بازگشت امید به بازار
حمید مافی- بازار سرمایه و تولید ایران با انتخاب روحانی به آینده امیدوار شده، اما نقش بالادستی سپاه پاسداران در اقتصاد ایران قابل انکار نیست.
حمید مافی
به نظر می‌رسد که امید به اقتصاد ایران بازگشته باشد. این مساله از نخستین روز پس از انتخابات ریاست جمهوری نمایان شد. شاخص بازار سهام تهران ۳۳۴ واحد افزایش یافت و نرخ برابری دلار و قیمت سکه کاهش یافت.
روند کاهشی قیمت دلار در یک هفته گذشته همچنان ادامه داشته و به پائین‌ترین قیمت خود در شش ماه گذشته رسیده است. قیمت دلار در روز پنجشنبه به سه هزار و ۲۴۰ تومان کاهش یافت. همزمان با آن قیمت طلا در بازار جهانی به کاهش قیمت در بازار ایران انجامید.
رئیس اتحادیه مشاوران املاک نیز گفته است: نتیجه انتخابات بر بازار مسکن اثر مثبت گذاشته است. با این حال بازار مسکن منتظر اعلام برنامههای رئیس جمهور منتخب برای این بخش است و با اعلام برنامهها مسیر بازار مسکن مشخص خواهد شد.
در همین حال شهروندان ایرانی با امیدواری بیشتری به آینده نگاه میکنند. آنها امیدوارند که دولت جدید راهکاری برای برون رفت از وضعیت موجود بیابد. حسن روحانی، رئیس جمهور منتخب ایران در برنامههای تبلیغاتی خود بارها بر ضرورت برون رفت از وضعیت موجود تاکید کرد. او در یک برنامه تلویزیونی، تحریمها را عامل اصلی وضعیت کنونی اقتصاد ایران دانست و به صورت تلویحی از تفاهم با جهان غرب بر سر پرونده هسته‌ای دفاع کرد.
نمای بسته از اقتصاد ایران
اقتصاد ایران در هشت سال گذشته مسیر پس‌رفت را به سرعت طی کرده است. سپاه پاسداران بر همه بخشهای اقتصاد تسلط یافته و سیاستهای نادرست دولت و تحریم اقتصادی، درآمدهای دولت را کاهش داده و به بحران در تولید ملی انجامیده است. دولت پس از تنگتر شدن حلقه تحریمها به مبادله تهاتری نفت در برابر کالا روی آورده و رشد اقتصادی به زیر صفر سقوط کرده است.
اگر چه برخی از کارشناسان اقتصادی اثرگذاری تحریمها را سی درصد ارزیابی میکنند، اما اقتصاد متکی به نفت ایران بدون درآمدهای نفتی با کمبود منابع مالی روبرو میشود. بر اساس گزارش منابع بین‌المللی صادرات نفتی ایران به کمتر از یک سوم کاهش یافته است. دو ماه پیش میزان صادرات نفت ایران ۸۰۰ هزار بشکه در روز اعلام شد.
اکبر هاشمی رفسنجانی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران گفته است: «دولت نمیتواند پول نفت صادراتی را دریافت کند و ناچار است به جای آن کالا وارد کند.» محمود بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی ایران هم در جمع نمایندگان مجلس گفته است: «تحریمها ذخیره ارزی کشور را کاهش داده‌اند و دولت توانایی کنترل قیمت ارز را از دست داده است.»
بر اساس گزارشهایی که مرکز پژوهشهای مجلس و اتاق بازرگانی ایران تهیه کردهاند، هزینه تولید در دو سال گذشته بیش از ۱۲۰ درصد افزایش یافته است. تجار و صنعتگران ایرانی برای واردات کالا و گشایش السی با مانع روبرو شدهاند. افزایش هزینه تولید و همزمان با آن افزایش واردات کالا و کاهش صادرات اقتصاد کلان ایران را در آستانه سقوط به رکود پایدار قرار داده است.
در این شرایط وضعیت اقتصاد خانوار نیز بحرانی شده است. افزایش نرخ تورم و بیکاری سفره خانوادههای ایرانی را کوچکتر از قبل کرده است. به گونهای که کارشناسان دولتی و نمایندگان مجلس از افزایش جمعیت زیر خط فقر و فقر غذایی شهروندان خبر داده‌اند.
همچنین شاخص کسب و کار نیز در سالهای گذشته همواره با کاهش همراه بوده و میزان سرمایهگذاری داخلی و خارجی در ایران کاهش یافته است.
بحران در تولید نقدینگی موجود در بازار را به سمت سکه و دلار هدایت کرده است. بر اساس گزارش اتاق بازرگانی ۶۷ درصد واحدهای تولیدی ایران با کاهش تولید و یا تعطیلی روبرو شدهاند.
