جمهوری اسلامی همچنان امید دارد پرونده پرسش‌های پادمانی با «فشار سیاسی» بسته شود
توافق گروسی با جمهوری اسلامی پیش از نشست فصلی شورای حکام در روز ۱۵ اسفند، فعلا صدور قطع‌نامه انتقادی و یا ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت را متوقف کرده است، ولی مشخص نیست تا جلسه بعدی شورای حکام چه پیش آید.
علی رسولی
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ـ تهران ۲ آذر ۱۴۰۰ / ۲۳ نوامبر ۲۰۲۱ ـ عکس از احمد معینی‌جم ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران صبح رو چهار‌شنبه ۱۵ مارس/ ۲۴ اسفند به خبرگزاری ایلنا گفت که زمینه‌های همکاری بیشتر میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فراهم شده و بازرسان این نهاد قرار است بازرسی‌های گسترده‌تری از تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی انجام دهند.
سفر رافائل گروسی به تهران دو روز پیش از برگزاری نشست فصلی شورای حکام آژانس سبب شد تا این نهاد فعلا قطعنامه‌ای در مورد برنامه هسته‌ای ایران صادر نکند. در سفر ۱۲ و ۱۳ اسفند گروسی او با مقام‌های تهران توافق کرد تا آژانس مجددا دوربین‌های نظارتی‌اش را فعال کند و بازرسی‌‌ها از فردو به صورت روزانه انجام شود. ایران در دو ماه گذشته در فردو غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم با ماشین‌های نسل جدید را آغاز کرده است. ذرات اورانیوم غنی‌شده ۸۴ درصدی هم در خروجی ماشین‌های غنی‌سازی در همین مجتمع یافت شده است.
کمالوندی روز سه‌شنبه هم در جمع دیگری در مورد برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی و نحوه همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صحبت کرده بود.
صحبت‌های سخنگوی این سازمان در روز سه‌شنبه نشان می‌دهد که ایران همچنان امید دارد با مذاکرات و فشار سیاسی بتواند موضوع پرونده سوالات پادمانی را مختومه کند. کمالوندی در این مورد گفت:
مسئله پادمانی و سه مکان ادعایی باید از دو مسیر سیاسی و فنی انجام شود. مطالعات ادعایی یا PMD زمانی حل شد که توافق برجام نتیجه داد و از سویی با آژانس به یک تفاهم فنی رسیدیم.
پرونده پادمانی مربوط به وجود ذرات اورانیوم غنی‌شده در سه مکانی است که ایران به آژانس در موردشان اطلاع نداده. این یکی از گلوگاه‌هایی است که مذاکرات احیای برجام را در شهریورماه گذشته به بن‌بست رساند. ایران خواستار بسته‌شدن «سیاسی» این پرونده پیش از احیای برجام بود و غرب و آژانس تأکید داشتند موضوع پادمانی روندی فنی دارد و با مذاکره یا فشار سیاسی بسته نمی‌شود.
در ماه‌های گذشته و تا پیش از جلسه شورای حکام در هفته گذشته، ایران راه متفاوتی طی می‌کرد و به دنبال این بود تا با تشدید برنامه هسته‌ای و کاهش نظارت‌ها غرب را مجاب کند که پرونده سوالات پادمانی را در آژانس مختومه کنند.
ایران در خردادماه گذشته و زمانی که ۲۷ دوربین نظارتی آژانس را در واکگنش به صدور قطع‌نامه انتقادی شورای حکام خاموش کرد گفته بود که «این اقدام را تا تعیین تکلیف برجام ادامه خواهد داد».
از خرداد ماه تا اسفندماه مسیر فشار از طریق تشدید برنامه هسته‌ای طی شد ولی نتیجه‌ای به دست نیامد و گره برجام کورتر از همیشه شد. ایران امید داشت که با درب باغ سبز احیای برجام بتواند مانند خود برجام در سال ۲۰۱۵، بخشی از ابهامات فنی در مورد برنامه‌هسته‌ایش را بایگانی کند.
محمد اسلامی در خردادماه که ایران تصمیم به خاموش کردن دوربین‌های نظارتی آژانس گرفته بود گفت:
اگر قرار است این اتهامات پابرجا بماند دلیلی ندارد که دوربین‌های برجامی روشن بماند. این دوربین‌ها را آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پلمب کرده است و در تأسیسات نگهداری می‌شوند…اگر غربی‌ها به این توافقنامه برگشتند و وقتی اطمینان حاصل کردیم شیطنتی انجام نمی‌دهند برای این دوربین‌ها تصمیم‌گیری می‌کنیم.
