نخستین جشنواره عکاسی از بافت تاریخی تهران

خانه‌ها و محله‌های قدیمی تهران اگرچه مدام پشت سرهم خراب می‌شوند، اما حالا دست‌کم برای خودشان صاحب یک جشنواره عکاسی هستند. نخستین جشنواره عکاسی بافت تاریخی که با نام «ته‌‌ران» برگزار شده بود، برندگان خود را معرفی کرد. عکس‌های این جشنواره به مدت ۱۰ روز از نهم خردادماه در خانه هنرمندان ایران به نمایش درآمدند و مراسم معرفی برندگان نیز در همین مکان برگزار شد.

این جشنواره توسط کمیته غیر دولتی «پیگیری ‌خانه‌های تاریخی تهران» و گروه معماری آرل و با حمایت ویژه سازمان زیباسازی شهر تهران برگزار شد. در برگزاری این رویداد، کمیته ملی موزه‌های ایران، کمیسیون ملی یونسکو، بنیاد فردوسی، انجمن عکاسان میراث فرهنگی و همچنین شهرداری تهران هم مشارکت داشتند.

کمیته پیگیری خانه‌های تاریخی تهران هدفش را از برگزاری این جشنواره هنری فراهم کردن زمینه صیانت از میراث ارزشمند تهران عنوان کرده است. نکته جالب در این جشنواره نام آن است. در این نام‌گذاری کلمه تهران به صورت جدا از هم و به شکل «ته‌ران» نوشته شده است. در توضیح این نام‌گذاری، دست‌اندرکاران جشنواره گفته‌اند که در بررسی ریشه‌های نام تهران، گروهی از مورخین معاصر معتقدند که دشت پهناوری که امروز تهران بزرگ خوانده می‌شود در میان کوه‌های اطراف گود به نظر می‌رسد و بدین سبب به آن «تَهِ‌ ران»، یعنی انتهای ران می‌گفتند.

طی فراخوانی گسترده از تمام عکاسان و علاقه‌مندان به عکاسی و تاریخ تهران خواسته شد آثار خود را تا اردیبهشت ماه به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند.

عکس‌های جشنواره دارای مضامین اجتماعی، اقتصادی، هنری و معماری بودند. به‌طور کلی ۹ موضوع برای عکاسی از تهران انتخاب شده بود: نمایش جلوه‌های خاص از حیات اجتماعی در بافت تاریخی تهران، امید و عشق به زندگی در محلات قدیمی، ‌معرفی جاذبه‌های گردشگری، حفظ آثار تاریخی تهران، نگاه مسئولانه مردم و مدیران به محلات تاریخی، تاثیر بافت تاریخی در هویت‌بخشی اجتماعی، نمایش جلوه‌های معماری، نگاه به مرمت‌‌ها و تخریب‌ها، آسیب‌شناسی بافت‌های فرسوده در تهران.

پنج نفر داوری این مسابقه را بر عهده داشتند. مهرداد اسکویی، سعید محمودی ازناوه و مجید ناگهی که هر سه جزو عکاسان فعال و مطرح هستند به همراه احمد محیط طباطبایی، رییس سابق کمیته ملی موزه‌‌های ایران، و عبدالکریم بابارضا، از معاونت فرهنگی شهرداری تهران، هیئت داوران جشنواره را تشکیل دادند. علیرضا قهاری و احسان اسعدی، به عنوان کارشناسان معماری نیز در کنار این جمع حضور داشتند.

در مراسم افتتاح این جشنواره که در تالار استاد شهناز در خانه هنرمندان ایران برگزار شد، جمع زیادی از علاقه‌مندان به عکاسی و تاریخ تهران و همچنین انجمن‌های دوستدار فرانسه و هلند شرکت کردند.

پس از داوری نهایی، هيئت داوران جشنواره «ته‌ران» از میان بیش از چهار هزار عکس ارسال شده به دبیرخانه، پنج اثر را به عنوان آثار برتر این جشنواره اعلام کرد. برندگان به ترتیب عبارت هستند از نیما رعد پارسا، حسن محرابی، ابراهیم سیسان، حسین قشمی و جاوید تفضلی. عکس برگزیده که متعلق به نیما رعد پارساست زندگی و کودکانی در حال بازی را در قلب یکی از کوچه‌های محله عودلاجان نشان می‌دهد.

عکس نفر دوم نیز سرستون‌هایی قدیمی روی دیواری در محله پامنار تهران را نشان می‌هد که دیگر در حال محو شدن در دیوار سیمانی پشت خود هستند.

از میان این چهار هزار عکس ارسالی، ۱۲۶ عکس برای نمایش در خانه هنرمندان ایران انتخاب شدند و در طول مدت ۱۰ روز در معرض تماشا و استقبال فراوان قرار گرفتند.

احمد محیط طباطبایی از داوران جشنواره و رییس پیشین کمیته ملی موزه‌های ایران معتقد است این جشنواره فرصت مناسبی بود برای مرور خاطرات شهر تهران تا به جای رد شدن، این‌بار بایستیم و نگاه و درک کنیم. او می‌گوید هر رسانه یا پدیده‌ای که بتواند به بازخوانی متن شهر کمک کند عامل بسیار مؤثری در حفاظت و انتقال به نسل‌های بعدی است. از سینما و تلویزیون گرفته تا ادبیات و یک رمان خوب. عکس هم یک رسانه است که به مخاطب می‌گوید: «دوباره نگاه کن.»

محیط طباطبایی امیدوار است این جشنواره باعث تغییر نگاه به آثار ارزشمند تهران شود؛ اتفاقی که به گفته او سال پیش و با برگزاری یک جشنواره عکس محلی در محله عودلاجان تهران افتاد.

احسان اسعدی، کارشناس معماری و از برگزار‌کنندکان جشنواره نیز می‌گوید جشنواره توانسته است زنده بودن خاطرات ما درون بافت‌های تاریخی را نشان دهد، زیرا یک بنا با مجموعه‌ به هم پیوسته‌ای از عوامل گوناگون که زندگی بخش مهم آن است پابرجا می‌ماند. او و گروه معماری آرل که حامی این جشنواره بوده‌اند می‌خواهند از فرصت این جشنواره هنری برای رساندن این پیام استفاده کنند که بسیاری از خانه‌های تاریخی و قدیمی تهران را می‌شود با انجام تغییراتی برای زندگی مدرن و امروزی مناسب کرد.

در این جشنواره همچنین از رامان عسگر‌زاده، کودک شش ساله، به عنوان کم‌سال‌ترین شرکت‌کننده این مسابقه تقدیر به عمل آمد.

گالری زمانه: «ته‌ران»؛ نخستین جشنواره عکاسی از بافت تاریخی تهران