کلید روحانی و قفل هسته‌ای
حسن روحانی، رئیس جمهور منتخب ایران در دولت محمد خاتمی مسوولیت مذاکره بر سر پرونده هسته‌ای را بر عهده داشت. او در برنامههای تبلیغاتی خود بارها بر این مساله تاکید کرد که مانع تحریم و انتقال پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل شده است. در آن دوران ایران و غرب روابط مسالمتآمیزتری داشتند.
انتخاب او به عنوان رئیس جمهوری ایران با استقبال به نسبت خوب مجامع بین‌المللی و کشورهای غربی روبرو شده است. لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه که پیش از این ایران را به ارسال سلاح برای دولت بشار اسد متهم کرده بود، در بیانیهای از انتخاب روحانی استقبال و گفته است: «ما آمادهایم با رئیس جمهور جدید ایران در باره مساله هسته‌ای و سوریه همکاری کنیم.»
جان کری وزیر امورخارجه امریکا نیز از انتخاب روحانی استقبال کرده و اظهار امیدواری کرده است: «امیدواریم دولت ایران به اراده ملت ایران توجه کند و انتخاب‌های مسئولانه داشته باشد که آینده‌ای بهتر را برای همه ایرانی‌ها بسازد.» وزارت امور خارجه بریتانیا نیز در بیانیهای اعلام کرده است: «رییس‌جمهور جدید باید به آنچه نگرانی‌های بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای ایران خوانده شده بپردازد، رابطه‌ای سازنده را با جامعه بین‌المللی به پیش ببرد و وضعیت سیاسی و حقوق بشر برای ملت ایران را بهبود ببخشد.»
کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز گفته است: «من همچنان قاطعانه به کارکردن با رییس جمهور جدید ایران در جهت یافتن یک راه دیپلماتیک سریع برای مساله هسته‌ای متعهدم.» وزیر امور خارجه ایتالیا هم ضمن استقبال از پیروزی روحانی اظهار امیدواری کرده است که «گفتوگوهای سازنده» با ایران از سر گرفته شود.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز با استقبال از انتخاب روحانی از مواضع او در باره شفافیت برنامه هسته‌ای ایران استقبال کرده است. باراک اوباما رئیس جمهور امریکا هم گفته است که «محتاطانه» به پیروزی حسن روحانی خوش بین است.
حسن روحانی در نخستین کنفرانس خبری خود گفت: «گام نخست ما این است که مانع از تحریمهای جدید شویم و در گام بعدی تحریمهای موجود را کاهش دهیم. او همچنین وعده کرده است که ایران بر شفافیت برنامه هسته‌ای خود بیافزاید و با جامعه جهانی همکاری بیشتری داشته باشد.» این بخش از سخنان او با استقبال امریکا روبرو شده است. به گونهای که آلن ایر سخنگوی فارسی زبان وزارت امور خارجه امریکا گفته است: «چنانچه ایران همکاری کند، ما آمادهایم تحریمها را برداریم.»
در همین حال یک مقام مسئول در شرکت ملی نفت ایران از بازگشت پنج شرکت بین‌المللی نفتی به ایران خبر داده است. رشید سیدیان به خبرگزاری مهر گفته است: این پنج شرکت صاحب دانش فنی نفت دو سال پیش ایران را ترک کردند و اکنون خواستار بازگشت به ایران هستند.
اگر چه او جزئیات بیشتری از این پنج شرکت ارائه نکرده و حسن روحانی هنوز دولت را تحویل نگرفته است، اما تجربه پیشین او در گفتوگوهای هسته‌ای خوشبینی برای گشایش پرونده هسته‌ای ایران و کاهش تحریمها را افزایش داده است.
بازگشت امید گمشده
مجلس شورای اسلامی ایران پیش از تشکیل دولت جدید به طرح احیای سازمان مدیریت و برنامه ریزی رای مثبت داد. احیای این سازمان برنامهریزی و سیاستگذاری در اقتصاد ایران را سامان خواهد بخشید. علاوه بر این حسن روحانی در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در سیاستگذاریهای کلان جمهوری اسلامی نقش داشته است و از همکاری اقتصاددانهای این مرکز برخوردار است. بازگشت مدیران و کارشناسان با سابقه به ساختار دولت میتواند سیاستگذاریهای اقتصادی دولت را اصلاح کند.
او گفته است که ثبات و اعتماد را به فضای سیاسی ایران باز میگرداند. کاهش تصدیگری دولت از دیگر برنامههای روحانی برای دولت آینده است. نزدیکی او به حزب اعتدال و توسعه که دارای گرایشهای بازار آزاد است، سرمایهگذاران بخش خصوصی را به بهبود وضعیت و افزایش اطمینان و اعتماد در بازار امیدوار کرده است.
