزام‌اور بود ، همچنین کشورها بر تعهد غیر الزام آور کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تا پایان سال ۲۰۳۰ توافق کردند.

تقریبا همه می‌دانند که مشارکت‌های تعیین‌شده ملی (NDC) کشورها بر اساس توافق ۲۰۱۵ پاریس  کافی نیست، به همین دلیل فرانسوی‌ها نوعی مکانیسم به اصطلاح «چرخ دنده‌ای» را در توافق گنجاندند که بر اساس آن کشورها می‌بایست هر پنج سال یکبار به میز مذاکره بازگشته و تعهدات خود را به روز کنند. 

موعد پنج ساله ۳۱ دسامبر ۲۰۲۰ به پایان رسید، اما به دلیلی شیوع کرونا برگزاری نشست ممکن نشد.

اکنون از تمام کشورها خواسته شده تا مشارکت‌های تعیین‌شده ملی (NDC) شان را در کاپ ۲۶ به روز کنند و در جهت هدف تعیین شده سطح ۱,۵ درجه سانتیگراد تنظیم کنند.

بر اساس تخمین‌ دانشمندان اگر جهان میخواهد که افزایش دما را در سطح زیر ۱,۵ درجه سانتیگراد نگه دارد، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۳۰ باید تا ۴۵ درصد (نسبت به سطح سال ۲۰۱۰)  کاهش یابد و تا سال ۲۰۵۰ به صفر برسد.

آيا به سطح مطلوب نزدیک شده‌ایم؟

خیر. گزارشی که اخیرا سازمان ملل متحد از مشارکت‌های تعیین‌شده ملی (NDC) منتشر کرد نشان می‌دهد که تلاش‌های صورت گرفته به هیچ وجه کافی نیستند. این تلاش‌ها منجر به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای تا ۱۶ درصد می‌شوند و هنوز تا میزان مطلوب ۴۵ درصد کاهش فاصله زیادی است.

آیا مقصر اصلی چین است؟

چین بزرگترین عامل انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان است. این کشور پیش از آغاز نشست گلاسکو مشارکت‌های تعیین‌شده ملی (NDC)  خود را ارائه کرد که از نظر تحلیلگران ناامید کننده ارزیابی شد. 

چین سال ۲۰۶۰ را برای رسیدن به سطح صفر در نظر گرفته و سایر تعهدات مشارکت‌های تعیین‌شده ملی (NDC) چین نسبت به یک‌سال پیش تغییر چندانی نکرده است.

تحلیل‌ها نشان می‌دهد که برنامه‌‌ای که چین در نظر گرفته منجر به کنترل درجه حرارت در سطح ۲.۴ درجه سانتیگراد می‌شود که از هدف تعیین شده در توافق پاریس به مراتب بالاتر است. شی جین‌پینگ رییس‌جمهوری چین در نشست کاپ ۲۶ حضور نداشت اما هیات چینی ممکن است به توافق‌های رضایت بخش و امیدوار کننده‌ای برسند.

اهمیت  ۱,۵ سانتیگراد در چیست؟

 بر اساس تخمین‌‌های دانشمندان دو درجه افزایش دما به خسارت‌های بسیار جدی در سرتاسر جهان خواهد انجامید و بنابراین تمرکز بر حد ۱,۵ درجه است. دانشمندان «هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم» (IPCC)، نهاد ارزیابی تغییرات اقلیمی سازمان ملل، در گزارش اخیر خود درباره وضعیت کنونی بحران اقلیمی چنین هشدار داده‌اند: شماری از تغییرهای عمده در اقلیم اکنون دیگر غیر قابل اجتناب و «بازگشت‌ناپذیر» هستند. آنها پنج سناریو برای تغییرات اقلیمی بر اساس سطح انتشار گازهای گلخانه‌ای پس از این توسط بشر پیش‌بینی کرده‌اند. حد بالا و بسیار بالا به افزایش دمای ۳,۶ و ۴,۴ درجه سانتیگراد نسبت به سطح دما قبل از انقلاب صنعتی خواهد انجامید و سطح متوسط نیز بیش از دو درجه، حد رسمی ذکر شده در توافق پاریس خواهد بود.

