تعطیلی‌های مکرر مدارس: تهدیدی برای کیفیت و عدالت آموزشی

در ۱۰۰ روز گذشته، از ابتدای آذرماه تا دهم اسفندماه، مدارس تهران حدود ۵۰ روز به دلیل آلودگی هوا، سرما و ناترازی انرژی تعطیل شدند یا آموزش‌ها به صورت غیرحضوری برگزار شد. این وضعیت نه تنها در تهران، بلکه در بسیاری از شهرهای دیگر کشور نیز مشاهده شد. با وجود تعطیلات مکرر، سیستم آموزش مجازی نیز با مشکلاتی مانند قطعی اینترنت و نقص‌های سامانه شاد مواجه بود، که کیفیت آموزش را به شدت کاهش داد. به گفته کارشناسان، این تعطیلی‌ها نه تنها باعث افت تحصیلی دانش‌آموزان شد، بلکه فشار مضاعفی بر خانواده‌ها وارد کرد، زیرا بسیاری از والدین مجبور شدند برای جبران آموزش از دست رفته، به معلمان خصوصی متوسل شوند.

کیفیت آموزشی حتی در شرایط حضوری نیز مطلوب نبود

ابراهیم سحرخیز، معاون پیشین وزارت آموزش و پرورش، تاکید کرد که کیفیت آموزشی حتی در شرایط عادی و حضوری نیز چندان مطلوب نیست. او به آمارهای بین‌المللی اشاره کرد که نشان می‌دهد ایران در رتبه‌بندی آموزشی در بین ۵۴ کشور، در جایگاه چهارم از آخر قرار دارد. همچنین، ۴۰ درصد از دانش‌آموزان به سطح سواد خواندن و نوشتن مورد انتظار نمی‌رسند و این آمار در مناطق روستایی به ۷۰ درصد افزایش می‌یابد. سحرخیز همچنین به مشکلات ساختاری مانند کمبود معلمان متخصص و ظرفیت بالای کلاس‌های درس اشاره کرد که سال‌هاست بر نظام آموزشی سایه انداخته است. او افزود که حتی قبل از شیوع کرونا و تعطیلی‌های مکرر، سیستم آموزشی ایران با چالش‌های جدی مواجه بود.

تعطیلات مکرر و ضربه به عدالت آموزشی

رمضان رحیمی، نماینده مجلس، هشدار داد که تعطیلی‌های مکرر مدارس به عدالت آموزشی آسیب می‌زند. او توضیح داد که خانواده‌های کم‌درآمد قادر نیستند برای جبران تعطیلات، معلم خصوصی استخدام کنند، در حالی که خانواده‌های مرفه می‌توانتند این هزینه را تقبل کنند. این نابرابری باعث شده است که دانش‌آموزان مناطق محروم بیش از پیش از تحصیل باکیفیت محروم شوند. رحیمی خواستار حل مشکلات ناترازی انرژی و تقویت زیرساخت‌های آموزش مجازی شد. او همچنین به نقش وزارت ارتباطات در بهبود کیفیت اینترنت در مناطق محروم اشاره کرد و تاکید کرد که بدون بهبود زیرساخت‌ها، عدالت آموزشی هرگز تحقق نخواهد یافت.

آینده نامعلوم نظام آموزشی ایران

با توجه به تعطیلی‌های مکرر و مشکلات سیستم آموزش مجازی، آینده نظام آموزشی ایران در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. افت تحصیلی دانش‌آموزان، کاهش کیفیت آموزش و نابرابری‌های آموزشی از جمله چالش‌های پیش‌رو هستند. کارشناسان معتقدند که برای بهبود این وضعیت، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، تقویت زیرساخت‌ها و همکاری بین‌بخشی در سطح دولت است. در غیر این صورت، شکاف آموزشی بین دانش‌آموزان مناطق مختلف بیشتر می‌شود و عدالت آموزشی بیش از پیش تضعیف خواهد شد. همچنین، برخی از کارشناسان پیشنهاد کردند که وزارت آموزش و پرورش باید برنامه‌های جبرانی برای روزهای تعطیل طراحی کند تا دانش‌آموزان بتوانند از آموزش باکیفیت بهره‌مند شوند.

راهکارهای جامع برای حل بحران تعطیلی‌های مکرر مدارس

برای مقابله با بحران تعطیلی‌های مکرر مدارس و بهبود کیفیت آموزش، تقویت زیرساخت‌های آموزش مجازی ضروری است. این شامل ارتقای سامانه شاد، توسعه دسترسی به اینترنت پرسرعت در مناطق محروم و تجهیز دانش‌آموزان کم‌بضاعت به ابزار دیجیتال مانند تبلت و لپ‌تاپ می‌شود. همچنین، برگزاری کلاس‌های جبرانی در روزهای پنجشنبه یا تعطیلات تابستانی و استفاده از روش‌های آموزش ترکیبی (حضوری و مجازی) می‌تواند به جبران روزهای تعطیل کمک کند. از سوی دیگر، بهبود کیفیت آموزش حضوری از طریق توانمندسازی معلمان، کاهش تراکم کلاس‌ها و ساخت مدارس جدید نیز باید در دستور کار قرار گیرد.

در کنار این اقدامات، حل مشکلات زیرساختی مانند ناترازی انرژی و آلودگی هوا از طریق همکاری با وزارت نیرو و اجرای برنامه‌های بلندمدت زیست‌محیطی ضروری است. همچنین، افزایش عدالت آموزشی با حمایت از دانش‌آموزان محروم، توزیع عادلانه منابع و مشارکت خانواده‌ها و سازمان‌های مردمی می‌تواند به کاهش شکاف آموزشی کمک کند. این راهکارها نیازمند همکاری بین‌بخشی و تعهد جدی مسئولان است تا آینده‌ای روشن برای نظام آموزشی ایران رقم بخورد. اما آیا اراده این کار در جمهوری اسلامی وجود دارد؟