کاهش کتابخوانی در غرب: رقابت دیجیتال و تغییر عادت‌ها ـ راه‌های بازگشت به فرهنگ مطالعه
الاهه نجفی ـ بر اساس نظرسنجی‌ها، سرانه کتابخوانی در بریتانیا، فرانسه و آمریکا کاهش یافته است. در بریتانیا، ۴۰٪ افراد در طول سال گذشته کتابی نخوانده‌اند. در فرانسه، وضعیت نسبتاً پایدارتر است، اما فروش کتاب‌های ادبی کاهش یافته است. در آمریکا تعداد افرادی که بیش از ۱۰ کتاب می‌خوانند، کمتر شده است. علت این پدیده فراگیر در جهان را بررسی کرده‌ایم.
الاهه نجفی
نظرسنجی جدید: ۴۰٪ از بریتانیایی‌ها در یک سال گذشته کتابی نخوانده‌اند**
بر اساس نظرسنجی جدیدی که توسط YouGov انجام شده است، ۴۰٪ از بریتانیایی‌ها در یک سال گذشته هیچ کتابی نخوانده یا به کتاب صوتی گوش نداده‌اند. این نظرسنجی نشان می‌دهد که میانگین تعداد کتاب‌هایی که یک فرد بزرگسال در بریتانیا در ۱۲ ماه گذشته خوانده یا به آن‌ها گوش داده است، سه کتاب است. همچنین، عادت‌های خواندن در بین جنسیت‌ها، طبقه‌های اجتماعی و گرایش‌های سیاسی متفاوت است.
تفاوت‌های جنسیتی و طبقاتی در عادت‌های خواندن
بر اساس این گزارش زنان بیشتر از مردان به خواندن کتاب تمایل دارند؛ به طوری که ۶۶٪ از زنان حداقل یک کتاب در سال گذشته خوانده‌اند، در حالی که این عدد برای مردان ۵۳٪ است. یک شکاف طبقاتی نیز در این نظرسنجی دیده می‌شود: ۶۶٪ از پاسخ‌دهندگان متعلق به خانواده‌های طبقه متوسط گفته‌اند که اخیراً کتابی خوانده‌اند، در حالی که این عدد برای خانواده‌های طبقه کارگر ۵۲٪ است. علاوه بر این، افراد مسن‌تر بیشتر تمایل به خواندن کتاب دارند؛ ۶۵٪ از افراد ۶۵ سال به بالا گفته‌اند که در سال گذشته کتابی خوانده‌اند، در حالی که این عدد برای افراد ۱۸ تا ۲۴ ساله ۵۳٪ است.
این نظرسنجی که در پایان ژانویه انجام شده است، از ۲۱۲۱ بزرگسال بریتانیایی درباره عادت‌های خواندن آن‌ها در ۱۲ ماه گذشته سؤال کرده است. ۲۲٪ از پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که بین یک تا پنج کتاب در این مدت خوانده یا به آن‌ها گوش داده‌اند، در حالی که ۴٪ گزارش داده‌اند که بیش از ۵۰ کتاب خوانده‌اند.
در مورد کتاب‌های فیزیکی، بیش از نیمی از پاسخ‌دهندگان (۵۲٪) کتاب‌های جلد کاغذی را به جلد سخت (۲۲٪) ترجیح می‌دهند. کتاب‌های چاپی همچنان محبوب‌ترین گزینه هستند؛ ۶۱٪ از کسانی که در سال گذشته کتابی خوانده‌اند، گفته‌اند که عمدتاً کتاب‌های چاپی می‌خوانند. با این حال، بسیاری نیز کتاب‌های الکترونیکی (۲۴٪) یا کتاب‌های صوتی (۱۴٪) را ترجیح می‌دهند.
محبوب‌ترین زمان‌ها برای خواندن کتاب، قبل از خواب، در اوقات فراغت روزانه و در تعطیلات است. نیمی از بریتانیایی‌ها در سال گذشته کتاب جدیدی خریداری کرده‌اند، در حالی که ۴۰٪ کتاب‌های دست‌دوم خریده‌اند، ۲۸٪ از خانواده و دوستان قرض گرفته‌اند و ۱۹٪ از کتابخانه کتاب امانت گرفته‌اند.