متخصصان سازمان ملل هشدار می‌دهند که ۱,۵ درجه افزایش دما تا ۲۰۴۰ و حتی شاید زودتر از آن رخ دهد.

حتی افزایش ۱,۵درجه دما نیز خطرناک است زیرا حتی این حد از افزایش دما خود موجب افزایش سطح دریاها، نابودی مرجان‌‌ها و افزایش موج گرما، خشکسالی، سیل، توفان‌های شدید و تغییرات آب و هوایی حاد خواهد شد.

انتشار صفر

کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و دستیابی به اقتصاد بدون کربن مهم‌ترین اقدام برای مقابله با بحران اقلیمی است. انتشار گازهای گلخانه‌ای بر اثر فعالیت بشری علت گرمایش زمین است و برای کاستن از سرعت رو به فزون تغییرات اقلیمی باید سطح انتشار گازهای گلخانه‌ای و کربن  به صفر برسد. برای ماندن در سطح ۱,۵ درجه  توقف انتشار دی‌اکسید کربن و دیگر گازهای گلخانه‌ای ضروری است. گازهای گلخانه‌ای از سوخت‌های فسیلی، کشاورزی و دامداری - تولید متان- حاصل می‌شوند. تولیدات جهانی غذا سبب یک سوم انتشار تمامی گازهای گلخانه‌ای با منشا گیاهی است.

آیا تمرکز اصلی کاپ ۲۶ بر  ۱,۵ درجه  است؟

مشارکت‌های تعیین‌شده ملی (NDC) بخش محوری مذاکرات و توافق‌های نشست گلاسکو را تشکیل می‌دهند. هدف دیگر این است که کشورهای بیشتری توافق رسیدن به هدف درازمدت انتشار صفر را امضا کنند. از دیگر اهداف جانبی این نشست تامین منابع مالی برای مبارزه با بحران اقلیمی، کنار گذاشتن تدریجی زغال سنگ، و تمرکز بر راه‌حل‌هایی است که منشا طبیعی داشته باشند.

منابع مالی برای مبارزه با بحران اقلیمی

مشکل اصلی تهیه منابع مالی برای کشورهای فقیر است. در کنفرانس کپنهاگ سال ۲۰۰۹ به کشورهای فقیر وعده داده شده بود که برای مقابله با بحران اقلیمی مبلغ ۱۰۰ میلیارد  دلار کمک تا سال ۲۰۲۰ اختصاص یابد.

این مبلغ تخصیص داده نشد و تنها سال گذشته بود که۸۰ میلیارد دلار تامین شد.

کنار گذاشتن تدریجی زغال سنگ

کنار گذاشتن تدریجی زغال سنگ برای ماندن در سطح  ۱,۵ درجه ضروری است. کشورهای جهان اکنون این مساله را مد نظر قرار داده و در این جهت حرکت می‌کنند. چین که بزرگترین مصرف کننده زغال سنگ است سرمایه‌گزاری برای ساخت نیروگاه‌هایی که با سوخت زغال سنگ کار می‌کنند را در خارج از چین متوقف کرده است. با این وجود همچنان چین، هند، اندونزی، مکزیک، استرالیا و چند کشور دیگر همچنان از بزرگترین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان این سوخت فسیلی به حساب می‌آیند و باید هرچه سریع‌تر این وضعیت تغییر کند.

 راه‌حل‌های طبیعی

یکی از اهداف کاپ ۲۶ که کشور میزبان (بریتانیا) بر آن تاکید ویژه دارد، بررسی راه‌های طبیعی جایگزین برای مقابله با بحران حاضر است. پروژه‌‌های حفاظت و ترمیم جنگل‌ها، پوده‌زارها، تالاب‌ها و دیگر حفره‌های طبیعی کربن و نیز کاشت درختان بیشتر از جمله این اقدامات هستند.

کاپ ۲۶ و انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری

بحران اقلیمی تنها بحرانی نیست که سیاره زمین با آن مواجه است و این مساله در نشست گلاسکو از نظرها دور نمانده است.

کشورهای شرکت کننده در مذاکرات جانبی در حاشیه نشست مساله نابودی تنوع گونه‌ها، حفظ اکوسیستم و حفاظت از اقیانوس‌ها را نیز در گفت‌وگوها در نظر دارند.