مجله دانش و فن: مروری بر رویدادهای جهان علم

در اوایل هفته‌ی گذشته، پزشکان آمریکایی پژوهش تازه‌ای را منتشر کردند که نشان می‌دهد بعضى از ساکنین حاشیه رودخانه‌ی گَنگ، میزبان تحولات ژنتیکى‌اى هستند که ظاهراً آن‌ها را در قبال ابتلا به بیمارى وبا مقاوم کرده است.

به رغم گذشت حدود ۲۴ سال از تصویب معاهده‌ی جهانی منع تجارت عاج فیل، این صنعت سیاه، امروزه پررونق‌ترین روزهای خود را سپرى مى‌کند، به‌طورى‌که فقط طى سال گذشته میلادى، قریب به سی‌هزار فیل آفریقایى از پا درآمدند – آمارى که به‌گفته‌ی فعالین حوزه‌ی حیات وحش، مى‌تواند این حیوانات عظیم‌الجثه را تا پایان قرن حاضر عملاً منقرض کند.

طبق قانون، فقط خرید و فروش عاج‌هایى مجاز است که قدمت‌شان به قبل از سال ١٩٨٩، یعنى سال تصویب معاهده جهانی منع تجارت عاج فیل، برسد. اما متأسفانه تاکنون حتى قانونگذارانى که در رأس مبارزه با تجارت غیرقانونى عاج هم قرار دارند، هیچ راهى را براى تعیین قدمت یک عاج سراغ نداشتند.

اینجا بود که آزمایشات هسته‌اى اتمسفرى سالیان دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادى، به کمک دانشمندان آمد تا بتوانند قدمت عاج‌ها را بر حسب غلظت ایزوتوپ کربن-۱۴اى که در آنها رسوب کرده، با خطاى حداکثر یک سال تخمین بزنند.

حدفاصل رود نیل تا فرات، و همچنین بخش اعظمى از آسیاى صغیر، در اصطلاح باستان‌شناسى به «هلال حاصلخیز» معروف است؛ یعنى منطقه‌‌ی عظیم و هلالی‌شکلی که تصور می‌رود کشاورزى از آنجا ریشه گرفته باشد. ولى تازه‌ترین تحقیقات تیمى از باستان‌شناسان آلمانى نشان داده که باید در وسعت این هلال گسترده تجدیدنظر کرد؛ چراکه ساکنین باستانى تپه‌هاى چُغاگلان ایران، واقع در پایین‌دست سلسله‌جبال زاگرس، احتمالاً اولین مردمانى بودند که در حدود ۱۱هزار و ۷۰۰، تا ۹هزار و ۹۰۰ سال پیش، اقدام به کِشت منظم گندم کردند.

موج گرماى طاقت‌فرسایى که در این چندروزه سرزمین‌های نیمکره‌ی شمالى را درنوردیده، شاید این تلقى را به ذهن خیلى‌ها متبادر کند که زمین، این روزها در نزدیک‌ترین فاصله‌ش از خورشید قرار دارد. ولى باید گفت که دقیقاً برعکس، در جمعه‌اى که گذشت، زمین در دورترین فاصله‌ش از خورشید، یعنى حدود ۱۵۲میلیون و ۹۷هزار کیلومتر قرار داشت.