مالکیت و سازمان‌دهی کتاب‌ها
این نظرسنجی نشان می‌دهد که بیش از ۸۰٪ (۸۳٪) از بریتانیایی‌ها حداقل یک کتاب چاپی در خانه دارند، در حالی که یک چهارم (۲۴٪) گفته‌اند که بیش از ۱۰۰ کتاب چاپی دارند. نزدیک به نیمی از کسانی که کتاب چاپی دارند (۴۵٪) گفته‌اند که کتاب‌های خود را سازمان‌دهی نمی‌کنند، در حالی که دیگران آن‌ها را بر اساس اندازه (۱۹٪)، ژانر (۱۷٪)، حروف الفبا بر اساس نویسنده (۱۱٪)، خوانده شده یا نشده (۱۰٪)، رنگ (۴٪) و حروف الفبا بر اساس عنوان (۲٪) مرتب می‌کنند.
اکثر پاسخ‌دهندگان به داستان علاقه‌مند بودند؛ ۵۵٪ از کسانی که حداقل گاهی اوقات کتاب می‌خوانند، گفتند که بیشتر داستان می‌خوانند، در حالی که ۱۹٪ غیرداستان و ۲۳٪ ترکیبی از هر دو را ترجیح می‌دهند. ۶۳٪ از زنان خواننده گفته‌اند که بیشتر یا کاملاً داستان می‌خوانند، در حالی که این عدد برای مردان ۴۶٪ است.
کاهش سرانه کتابخوانی در فرانسه
فرانس کولتور (France Culture) هنگام برگزاری نمایشگاه کتاب پاریس پادکستی منتشر کرده بود که شامل آمارهایی از «بارومتر» خواندن و فروش کتاب در فرانسه، بر اساس گزارش مرکز ملی کتاب (Centre National du Livre)، بود. به‌طور کلی، به نظر می‌رسد که سرانه کتابخوانی در فرانسه نسبتاً پایدار است و در مقایسه با کشورهایی مانند اسپانیا و ایتالیا و بریتانیا وضعیت بهتری دارد. ۸۸٪ از فرانسوی‌ها خود را خواننده کتاب می‌دانند و ۹۲٪ از آن‌ها حداقل یک کتاب در طول ۱۲ ماه گذشته خوانده‌اند. افزایش قابل توجهی در خواندن کتاب‌ها توسط جوانان (۱۵ تا ۲۴ سال) مشاهده می‌شود که به‌ویژه به خواندن کمیک‌ها و رمان‌های علمی‌تخیلی در خانه یا در وسایل حمل و نقل عمومی علاقه‌مند هستند.
فروش کتاب‌ها در این کشور اگرچه کاهش کمی داشته است، اما به‌طور کلی پایدار است. سه دسته کتابی که بیشترین محبوبیت را در بین خوانندگان دارند، شامل کتاب‌های خودیاری، رمان‌ها و رمان‌های گرافیکی (از جمله مانگا و کمیک‌بوک‌ها) می‌شوند. همچنین پیش‌بینی می‌شود که امسال افزایشی در تعداد خوانندگان کتاب‌هایی که به نقد سیستم‌های سیاسی و اقتصادی فعلی می‌پردازند، مشاهده شود.
روند نگران‌کننده در بازار کتاب فرانسه
بازار کتاب فرانسه اگرچه به طور کلی پایدار است، اما به‌ویژه در حوزه ادبیات با کاهش مواجه شده است. به جز پرفروش‌ها، فروش کتاب‌های ادبی «متوسط» (آن‌هایی که بین ۲۰,۰۰۰ تا ۳۰,۰۰۰ نسخه منتشر می‌شوند) ۱۰٪ کاهش یافته است. حتی جوایز ادبی، به جز جوایز معتبری مانند گنکور، تا حدی از نفوذ و تأثیر خود کاسته‌اند. با این حال، سایر ژانرهای ادبی همچنان رونق دارند. به نظر می‌رسد که روند کتابخوانی در فرانسه بازتاب‌دهنده جامعه‌ای نگران است، جایی که مردم به دنبال پاسخ‌های ساده‌شده در کتاب‌های خودیاری هستند، به جای آن‌که از طریق ادبیات به دنبال فرار از واقعیت باشند.
کاهش سرانه کتابخوانی در آمریکا
بر اساس آخرین نظرسنجی گالوپ، آمریکایی‌ها به طور متوسط ۱۲٬۶ کتاب در سال گذشته خوانده‌اند که این عدد نسبت به سال‌های گذشته کاهش قابل توجهی داشته است. این رقم در مقایسه با میانگین ۱۵٬۶ کتاب در سال ۲۰۱۶، کاهشی حدود دو تا سه کتاب را نشان می‌دهد. این نظرسنجی که در دسامبر ۲۰۲۱ انجام شده است، نشان می‌دهد که این کمترین میزان کتابخوانی از سال ۱۹۹۰ تاکنون است. کاهش کتابخوانی عمدتاً ناشی از کاهش تعداد کتاب‌هایی است که افراد می‌خوانند، نه کاهش تعداد افرادی که اصلاً کتاب می‌خوانند. حدود ۱۷٪ از بزرگسالان آمریکایی گفته‌اند که در طول سال هیچ کتابی نخوانده‌اند، که این رقم مشابه سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۶ است. با این حال، تعداد افرادی که بیش از ۱۰ کتاب در سال می‌خوانند، کاهش یافته است. در حال حاضر، تنها ۲۷٪ از آمریکایی‌ها گزارش داده‌اند که بیش از ۱۰ کتاب خوانده‌اند، در حالی که این عدد در سال ۲۰۱۶، ۳۵٪ بود.
