شبیه‌سازی حمله به کنگره این بار در پایتخت برزیل: شورش کور حامیان بولسونارو یا تلاش برای کودتا

پلیس برزیل صدها نفر را دستگیر کرده و کنترل کنگره، کاخ ریاست جمهوری و دادگاه عالی این کشور را از دست حامیان ژائیر بولسونارو، رئیس جمهوری سابق این کشور خارج کرده است. حامیان افراطی بولسونارو روز یکشنبه ۸ ژانویه/ ۱۸ دی به ساختمان کنگره و نهاد ریاست‌جمهوری در برزیل یورش بردند تا مانع آغاز به کار دولت جدید در این کشور شوند. اتفاقی مشابه حمله حامیان ترامپ به کنگره در روز اعلام تایید نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری در ژانویه ۲۰۲۱.

پلیس برزیل روز یکشنبه در توییتی اعلام کرد که حداقل ۳۰۰ نفر در برازیلیا، پایتخت، پس از خشم هزاران نفر از حامیان بولسونارو که از پذیرش شکست وی در انتخابات امتناع می‌ورزند، بازداشت شده‌اند. پلیس وعده داد: «تحقیقات تا شناسایی آخرین عضو ادامه خواهد داشت.»

هیچ گزارشی از کشته یا زخمی شدن افراد در نتیجه حمله روز یکشنبه منتشر نشده است. مهاجمان بخش‌هایی از ساختمان نهادهای اصلی حکمرانی در برزیل را تخریب کردند، مبلمان و اثاثیه کاخ ریاست جمهوری را به بیرون پرتاب کردند، بخش‌هایی از کنگره را با استفاده از سیستم آبپاش اطفای حریق غرق آب کردند و اتاق‌های تشریفات در دادگاه عالی را غارت کردند.

این شورش که کمی بیش از سه ساعت به طول انجامید، نشانه‌ای روشن از دوقطبی شدیدی است که برزیل با آن دست و پنجه نرم می‌کند. چند روز پس از روی کار آمدن رئیس‌جمهور چپ‌گرا، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، که بولسونارو را در انتخابات اکتبر با اختلاف اندکی شکست داد، حامیان رئیس‌جمهور سابق هنوز شکست را هضم نکرده‌اند.

لولا در یک کنفرانس خبری از ایالت سائوپائولو، بولسونارو را به تشویق شورش توسط کسانی که او آنها را «متعصبان فاشیست» خواند، متهم کرد و به دولت فدرال و نیروهای امنیتی فرمان داد برای به دست گرفتن کنترل امنیت در برازیلیا اقدام کنند.

لولا گفت: «اقدام این افراد بی‌سابقه است و همه این افرادی که این کار را کردند شناسایی و مجازات می‌شوند.»

تلویزیون گلوبو برزیل گزارش داد که رئیس جمهوری این کشور سپس به برازیلیا بازگشت تا از ساختمان‌های غارت شده بازدید کند.

بولسونارو که هنوز شکست خود را نپذیرفته و چند روز مانده به پایان دوره ریاست‌جمهوری‌اش به ایالت فلوریدا آمریکا پرواز کرد، نزدیک به شش ساعت در مورد هرج و مرج در برازیلیا سکوت کرد. به دنبال اتهامات لولا، او با انتشار توییتی «غارت و تهاجم به ساختمان‌های عمومی» را محکوم کرد و گفت که اتهامات رئیس جمهوری را رد می‌کند.

رهبران سراسر جهان هم این اقدام را محکوم کردند. جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، این رویدادها را «حمله به دموکراسی و فرآیند انتقال مسالمت‌آمیز قدرت» خواند و افزود که نهادهای دموکراتیک برزیل از حمایت کامل واشنگتن برخوردارند.

شارل میشل، رئیس شورای اروپا در توئیتی «محکومیت مطلق» خود را اعلام کرد و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، خواستار احترام به نهادهای قانونی برزیل شد و «حمایت بی دریغ فرانسه» را از رئیس‌جمهوری جدید برزیل  اعلام کرد.

گروهی از رهبران آمریکای لاتین هم واکنش نشان دادند. گابریل بوریک، رئیس جمهوری شیلی، «حمله ناجوانمردانه و پست به دموکراسی» را محکوم کرد و آندرس مانوئل لوپز اوبرادور مکزیکی آن را «کودتای مذموم» خواند.

در همین حال، چندین قانونگذار دموکرات در ایالات متحده گفتند که واشنگتن دیگر نمی‌تواند به بولسونارو در فلوریدا پناه بدهد.

الکساندریا اوکاسیو کورتز، نماینده کنگره در توییتر نوشت: «ما باید با دولت منتخب دموکراتیک [لولا] اعلام همبستگی کنیم. ایالات متحده باید پناه دادن به بولسونارو در فلوریدا را متوقف کند.»

علاوه براین واکنش‌ها از شب گذشته سؤالاتی در مورد اینکه چگونه نیروهای امنیتی عمومی در برازیلیا اینقدر ناآماده بودند و به راحتی توسط آشوبگران غافلگیر شدند ایجاد شده است.

حامیان بولسونارو این حملات را در کانال‌های تلگرامی خود سازماندهی کرده‌اند و در طول هفته گذشته اتوبوس‌هایی با صدها نفر وارد برازیلیا شده‌اند. بنابراین تعجب آور بود که نیروهای امنیتی در برازیلیا اینقدر کند عمل کردند و همین موضوع تردیدهایی در مورد وفاداری آنها به دموکراسی در این کشور برانگیخته است. پلیس و نیروهای مسلح به طور کلی از حامیان سرسخت بولسونارو بوده‌اند.

لولا در کنفرانس خبری خود گفت که پلیس برزیل «بی کفایتی یا سوء‌نیت» دارد و قول داد که افسران مقصر مجازات و برکنار شوند.

در همین حال، تحلیلگران در برزیل خواستار تحقیق درباره نقش بولسونارو در این چرخه خشونت شدند.

وینیسیوس ویرا، دانشیار اقتصاد و روابط بین‌الملل در بنیاد آرماندو آلوارس پنتادو گفت: «مطمئناً این یک کودتا از طرف رادیکال‌ترین حامیان بولسونارو بود».