اما بزرگترین مشکل حسن روحانی، نقش بالادستی سپاه پاسداران در اقتصاد است. قرارگاههای سازندگی خاتمالانبیاء و خاتمالاوصیاء در هشت سال گذشته به شریک اصلی دولت تبدیل شدهاند و بیرون راندن آنها از اقتصاد ایران به سادگی امکان پذیر نیست. سپاه پاسداران و شرکتهای وابسته به آن در دولت خاتمی مانع از اجرای دو پروژه ترکسل و تاو در ایران شدند. به نظر می‌رسد این نهاد در دولت روحانی نیز همچنان به دنبال سهمخواهی از پروژههای دولتی است و چنانچه دولت جدید نتواند راهی برای بیرون راندن آن از اقتصاد بیابد، بخشی از وعدههای اصلاحاتی آن به نتیجه نخواهد نرسید.
نظرها
amir
روحانی از طرف بیت و سپاه وعده قطع غنی سازی میدهد ؟! و یا باز برنامه تلف کردن وقت مثل جلیلی است ؟
فرهاد - فریاد
تب انتخابات بزودی فروکش خواهد کرد بازار نیز همچنان اسب خود را می تازد هیچ اتفاق و یا تصمیمی که تغییری ایجاد نماید مشاهده نمی شود تحریمها همجنان پابرجاست .جمهوری اسلامی و رهبرش درهای کشور را بر روی سرمایه های خارجی نگشوده اند غنی سازی متوقف نشده و ... تنها شایعه است که بازار را ملتهب کرده و یا شاید هم دولت احمدی نژاد دلارهایش را ارزان به بازار ریخته است تا ناتوانی دولت روحانی را به سرعت به نمایش گذارد . دخالت سپاه در اقتصاد نمی تواند تاثیری در سیاست گذاری دولت روحانی داشته باشد زیرا تولید از پا افتاده است سپاه تنها در سوداگری و پیمانکاری دخالتگری دارد که وابسته است به دلارهای نفتی که تحت تاثیر تحریمهاست و تولید بدون متولی مانده است دولت احمدی نژاد هم از محل فروش دلارهای نفتی و افزایش حجم نقدینگی هزینه هایش را تامین می کرد و ... بدین لحاظ تا زمانی که غنی سازی اورانیوم متوقف نشود تا زمانی که مسئله ی حقوق بشر حل نشود تا زمانی که امنیت بین المللی ایجاد نشود و تا زمانی که سرمایه گذاری تولیدی انجام نشود و ... بالا رفتن ارزش ریال تنها در همان رویا باقی خواهد ماند .
anonymous
خوب است امیدوار باشیم اما میان حرف و عمل در جمهوری اسلامی همیشه فاصله ای ژرف بوده است. اقای روحانی گرچه گزینه بهتر از دیگران بوده و هست اما همینکه ایشان هم میخواهد در چارچوب همین نظام عمل کند تنیجه ای بهتر از زمان خاتمی پیش نخواهد امد. گرچه مردم متوجه شده اند که تندروهای دواتشه عرصه را بر همه تنگ میکنندو کینه توزیهای احمدی نژاد و رهبر را کسی از یاد نخواد برد. تا انجا همه چیز خوب است اما وقتی ناستالژی انتخابات فروکشد و واقعیت پدیدار گردد همان طوری که در مقاله امده دخالتهای سپاه و کارشکنی های گروههای شکست خورده اغاز خواهند شد و توسعه خواهند یافت. راه حل این مساله شاید در مرگ طبیعی رهبر باشد که در این صورت اگر اقای هاشمی هنوز هم زنده باشند و بتوانند پست رهبری را به کلی از نظام حذف کنند تا نیروهای انتظامی و ارتش فقط به رییس جمهور متنخب مردم تمکین کنند انوقت میتوان امیدوار بود. انوقت مجلس خبرگان هم به گوشه ای محدود تر رانده خواهد شد و محمع تشحیص مملکت هم اگربه صورت حزیی از ریاست جمهوری مثلا مشاور رییس جمهور دراید انوقت میبینیم که کشور به ثباتی خواند رسید و اقتصادش هم پویا و شکوفا خواد شد. بنابراین: ۱. رهبری و بیت رهبری بایستی حذف شود ۲. نیروهای انتظامی به رییس جمهور تمکنین کنند ۳. مجلس خبرگان به کناری رانده شود و قوانین را با شریعه مطابقه کند و لی حکمرانی نکند ۴. تشخیص مصلحت زیرمجوعه ریاست حمهوری شود و مشاوره کند نه حکمروایی ۵. قدرت ریس جمهور مردمی افزایش یابد و ایران در نتیجه ازاد و اباد خواهد شد.