تفاوت‌های گروهی در کاهش کتابخوانی
کاهش کتابخوانی در بین گروه‌هایی که پیش‌تر خوانندگان پرتعدادتری بودند، بیشتر مشهود است. به‌ویژه، فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها، زنان و افراد مسن‌تر بیشترین کاهش را در تعداد کتاب‌های خوانده‌شده تجربه کرده‌اند. به‌طور مثال، فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها در سال ۲۰۲۱ به‌طور متوسط ۱۴٬۶ کتاب خوانده‌اند، در حالی که این عدد بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۶، ۲۱٬۱ کتاب بود. همچنین، زنان که پیش‌تر تقریباً دو برابر مردان کتاب می‌خواندند، اکنون با کاهش قابل توجهی مواجه شده‌اند. در سال ۲۰۲۱، زنان به طور متوسط ۱۵٬۷ کتاب خوانده‌اند، در حالی که این عدد در سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۶، ۱۹٬۳ کتاب بود. افراد مسن نیز که پیش‌تر کتاب‌های بیشتری می‌خواندند، اکنون با کاهش شدیدی مواجه شده‌اند. میانگین تعداد کتاب‌های خوانده‌شده توسط افراد ۵۵ سال به بالا از ۱۶٬۷ به ۱۲ کتاب کاهش یافته است.
دلایل کاهش سرانه کتابخوانی در غرب
کاهش سرانه کتابخوانی در کشورهای غربی، مانند بریتانیا، فرانسه و آمریکا، پدیده‌ای پیچیده است که تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد. یکی از اصلی‌ترین دلایل این کاهش، گسترش فناوری‌های دیجیتال و رقابت با سرگرمی‌های آنلاین است. شبکه‌های اجتماعی، پلتفرم‌های استریمینگ، بازی‌های ویدیویی و محتوای دیجیتال، زمان و توجه افراد را به خود جلب کرده‌اند. این رسانه‌ها اغلب جذاب‌تر و در دسترس‌تر هستند و نیاز به تمرکز کمتری نسبت به خواندن کتاب دارند. علاوه بر این، تغییرات در سبک زندگی مدرن، مانند مشغله‌های کاری و خانوادگی، زمان کمتری برای فعالیت‌هایی مانند کتابخوانی باقی می‌گذارد.
عوامل فرهنگی و اقتصادی نیز نقش مهمی در این کاهش ایفا می‌کنند. در گذشته، کتابخوانی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین روش‌های کسب دانش و سرگرمی شناخته می‌شد، اما امروزه اینترنت و محتوای کوتاه‌مدت جایگزین آن شده‌اند. افزایش قیمت کتاب‌ها و مشکلات اقتصادی نیز ممکن است مانعی برای خرید و مطالعه کتاب باشد. علاوه بر این، همه‌گیری کوویدـ۱۹ اگرچه در ابتدا باعث افزایش کتابخوانی به دلیل قرنطینه شد، اما در بلندمدت ممکن است به کاهش کتابخوانی منجر شده باشد. استرس ناشی از همه‌گیری، تغییرات در سبک زندگی و کاهش دسترسی به کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌ها از دلایل این کاهش هستند.
برای مقابله با این روند، نیاز به اقدام‌های مؤثری مانند ترویج فرهنگ کتابخوانی از طریق سیستم‌های آموزشی، ایجاد دسترسی آسان و ارزان به کتاب‌ها، و استفاده از ابزارهای دیجیتال برای جذب خوانندگان جدید وجود دارد. تبلیغ کتابخوانی به‌عنوان یک فعالیت لذت‌بخش و مفید می‌تواند به بازگرداندن علاقه به کتاب کمک کند. همچنین، تشویق به استفاده از کتاب‌های صوتی و الکترونیکی می‌تواند راه‌حلی برای جذب افرادی باشد که زمان یا تمرکز کافی برای خواندن کتاب‌های سنتی ندارند. در نهایت، این تلاش‌ها می‌تواند به احیای فرهنگ کتابخوانی و افزایش سرانه مطالعه در جوامع غربی کمک کند.
نظرها
نظری وجود ندارد.