نابودی تصادفی باکتری سل توسط ویتامین C

بیمارى سل، از جمله شایع‌ترین بیمارى‌هاى مهلک جهان بوده که گرچه از حدود بیست سال پیش تابه‌حال آمار مرگ و میر ناشى از آن تا حدود ٤١ درصد کاهش داشته، ولى کماکان قربانیان قابل توجهی، به‌ویژه در کشورهای فقیر می‌گیرد. طبق آمار «سازمان بهداشت جهانى»، حدود ٨.٧ میلیون نفر در سال ۲۰۱۱ به سل مبتلا بودند، که از این بین حدود ١.٤ میلیون نفرْ جان سپردند. بالغ بر ٩٥ درصد از این آمار هم مربوط به کشورهاى متوسط و فقیر بود.

سل  معمولى را غالباً می‌توان با شش ماه مصرف آنتى‌بیوتیک‌ها معالجه کرد؛ اما اگر داروها در این مدت موفق به نابودی باکترى سل نشوند، یا چنانچه بیمار در مصرف‌شان سهل‌انگارى کند، این باکترى رفته‌رفته مقاومت خودش را افزایش مى‌دهد و به اَشکال پیشرفته‌ترى از سل، موسوم به سل MDR و بعضاً سل XDR تبدیل مى‌شود، که به ترتیب حکایت از شدت مقاومت باکترى سل در برابر داروهای متعارف دارند.

چندى پیش، محققین کالج پزشکى «آلبرت اینشتین»  نیویورک، درصدد بررسى نحوه افزایش مقاومت باکترى سل به داروى ایزونیازید (Isoniazid) بودند که به کشف حیرت‌انگیزى برخوردند. آن‌ها مقادیرى از داروى ایزونیازید و همچنین یک ترکیب تضعیف‌کننده‌ی دارو، موسوم به سیستئین (cysteine) را درون یک لوله آزمایشگاهی، به باکترى‌هاى سل افزودند. اما به‌گفته‌ ویلیام جیکوبز (William Jacobs)، سرپرست این بررسى، باکترى‌هاى سل در کمال ناباورى نه‌تنها مقاومت‌شان افزایش نیافت، بلکه کاملاً از میان رفتند. دانشمندان براى بررسى بیشتر ماجرا، مقادیرى ویتامین C را به جای سیستئین در لوله ریختند، که باز همان نتایج تکرار شد. اما شگفتى  اصلى ماجرا وقتى بود که داروى ایزونیازید، یعنى داروى متعارف سل نیز حذف شد، و این دفعهْ باکترى‌ها یک‌تنه توسط ویتامین C از میان رفتند.

گرچه این نتایج فقط در چند لوله‌ آزمایشگاهى مشاهده شده است و باید آن را روى نمونه‌هاى انسانى هم پیاده کرد و منتظر تکرار همان نتایج ماند، اما به‌گفته‌ جیکوبز، تا پیش از این مشاهدات هم هیچکس فکرش به سمت ویتامین C نرفته بود و لذا بعید هم نیست که بتوان نقش مثبت این ترکیب طبیعی  آشنا و ارزان را در بهبودى مبتلایان به سل هم مشاهده کرد.

این در حالى بوده که تاکنون درمان هر بیمار مبتلا به سل  MDR در ایالات متحده، حدود ٢٥٠ هزار دلار هزینه برمی‌داشته؛ و درمان مبتلایان به سل XDR هم مستلزم یک دوره‌ی دوساله‌ و همچنین داروهاى به مراتب گران‌ترى‌‌ست که نه‌تنها عوارض جانبى  قابل توجهى دارند، بلکه هیچ تضمینى هم به اثربخشى‌شان نیست.

منبع: Cosmos Magazine

در همین زمینه:

کشف مقاوم‌ترین نوع بیماری سل

توضیح تصویر: تصویر، تزئینی است / منبع: AP