تاریخ طرف ماست: زنان ترکیه در مبارزه با زن‌کشی

”تاریخ طرف ماست”، گلسوم کاو نزدیکتر شد و بی‌مقدمه سخن را آغاز کرد. او حرف‌های زیادی برای گفتن دارد: کاو یکی از بنیان‌گذاران گروه زن کشی را خاتمه خواهیم داد[۱] (WWSF) در ترکیه است و از زمانی که فضای سیاسی ملتهب شده، در زمره یکی از فمینیست‌های طراز اول قرار گرفته است.

با وجود اعتراضات، ترکیه از کنوانسیون استانبول، معاهده‌ای بین‌المللی، به منظور منع خشونت علیه زنان و ترویح برابری خارج شد. رئیس جمهوری ترکیه، رجب طیب اردوغان، همواره علیه فمینیست‌ها عمل کرده است با این بهانه که فمینیست‌ها موافق سقط جنین و حتی عمل سزارین هستند، ”مخالف مادر بودن” هستند و حتی باور دارد که برابری جنسیتی ”خلاف طبیعت” است.

گرچه اردوغان گستاخ و متعصب است، کاو که پزشک است و درباره اخلاق پزشکی سخنرانی می کند، خلاف اوست، او به کارزارشان، زن کشی را پایان خواهیم داد باور دارد و می گوید: ”باید در مسیر ننگ زدایی از کلمه فمینیسم گام برداریم.”

گرچه کاو تمایلی به گفتن این نکته ندارد، اما شکستن تابویی که حول کلمه فمینیسم به وجود آمده است، در ترکیه حال از هر زمان دیگری سخت تر شده است، زیرا گروه های راست و دیگر گروه های نزدیک با حاکمیت به شدت با کار او مخالفند. او دیگر به فضای خصمانه ای که علی الخصوص در محیط آنلاین علیه اش وجود دارد عادت کرده است.

او می گوید: ”با وجود نقض سراسری آزادی بیان در کشور، ما به لحاظ قانونی تحت فشار هستیم. در بعضی موارد نادر حتی تهدیدهایی از طرف خانواده های عاملان وجود دارد. مانند بسیاری فعالان دیگر، برای من هم مشکلاتی به وجود آمده است.”

او احتمال اینکه دستگیر شود را به کلی رد می کند، با اشاره به اعضای ناحیه ای سازمان که نه دستگیر و نه مورد اتهام قرار گرفته اند، ادامه میدهد: ”فشاری کلی بر همه ما هست اما به طور شخصی خیر.”

پیدایش WWSF بر اثر یک فاجعه بوده است. بنا به گفته کاو، قتل دانش آموز هفده ساله، منور کارابولوت، منجر به تشکیل این گروه شد. کارابولوت در سال ۲۰۰۹ توسط دوست پسرش، چم گاری پوغلو به قتل رسید، که پس از آنکه جسد بی سر کارابولوت در سطل آشغال پیدا شد فرار کرد. پلیس آن زمان استانبول باور داشت که خانواده کارابولوت می توانستند جلوی این فاجعه را بگیرند، ”اگر بیشتر مراقب دخترشان بودند.”

کاو می گوید: ”این اولین بار نبود، اما این واقعه، نقطه عطفی بود که پس از آن زن کشی در ترکیه اهمیت بالاتری پیدا کرد. ما جزء نیروهایی بودیم که به حمایت از خانواده کارابولوت برخاستیم تا در زمان دادگاه در کنارشان باشیم و پس از آن این سازمان را راه اندازی کردیم.”

کاو در کنار خانواده های داغدار، وکلا، اتحادیه های صنفی و دیگر کارزارها شروع به دنبال کردن پرونده دیگر زن کشی ها کرد. آنها در دادگاه دیگر پرونده ها در سرتاسر ترکیه حاضر شدند که سرسختانه برای به اجرا در آمدن عدالت تلاش می کردند.

اما این تلاش هنوز به سرانجام نرسیده است. بنابه WWSF، در سال گذشته ۳۰۰ زن در ترکیه به قتل رسیده اند که اکثر موارد توسط شریک زندگیشان بوده است. ۱۷۱ زن دیگر نیز به طور مشکوکی کشته شده اند.

کاو می گوید: ”زمانی که شروع به کار کردیم، هدفمان این بود که زن کشی را خاتمه دهیم، اما برای انجام آن ابتدا باید آمار را فرا می گرفتیم.”

”ما تصور می کردیم که دولت چنین آماری را در دست دارد، اما نداشت. به همین خاطر مشغول جمع آوری اخبار از رسانه ها و خانواده قربانیان شدیم. حال ما علاوه بر جمع آوری اخبار، تحلیل عمیقتری هم ارائه می دهیم.”

امروزه این پلتفرم گسترش یافته و به شبکه عظیمی از فعالان و کارزارها در سرتاسر ترکیه تبدیل شده است. در حدود ۷۵۰ عضو فعال و دیگرانی که در راهپیمایی های خیابانی شرکت می کنند اعضای آن را تشکیل می دهند. بسیاری در جلسات زنانِ WWSF شرکت می کنند، جلسات مخصوصی هم برای کارکنان مدارس یا اعضای جامعه LGBTQ+ دارند که دومی در ضدیت کامل با سیاستهای ضد همجنسگرایانه حزب عدالت و توسعه اردوغان (AKP) است.

