گتسبی بزرگ

از این هفته نمایش عمومی فیلم «گتسبی بزرگ» تازه‌ترین ساخته باز لورمن، فیلمساز استرالیایی به شکل گسترده در سینماهای کشورهای جهان آغاز شده است. در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.

نمایش افتتاحیه فیلم «گتسبی بزرگ» اول ماه مه ۲۰۱۳ در نیویورک آمریکا انجام شد اما این فیلم از ۱۰ مه در سینماهای آمریکا به روی پرده رفت. «گتسبی بزرگ» هفته گذشته به عنوان فیلم افتتاحیه جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد و از ۱۶ مه نیز به شکل همزمان در سینماهای بیش از ۵۰ کشور جهان به روی پرده رفته است.

نیک کاراوی که در دانشگاه ییل تحصیلاتش را به پایان رسانده و در جنگ جهانی اول هم شرکت داشته، اکنون دچار افسردگی شده و به الکل پناه آورده است. او در گفت‌وگو با روانپزشکش از مردی به نام گتسبی سخن می‌گوید و روانپزشکش از او می‌خواهد یادمان‌هایش از گتسبی را بنویسد، با این امید که با این تمهید افسردگی‌اش تخفیف پیدا کند. چنین است که نیک با یادآوری خاطراتش ما را با خود به سال‌های دهه ۱۹۲۰ به نیویورک می‌برد.

سال ۱۹۲۲ است. نیک تازه به نیویورک آمده، خانه کوچکی اجاره کرده و به عنوان فروشنده کاری پیدا کرده است. در همسایگی او جی گتسبی، مرد ثروتمند و مرموزی زندگی می‌کند که به خاطر برگزاری مهمانی‌های بزرگ و پرخرج شهرتی به هم زده، اما هیچ‌کس درباره گذشته او و چگونگی دست‌یافتنش به یک ثروت کلان چیزی نمی‌داند. در تابستان نیک دعوت‌نامه‌ای برای شرکت در یکی از مهمانی‌های گتسبی دریافت می‌کند و این آغاز آشنایی این دو و ورود به دنیای مرموز گتسبی می‌شود.

«گتسبی بزرگ» بر اساس رمان معروفی به همین نام نوشته اسکار فیتز جرالد ساخته شده است. رمان نخستین‌بار در سال ۱۹۲۵میلادی منتشر شد و با نظرات مخالف و موافق روبرو گردید و در فروش نیز چندان موفق نبود و تنها حدود ۲۰ هزار نسخه از آن در سال نخست به فروش رفت و به سرعت به فراموشی سپرده شد. اما پس از جنگ جهانی دوم بازچاپ کتاب با استقبال خوانندگان روبرو شد و نسخه‌های مختلفی از آن به روی صحنه تئاتر و یا پرده سینما رفت و با گذشت زمان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین رمان‌های آمریکایی به کتاب‌های درسی دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها راه یافت. در طی بیش از۹۰ سالی که از انتشار این کتاب می‌گذرد، پنج فیلم سینمایی بر اساس آن ساخته شده که از آن میان شاید بتوان نسخه سال ۱۹۷۴ میلادی به کارگردانی جک کلایتون با فیلمنامه‌ای از فرانسیس فورد کاپولا و بازی رابرت ردفورد، ستاره سرشناس سینما در نقش گتسبی را معروف‌ترین نسخه سینمایی این رمان تا امروز نامید.

باز لورمن، فیلمساز استرالیایی که بیشتر به خاطر ساختن سه‌گانه «پرده قرمز» و فیلم «استرالیا» شهرت دارد در این تازه‌ترین ساخته‌اش تصمیم گرفته نسخه تازه‌ای از رمان فیتزجرالد را روانه سینماها کند.

لورمن که در سال ۲۰۰۲ با فیلم «مولن‌روژ» نامزد جوایز اسکار و بفتای بهترین فیلم سال شد، در جشنواره فیلم کن نیز در بخش مسابقه اصلی نامزد نخل طلا بود.

او درباره اینکه رمان فیتزجرالد چه ویژگی‌هایی داشته که او را ترغیب کرده یک بار دیگر بر اساس این رمان فیلمی بسازد، می‌گوید: «من در سیبری توی قطار بودم و داشتم به نسخه صوتی کتاب گتسبی گوش می‌دادم و با خودم گفتم: این داستان ماست، ما اینگونه‌ایم و کتاب درباره زمان ما صحبت می‌کند. با خودم فکر کردم که چگونه می‌توان به گونه‌ای داستان را بیان کنم که همان احساسی را به تماشاگران بدهد که خوانندگانش در سال ۱۹۲۵ و در زمان خواندنش داشتند. این ایده ذهن من را گرفته بود و من نمی‌توانستم ازش خلاص بشوم. حدود ده سالی گذشت اما همچنان این ایده با من بود و من را به خودش حذب می‌کرد. بعد از آن ایده ساخت سه‌بعدی فیلم به نظرم آمد، برای اینکه فیتزجرالد هم یک مدرنیست بود و سه‌بعدی مدیوم روز است، پس من باید همانند فیتزجرالد ایده را به روز می‌کردم. رمان شخصیت‌هایی پیچیده و قوی‌ با احساساتی عمیق دارد. چیزهایی که برای ساخت یک فیلم ایده‌آل هستند. همچنین مصالح دیگری در رمان وجود دارند که می‌توان به شور، روابط عاشقانه، خشونت و عشق اشاره کرد.»