حال چند ماه بعد سخنگوی سازمانی که اسلامی رئیس آن است به ایلنا گفته است که ایران چیزی برای پنهان کردن ندارد و به همین دلیل در مورد سه مکان ادعایی مطرح شده «توافقاتی صورت گرفته و قرار است اگر سوالات بیشتری هم وجود دارد، پاسخ دهیم و با هم صحبت کنیم تا مشخص شود به چه شکل می‌توان این موضوعات را پیگیری کرد.»
او درباره وجود ذرات ۸۴ درصد غنی‌شده در فردو هم گفت:
آنچه در گزارش آژانس آمده، ذرات ۸۴ درصدی است، نه غنی‌سازی ۸۴ درصدی... ما قبلا حداقل پنج مورد دیگر شبیه همین مساله با آژانس داشتیم ولی با مکاتبه و مذاکره با آژانس، موضوع حل شد.
کمالوندی درباره افزایش ۵۰ درصدی نظارت آژانس در سایت فردو گفت که «در فردو برای اولین بار اورانیوم ۶۰ درصدی تولید کردیم که به لحاظ پادمانی مبحثی تازه است و حتی آژانس در این رابطه تجربه قبلی ندارد. تولید اورانیوم در فردو و نطنز از نظر آنها متفاوت است. وقتی مواد با غلظت بالا در مکانی مثل سایت فردو اضافه می شود نظارتهای آژانس باید طبق موافقت‌نامه افزایش یابد. از این رو در بحث نظارت ها و بازرسی ها ضروری بود که یک تفاهم داشته باشیم که چگونه نظارت ها از فردو در بخش ۶۰ درصدی انجام شود و نوع بازرسی، سطح و تعداد آنها در این چارچوب متفاوت می‌شود. هشت بازرسی در فردو در ماه انجام می شد که الان به یازده بازرسی افزایش یافته است.»
هنوز مشخص نیست که روند جدید همکاری ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا نشست بعدی شورای حکام در ماح ژوئن منجر به بسته شدن پرونده پادمانی خواهد شد. مقام‌های جمهوری اسلامی پیش از این هم بسته‌ای از پاسخ‌ها را در مورد این سه مکان ارائه کرده بودند که آژانس آنها را نامعتبر دانسته بود.
اسرائیل در سال ۲۰۱۸ اسناد مربوط به این سه مکان را فاش کرد و بعدتر بازرسان آژانس از آن نقاط نمونه‌برداری کردند و وجود فعالیت هسته‌ای در آن نقاط تأیید شد.
جمهوری اسلامی در ابتدا این اسناد را ساختگی خواند و نام «تورقوزآباد» که یکی از این سه مکان است را دستمایه طنز و تحقیر اسرائیل و نخست‌وزیرش کرد. اما پس از انتشار گزارش بازرسان آژانس و تأیید وجود اورانیوم در تورقوزآباد و دو مکان دیگر لحن آنها عوض شد. در چند ماه گذشته محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی روایت‌های متفاوتی در مورد دلایل آلودگی در این سه مکان ارائه داده است؛ اینکه این سه نقطه «گاوداری» و «انبار ضایعات» بوده و آنها نمی‌دانند چرا آلوده شده است و البته ادعای دیگر که ممکن است یک کشور خارجی در آلوده کردن این سه نقطه دست داشته باشد.
از سخنان روز سه‌شنبه کمالوندی در مورد یکی از این سه مکان آلوده می‌توان حدس زد که ایران بنا ندارد توضیحاتش را از سطح گاوداری و انبار ضایعات به سطح توضیحات فنی برساند. کمالوندی در مورد آلودگی در سایت مریوان، توجیه ایران و واکنش آژانس این‌چنین گفت:
قرار بوده درباره رد مواد در این منطقه از ما سوال کنند اما بعد که آمدند به جای موضوع و سوال اصلی به مسایل دیگر پرداختند که اصل بحث ما با انها بر سر همین است؛ شما به سوال تان بپردازید به مسایل دیگر چکار دارید. در حال حاضر بحث ما در این مکان درباره اورانیوم ۲۳۶ است که در آنجا ردگیری شده است. ما گفتیم اینها موادی است که از سال ها قبل در زمان شوروی توسط شرکتی که در آنجا فعالیت می‌کرده آمده است. رفتند و پرسیدند که البته نمی‌دانیم از چه کسی یا با چه کسانی و پاسخ آوردند که کسی از این چیزی که ما می گوییم خبر ندارد. اورانیوم ۲۳۶ موادی است که از بازفراوری سوخت مصرف شده به دست می آید و این در صورتی امکان دارد که ما یک تاسیسات عظیمی از بازفراوری را داشته باشم که اساسا نداریم از این رو موضوع کاملاً روشن است.
نظرها
نظری وجود ندارد.