این پلتفرم علاوه بر اینکه، حقوق شهروندی را به زنان آموزش می دهد، برای تغییر قوانین ترکیه نیز تلاش می کند و خط تلفنی اضطراری نیز برای حمایت از زنانی که جانشان در خطر است نیز به راه انداخته است.

کاو می گوید: «این نوع از فعالیت، از آن نوع کارهایی است که به شدت به آن افتخار می کنم: نجات جان زنان.» این خط اضطراری به کمک زنان می آید تا بتوانند در مراکز پلیس بر علیه عاملان خشونت طرح شکایت کنند، در بعضی موارد حتی برایشان وکیلی در نظر گرفته می شود تا همراه آنها باشد تا بلکه قوانین یکسویه ترکیه در ارتباط با خشونت خانگی با آنها همراه شود.

این کار نتیجه داده است. بر اثر تلاشهای این گروه، وزیر امور خانواده در ترکیه اقدام به دنبال کردن دادگاه های مربوط به زن کشی نموده است و دولت به تازگی شروع به استفاده از کلمه ‘زن کشی’ نموده است، اگر چه که شرکت کنندگان این کارزار معتقدند که با این کار شانه از زیر بار مسئولیت خالی می کنند. پس از گذر زمانی که تنها مرجع مربوط به پرونده های زن کشی در ترکیه گروه WWSF بود، حال مسئولین ترکیه هم شروع به جمع آوری اطلاعات مربوطه کرده اند، گرچه کاو تاکید می کند که آمار و ارقام حکومتی همیشه کمتر از اصل داده ها هستند.

او می گوید:‌ «بدیهی است که ارقام ما با یکدیگر تفاوت دارد. دولت دخترانی را که زیر هجده سال سن دارند، به عنوان قربانیان زن کشی به حساب نمی آورد، به علاوه قتلهای مشکوک را هم حساب نمی کند. اعداد ما بیشترند، پس وزیر داخلی می گوید ما همه چیز را زن کشی می بینیم، اما حداقل خوب است که حالا گزارشها را منتشر می کنند.»

در عین حال مواردی هم هست که تبدیل به نزاع می شود و کاو و همکارانش باید کارآگاه آماتور بشوند و تلاش کنند تا مسئولین را راضی کنند که انگیزه قتل را زن کشی به حساب بیاورند.

او می گوید: «اغلب مواردی پیش می آید که مشکوک به زن کشی است، یعنی قتل انجام شده اما انگیزه آن روشن نیست. گاهی بار تراژیک زن کشی را با خودکشی نامیدن آن سبک می کنند.» او با اشاره به پرونده اسین گونش[۲]، زن ۲۵ ساله ای که پس از آنکه از شوهرش تقاضای طلاق کرد، توسط او به قتل رسید، اضافه کرد: «آنها گفتند او خود را از کوه پرت کرده و خودکشی کرده است، اما ما اثبات کردیم که در حقیقت قتل اتفاق افتاده بود.»

اثبات اینکه قتلی خودکشی نبوده است، کار آسانی نیست. کاو می گوید: «ما متخصصان سم شناسی پزشک قانونی و کارآگاهانشان را تحت فشار می گذاریم. در مورد بعضی پرونده ها، که قربانی از جایی پرت شده باشد، دادگاه حتی به تماسهای ضبط شده و دیگر شواهد اولیه هم توجه نمی کند.»

درباره علت همه گیر بودن چنین قتلهایی در ترکیه، او نظریه خودش را دارد: «این مهم ترین سد بر سر راه زنان امروزی است که در شهرها زندگی می کنند، به دنبال آزادی هستند، آنها مجبورند بر اثر قوانین و سیاستهای مقتدری که علیهشان عمل می کند، عقب نشینی کنند.»

او اظهار می دارد: «شاید آنها بخواهند طلاق بگیرند و کار کنند تا از خشونت خانگی رهایی یابند. چنین زنانی اساسا معنای زن بودن را در ترکیه تغییر می دهند و این ایجاد بحران می کند. زنان در تلاشند تا مستقل باشند و خشونت مردان با چنین چیزی مقابله می کند.»

اطمینان کامل از اینکه مردم ترکیه، بر خلاف تلاشهای حکومت در جهت خراب کردن چهره فمینیستها، طرفدار آنها هستند، کاو را به جلو پیش می برد. او به اعتراضات مردم علیه اقدام اردوغان برای خارج کردن ترکیه از معاهده استانبول اشاره دارد: «بر اساس آراء تنها هفت درصد از مردم مخالف معاهده بودند و اکثریت مردم موافق بودند. شاید از همه مفادش آگاهی نداشته باشند، اما از آن حمایت می کنند.»

محافظه کارانی که در سال ۲۰۱۱ معاهده استانبول را امضا کردند، حال می‌گویند که این قوانین بنیان خانواده را تضعیف می‌کند. آنها همچنین با برابری جنسیتی و تغییر نگاه تبعیض‌آمیز علیه گرایش‌های جنسی مخالفند و آن را تبلیغ همجنسگرایی می‌دانند.

اما کاو معتقد است: «زنان محافظه کاری که حجاب دارند و به حزب حاکم رای دادند، هم طرف ما هستند و ما بسیاری از زنان محافظه کار را در کنار خود داریم که در کنار ما مبارزه می کنند. همانطور که پیشتر گفتم تاریخ طرف ماست.»

لینک این مطلب در تریبون زمانه

منبع: کانون زنان ایرانی

منبع ترجمه: گاردین

[۱] We will stop femicide

[2] Esin Güne§