لورمن که کار خود را با تئاتر آغاز کرده، در ساخته‌های سینمایی‌اش نگاهی ویژه به این هنر داشته است و تم مشترک سه‌گانه معروف او یعنی «پرده قرمز» نیز تئاتر است. او این پیشینه تئاتری را یکی از دلایلش برای استفاده از شیوه سه‌بعدی در این تازه‌ترین فیلمش عنوان می‌کند و می‌گوید: «چیزی که من واقعاً می‌خواستم در استفاده از شیوه سه‌بعدی به آن دست یابم این بود که بتوانیم این بازیگران را با تمامی قدرتشان تماشا کنیم. در یک صحنه یازده‌صفحه‌ای که بازیگران در یک اتاق با قدرت روبروی یکدیگر بازی می‌کنند، وقتی به شیوه سه‌بعدی فیلمبرداری شود و به نمایش درآید همانند تئاتر خواهد بود، احساس صحنه مثل تئاتر خواهد بود.»

لورمن که پیشتر در موزیکال «مولن روژ» تجربه استفاده گسترده از موسیقی در فیلمش را داشته است، در «گتسبی بزرگ» نیز استفاده ویژه‌ای از موسیقی کرده و از آن برای به روز کردن داستان فیتزجرالد بهره برده است. به گفته او در رمان فیتزجرالد تأکید بر استفاده از موسیقی «جاز» است که در زمان نوشته شدن رمان موسیقی محبوب روز بوده و مخاطبان به خوبی با آن ارتباط برقرار می‌کردند. او برای القای این حس به تماشاگران امروزی‌اش تصمیم گرفت با همکاری خوانندگانی چون «بیانسه» و «جی‌زد» به سوی استفاده از موسیقی «هیپ‌هاپ» برود، چرا که این دو ژانر در موسیقی سیاهان ریشه دارند، با این تفاوت که به گفته لورمن امروز «هیپ هاپ» جای موسیقی «جاز» را گرفته است.

لورمن که سال‌ها پیش در اقتباس مدرن خود از نمایشنامه معروف ویلیام شکسپیر، یعنی «رومئو و ژولیت» تجربه همکاری با لئوناردو دی‌کاپریو را داشته، در اینجا نیز نقش اصلی فیلم خود یعنی شخصیت گتسبی را به او سپرده است. در کنار او توبی مگوایر، کری مولیگان و آمیتا باچان دیگر بازیگرانی هستند که در تازه‌ترین فیلم لورمن جلوی دوربین رفته‌اند.

لئوناردو دی‌کاپریو درباره نقش گتسبی و چگونگی ایفای این نقش می‌گوید: «گتسبی شخصیت خیلی مشکل و خارق‌العاده‌ای برای بازی کردن است، چرا که هر کس تعریف خودش را از این شخصیت و دلایل رفتارش دارد. نکته‌ای که شخصیت گتسبی را جذاب می‌کند چیزهایی است که در رمان ناگفته می‌مانند و یا درباره جی گتسبی گفته نمی‌شوند.»

«گتسبی بزرگ» اگرچه در نخستین هفته اکران خود در سینماهای آمریکا فروش خوبی داشته و در رتبه دوم جدول فروش سینماها قرار گرفته است، اما منتقدان آن را چندان نپسندیده‌اند و در مجموع در نزد منتقدان بازخورد متوسطی داشته است. در این میان تاد مک‌کارتی، منتقد «هالیوود ریپورتر» از کسانی است که فیلم را پسندیده و با درجه یک خواندن انتخاب بازیگران و بازی آنها و تعریف از کارگردانی لورمن، این نسخه جدید را در مقایسه با نسخه‌های دیگر اثری وفادارانه‌تر به اصل کتاب و برداشتی نزدیک‌تر و ملموس‌تر به فضای آن توصیف کرده است. در نقطه مقابل پیتر تراورس، منتقد «رولینگ استونز» با دادن تنها یک ستاره از چهار ستاره خود به فیلم آن را اثری بی‌روح و خسته‌کننده خوانده که باعث می‌شود استخوان‌های فیتزجرالد در گور بلرزند!

«گتسبی بزرگ» با زمان ۱۴۳ دقیقه محصول سال ۲۰۱۳ کشورهای آمریکا و استرالیا است.